Column: Vrijzinnig

Dick Westerkamp | 19 juli 2019
  • Blog
  • Column

Er is iets nieuws aan de hand in Nederland. Kerken vinden elkaar. Muren die eeuwenlang mensen gescheiden hielden, vallen weg. Veertig kerken en groepen tekenden een verklaring bij de herdenking van de Dordtse Synode van 400 jaar geleden. Het werd feestelijk gevierd daar in de Grote Kerk. Wie zou niet blij zijn?

Op het gevaar af als spelbreker te worden gezien heb ik toch wel vragen. Die verbondenheid – of zelfs in de ogen van sommigen: eenheid – wat stelt die eigenlijk voor? Ik kan me met veel mensen één voelen, bijvoorbeeld omdat ze ook Nederlander zijn en dezelfde taal spreken. Als je elkaar over de grens tegenkomt (hoe verder, hoe beter), dan ervaar je verbondenheid. Tegelijk zijn het soms mensen waarmee je je in Nederland totaal niet verwant zou voelen.

Wat stelt die verbondenheid eigenlijk voor?

Kerken zijn gebouwd op woorden, op het Woord van God. Dan is het heel belangrijk te weten wat iemand precies zegt en hoe die het bedoelt. Als dezelfde woorden worden gebruikt met een andere betekenis, kun je wel doen alsof je één bent, maar wat stelt die eenheid dan voor?

In Dordrecht waren ook vrijzinnige kerken vertegenwoordigd. Om te typeren wat ik daarmee bedoel: je wel christen noemen, maar niet geloven in Christus, waarachtig God en waarachtig mens, en in de verzoening door zijn bloed. En niet geloven dat de Bijbel gezag heeft, omdat God daarin spreekt. Niet geloven in de wederkomst van Christus om te oordelen de levenden en de doden en in de opstanding van het lichaam. En nog veel meer. Je kunt dergelijke opvattingen uit de mond van ‘christelijke’ voorgangers regelmatig horen.

Kortgeleden las ik opnieuw het boekje van Gresham Machen, Christianity and Liberalism (uit 1923, makkelijk te vinden op internet). Het viel me op hoe actueel het is. Hij stelt dat vrijzinnigheid niet andere accenten legt, maar dat het een andere religie is. Men gebruikt christelijke woorden, maar bedoelt daar iets totaal anders mee. Ik vind het versluierend om te doen alsof je als orthodoxe christenen daarmee één bent. Verbonden als Nederlanders: oké, maar als gelovigen?


Geachte broeder Westerkamp,

U wilde geen ‘spelbreker’ zijn met betrekking tot de Nationale Synode. Maar u was het natuurlijk wel. Want er kon geen goed woord af. De verklaring van verbondenheid, die daar werd ondertekend vindt u maar zó, zó. Want daar waren ook vrijzinnige kerken (meervoud) bij betrokken. Jammer dat u die niet bij name noemt. Dan had u deze rechtstreeks en onverhuld kunnen aanspreken. Misschien was  u wel niet aanwezig in Dordt. Maar er is daar geen vrijzinnig woord gevallen. Centraal stond de belijdenis van Nicea. Niet vrijzinnig, toch? Die belijdenis werd fundamenteel besproken, helemaal gezongen en vormde het belijdende kader voor de verklaring van verbondenheid. Dat we in de gebrokenheid van het kerkelijke leven zover, tot in de belijdenis van de Vroege Kerk terug moeten gaan om nog enige verbondenheid uit te kunnen spreken is veelzeggend. Maar is dat ook niet hoopgevend?  Moeten we misschien toch niet daar beginnen? Misschien hebben u en ik – ik bedoel natuurlijk onze kerken – wel elementen laten liggen, die bij anderen uit die eeuwenlange traditie nog wel aanwezig zijn.

U weet precies wat vrijzinnig is. Maar weet u ook precies wat gereformeerd is? Probeer u dan eens, zoals Gerrit de Fijter deze Nationale Synode initieerde, eenzelfde synode samen te roepen van al die gereformeerde splinterkerken, voor wie deze synode een brug te ver was. Als het zo ver zou komen weet ik niet of er, bij een verklaring van verbondenheid, niet een columnist ter rechter zijde van u zou opstaan, die zou zeggen dat er ook vrijzinnige kerken aan deelnamen. Want vrijzinnigheid is een containerbegrip.

Ik heb toch bij voorbaat de nu uitgegeven verklaring van verbondenheid ook getekend.  En ik ben dankbaar gestemd uit Dordt vertrokken. In de hoop op meer, want zo gereformeerd wil ik wel wezen.
In verbondenheid, met hartelijke, broederlijke groet,

Jan van der Graaf
Huizen


Geachte broeder Van der Graaf,

Dank u wel dat u de moeite genomen heeft uw reactie op mijn column over ‘vrijzinnig’ te geven. Dat geeft me ook de gelegenheid te verduidelijken wat ik daarmee bedoel. In zo’n column heb je 350 woorden en kan je alleen wat prikkelen. Misschien staan we dichter bij elkaar dan u nu denkt.

U plaatst me in de hoek van ‘al die gereformeerde splinterkerken, voor wie deze synode een brug te ver was’ en even later verduidelijkt u dat door een stem ‘ter rechterzijde van u’ aan te voeren. Gewoonlijk zie ik mezelf niet als iemand in, als ik het zo mag zeggen: de zware hoek. Op het moment dat uw reactie mij onder ogen kwam stond ik op het punt af te reizen naar een conferentie over de Theology of the body van paus Johannes-Paulus II, waar ik de enige niet-protestant bleek te zijn. Vreemd genoeg voelde ik daar een verbondenheid die ik bij sommige protestanten mis.

Waarom daar wel? Omdat, ondanks alle dingen die mij bevreemden (aanroepen van Maria, aanbidding van de hostie, e.d) ik zie dat de harde kern van het geloof: Jezus God en mens, verzoening door zijn bloed, de Bijbel als gezaghebbend woord van God, de opstanding van het lichaam, e.d. daar beleden worden, ondanks alle eenzijdigheden of tekortkomingen die je daar (en waar niet?) ook aantreft.

U weet ook dat de dingen die ik zojuist noemde als behorend tot de kern voor een aantal ‘christenen’ (de aanhalingstekens zijn bewust) geen enkele rol meer spelen. Ze ontkennen ze stuk voor stuk glashard of bestrijden ze zelfs. U hoeft daarvoor niet ver te gaan: ze staan wekelijks op uw kansels (van de PKN). Gelukkig zijn er daarnaast ook veel PKN-gemeenten waar de Schrift trouw bediend wordt, daarover heb ik het nu niet.

Maar bent u het niet met me eens dat onze tijd een ‘waarheidscrisis’ heeft? Dat veel woorden niet meer de betekenis hebben die ze hadden? Om maar een voorbeeld te noemen: onder de noemer van naastenliefde gebeuren er vreselijke dingen die het leven kapot maken. Denk aan abortus, waar ‘de nood van de vrouw’ (welke ook maar, het komt niet uit met de vakantie bv.) komt in de plaats van het recht op leven van het kind. Ik zou andere voorbeelden kunnen noemen, maar als u mijn eerdere columns heeft gelezen kent u die al. De orthodoxe gelovige moet zich tegenwoordig verweren tegen wat genoemd wordt ‘hate speech’ als die nog durft op te komen voor normen die we niet zelf bedacht hebben, voor een waarheid die niet uit de mens is. En je mag van sommigen zeker niet zeggen dat je in de Weg, de Waarheid en het Leven gelooft die voor ieder mens geldt.

In mijn column stel ik dat de kerk gebouwd is op het woord. Ze hoort te zijn aanplakzuil van de Waarheid. Als we in de kerk niet zuinig omgaan met de betekenis van woorden, wie dan nog wel? Als je weet dat er kerken zijn waar het waarachtige woord van God en vrijzinnigheid gelijke rechten hebben, moet je daar dan over heen kijken en doen alsof je een bent? U vertegenwoordigt het orthodoxe geluid in de PKN en daar ben ik blij om. Ik weet niet of ik zelf als ik in uw kerk was opgegroeid, er uit zou zijn gegaan, dus ik verwijt u niks. Maar ik wil wel zeggen dat ik het voor mezelf onverantwoord zou vinden en een verraad van het evangelie om eenheid na te streven met vrijzinnigheid, of een kerk die daaraan gelijke rechten geeft. Je hoort soms: ‘ook van vrijzinnigen kan je leren’. Ja dat zal waar wezen, ik kan ook van boeddhisten of van atheïsten nog wel wat leren, het kunnen voorbeeldige mensen zijn en diepe denkers. Maar vertel me niet dat we eigenlijk een horen te zijn, behalve in sociale zin, als leden van het menselijk geslacht, of van dezelfde samenleving.

U heeft de verklaring van verbondenheid van harte ondertekent. Als u dat gedaan heeft als privépersoon, met andere privépersonen, geen probleem. Dan had ik ook wel willen tekenen. Maar ik ga ervan uit dat het zo niet bedoeld was, en dat er als kerken en vertegenwoordigers van kerken een stap gezet werd. En dan denk ik: een stap naar wat? Nog meer verhulling van de waarheid? Nog meer emo-geloof? Zou je niet eerst willen weten dan, wat zo’n handtekening namens een kerk inhoudt? Er zijn kerken die elke week om historische redenen de geloofsbelijdenis opzeggen, en daar ondertussen geen snars meer van geloven, blijkens wat ze verder zeggen en de moraal die ze uitdragen. Is dat niet een aanfluiting en een belediging van God? Wat moet ik aan met deze woorden van de website van een van de kerken die tekenden: “Wij geloven in Jezus, een van Geest vervulde mens, het gelaat van God dat ons aanziet en verontrust.

Hij had de mensen lief en werd gekruisigd maar leeft, zijn eigen dood en die van ons voorbij. Hij is ons heilig voorbeeld van wijsheid en van moed en brengt ons Gods eeuwige liefde nabij.” Punt, dat is alles wat er over Hem gezegd wordt. Is dat de taal van Nicea? En alsof dat nog teveel is lees ik vervolgens op dezelfde website: “Wij vinden dat geloof begint bij jou. Met de dingen die je meemaakt en de vragen die hierop volgen. Met de mensen die je ontmoet en de gesprekken die je hebt. Als geloof bij jou begint, dan is het ook van jou. Mag je er een eigen mening over hebben. Dingen ter discussie stellen. En zelfs de vrijheid nemen om niet alles te geloven.”

Zelf heb ik aan de oorsprong gestaan van de Nederlandse afdeling van de kerkelijke vernieuwingsbeweging New Wine (van oorsprong uit de Anglicaanse kerk) en daar ook jaren leiding aan gegeven. We kregen op onze conferenties en predikantenretraites mensen van alle mogelijke achtergronden, de volle breedte van kerkelijk Nederland. Ik ben daar blij mee, als het betekent dat mensen afkomen op het evangelie van Jezus Christus, gestorven en opgestaan, die nu zijn Geest wil geven aan wie God daarom bidden en waar nog zoveel meer over te ontdekken is. Als het zou betekenen, dat mensen zo’n conferentie bezoeken voor een weekje ontspanning, maar waar de waarheid over Jezus niet zo belangrijk meer is, ‘geef mijn portie dan maar aan fikkie’ (om nog eens een vrijzinnige uit de oude doos te citeren).

Ik hoop dat dit een en ander verduidelijkt. U zegt over mij: ‘u weet precies wat vrijzinnig is.’ Ik zou benieuwd zijn, of u dat ook weet en of u het met me eens bent, dat dat een totaal andere religie is, die met het christelijk geloof niets meer van doen heeft (behalve de woorden dan).

Ik wil u ook groeten met dezelfde woorden, die u gebruikte: in verbondenheid.

Met vriendelijke groet,

Dick Westerkamp


Geachte broeder Westerkamp,

Of ik ook weet wat vrijzinnig is? Daarmee eindigt u uw weerwoord op mijn brief aan u. Dat is toch geen vraag?! Ik denk dat ik er meer mee in aanraking geweest ben dan u. In mijn eigen kerk namelijk. Ik meen te mogen zeggen dat niet alleen onderkend te hebben, maar ook te rechter tijd te hebben bestreden. De oude, militante negentiende-eeuwse vrijzinnigheid, met notoire loochening van alle heilsfeiten, is overigens nauwelijks meer te ontwaren. Maar vrijzinnigheid steekt in openlijke of verhulde vormen altijd weer de kop op, ook daar waar men het niet zou verwachten.

Maar nu ter zake. Ik nodigde u uit de kerken (meervoud) te noemen, die u als vrijzinnig typeerde. U voert een citaat op zonder aan te geven om welke kerk het hier gaat. Maar als u dan toch een kerk concreet bij name noemt, dan is het de Protestantse Kerk in Nederland. U zegt het niet expliciet, maar bedoelt u dan dat deze kerk vrijzinnig is? U spreekt over ‘een aantal christenen’ , tot op ‘uw kansels (van de PKN’, die ‘de harde kern van het geloof’, zoals u en ik die belijden, ‘glashard loochenen’). Maar dat aantal christenen valt toch niet samen met de kerk?

Ik vraag u de grondslag van de Protestantse Kerk nader te bezien. Betrokken in Gods toewending tot de wereld, belijdt de kerk in gehoorzaamheid aan de Heilige Schrift als enige bron en norm van de kerkelijke verkondiging en dienst, de drie-enige God, Vader, Zoon en Heilige Geest; en dat alles ‘in gemeenschap met de belijdenis van het voorgeslacht’, nader omschreven in oudchristelijke tot en met de gereformeerde belijdenisgeschriften. Daar is toch niets vrijzinnigs aan?

U zult misschien zeggen: maar nu de uitwerking. U herinnert zich misschien, dat prof. dr. C. J. den Heyer, inderdaad ‘glashard’ de verzoening door voldoening, het hart van het christelijk geloof, loochende. Maar wat geschiedde? Er kwam een niet onduidelijke, ondubbelzinnig belijdende boodschap