Geloof in ontwikkeling (6) – jeugdleiders

Paul Smit en Anko Oussoren | 27 november 2015
  • Jeugdwerk

Goed jeugdwerk sluit aan bij de actuele (jongeren)cultuur en de specifieke ontwikkelingsfase van de deelnemers. In voorgaande afleveringen hebben we inzicht gegeven in de ontwikkeling van tieners en jongeren van diverse leeftijden, zodat het jeugdwerk beter op de verschillende groepen afgestemd kan worden. We sluiten deze serie af met degene die het jeugdwerk uitvoert: de jeugdleider.

012232 Jeugdwerk FotoIn deze reeks hebben we vier fases in het volwassen worden beschreven: tieners, jongeren, jongvolwassenen en starters. Elke fase kent haar eigen reactie op wat de ‘ondertussenheid’ werd genoemd (zie OnderWeg nummer 16). Eén van de kenmerken van die ‘ondertussenheid’ is dat bestaande zekerheden en overtuigingen lijken weg te vallen. Hieronder geven we voor elk van de vier ontwikkelingsfases kort aan wat jeugdleiders kunnen betekenen voor hun jeugdgroep in het omgaan met die ‘ondertussenheid’.

Tieners

Tieners laten vooral in hun kleren, met hun spullen en in hun keuze voor idolen zien wie ze zouden willen zijn. Voor hen is zekerheid waar het over gaat (inhoud) en wat andere tieners ergens van vinden (reflectie) belangrijk voor hun beginnende identiteitsvorming. Begeleid hen als jeugdleider bij het uit elkaar houden van deze vragen. Zelf reflecteren is voor tieners vaak nog lastig.

Help tieners door te benoemen welke (verborgen) overtuigingen ze opgedrongen krijgen via bijvoorbeeld de media. Zorg ervoor dat je zelf betrouwbaar bent, want tieners geven autoriteit aan mensen die ze vertrouwen. Vanuit die verkregen autoriteit kun je de christelijke overtuiging laten horen waar je voor staat.

Tieners geven autoriteit aan mensen die ze vertrouwen

Jongeren

Jongeren zijn al zelfstandiger en richten zich meer op mensen buiten het gezin waarin ze zijn opgegroeid. Bij die ontmoeting met anderen komen ze in aanraking met een wirwar aan onbekende overtuigingen, waardoor de zekerheid over hun ontwikkelende ik onder druk kan komen te staan. Jongeren beoordelen die overtuigingen eerder op hoe er praktisch naar geleefd wordt, dan op de achterliggende ideeën.

Wel zijn jongeren beter in staat te reflecteren en jeugdleiders kunnen hen helpen te bedenken wie ze zijn in relatie tot zichzelf, de ander, de maatschappij, en God. Dat kan door geïnteresseerd vragen te stellen bij bepaalde overtuigingen van de jongeren, maar vooral bij de manier waarop ze het geloof beleven. In deze fase is het belangrijk dat jeugdleiders gastvrij zijn en een plek bieden waar jongeren andere overtuigingen mogen hebben, zonder dat ze daarom veroordeeld worden.

Twijfel is toegeven dat niet elke vraag een antwoord heeft

Jongvolwassenen

Jongvolwassenen maken eigen keuzes. Om een zelfstandig leven op te bouwen zullen ze oude overtuigingen en zekerheden los (moeten) laten, maar wat daarvoor in de plaats komt houden ze graag nog even open. Ze willen ruimte voor de zoektocht naar een persoonlijke overtuiging, waarbij ze de kerk misschien (een tijdje) verlaten. Dat betekent echter niet dat ze geen contact meer willen met mensen die ze al kennen. Dus zoek ze op, spreek ze aan en ga in gesprek over de betekenis die ze aan het leven geven. Deze contacten worden meestal erg gewaardeerd.

Starters

Starters verlangen naar vastigheid, willen een zinvol leven en krijgen weer behoefte aan vaste, soms oude vertrouwde kaders. Sommigen vinden die kaders in de eigen traditie, anderen zoeken een gemeenschap waarin nieuwe kaders verwoord worden die hun aanspreken. Starters zijn in beide gevallen op zoek naar inspirerende voorbeelden van mensen die écht op zoek zijn gegaan, doorleefde antwoorden hebben gevonden en hen willen helpen om hun geloof te verwoorden en vorm te geven in een samenleving die constant verandert.

Aandachtspunten

In deze serie hebben we samen stilgestaan bij de invulling van het jeugdwerk in de gemeente. Ter afsluiting geven we nog vier aandachtspunten voor jeugdleiders mee.

1. Leer de groep en de individuele jongeren kennen, zodat je voorbereid bent op de verwachtingen die zij hebben. Wees je ook bewust van je eigen verwachtingen.

2. Verdiep je in de verschillende levensfases, maar vooral van de groep waar jij contact mee hebt. Laat je toerusten: volg trainingen, lees artikelen of boeken.

3. Durf samen met andere jeugdleiders kritisch te kijken naar het materiaal dat je gebruikt en de manier waarop jullie het jeugdwerk vormgeven. Maak daarbij gerust gebruik van advies of externe begeleiding, bijvoorbeeld door het NGJ of het Praktijkcentrum.

4. Wees je bewust van je eigen overtuigingen, maar ook van je twijfels. Als je die helder hebt, kun je eerlijk en kwetsbaar zijn tegenover de jongeren. Dat voorkomt dat je antwoorden geeft waar je zelf eigenlijk niet achter staat. En door dingen te zeggen die je niet meent, zet je in de huidige jeugdcultuur de vertrouwensband met de groep op het spel.

Dat laatste punt verwoordt onze reactie op het bevrijd zijn van zekerheden in de ‘ondertussenheid’. De trendwatchers wijzen terecht op het verdwijnen van zekerheden, tenminste, als we met zekerheden gesloten gedachtesystemen bedoelen, waarin elke vraag een antwoord moet krijgen. De bevrijding die wij zien, is dat er ruimte is gekomen om te zeggen: ‘Ik weet het niet.’ Een antwoord dat tieners, jongeren, jongvolwassenen en starters herkennen en ook waarderen.

Twijfel is dan geen onzekerheid in je overtuiging. Nee, twijfel is het toegeven dat niet elke vraag een antwoord heeft en dat je sommige zaken maar beter open kunt laten. In onze eigen overtuiging dat het evangelie van Jezus Christus de meest waardevolle boodschap voor de mensheid is, kunnen zekerheid en twijfel probleemloos naast elkaar bestaan.


Tips/media

  • 012232 Jeugdwerk TipsLees meer over ‘ondertussenheid’ in de Trendrede 2015 via www.trendrede.nl > teruglezen?
  • Lees voor achtergronden bij de huidige generatie tieners en twintigers J. Ahlers, R.C.W. Boenders, Generatie Z, Amsterdam (Bertram + de Leeuw), 2011.
  • Jongerenwerker Mirjam de Bruin vertelt over haar benadering van jongeren die niet meer in de kerk komen in: www.eo.nl/magazines/visie/artikel-detail/een-tuin-vol-twijfelende-tieners.
  • Een goed naslagwerk over het omgaan met groepen is: M. Bakker-de Jong, I. Mijland, Handboek positieve groepsvorming, Oirschot (Quirijn), 2015.

Agenda

  • 012232 Jeugdwerk Agenda17-24 januari 2016: Week van gebed, georganiseerd door Missie Nederland. Thema: ‘Het woord is aan jou’. Zie www.missienederland.nl.
  • Op 22 en 23 januari 2016 organiseert de Bond van Gereformeerde Ouderverenigingen de jaarlijkse jeugdleidersconferentie, met als thema: ‘Generations’. Hoofdsprekers zijn Els van Dijk en René Barkema. Zie www.jeugdleidersconferentie.nl.
  • Op 12 en 13 februari 2016 wordt de vierde conferentie van Rondom het Kind gehouden, met als thema ‘Exce!!ent’. De conferentie richt zich op ouders, leerkrachten, kinderwerkers en beleidsmakers (ambtsdragers en leidinggevenden) binnen de kerkelijke gemeente. Zie www.rondomhetkind.info/home.
Over de auteur
Paul Smit en Anko Oussoren

Paul Smit is jeugdwerkadviseur bij het NGJ en Anko Oussoren is adviseur bij het Praktijkcentrum GKv.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief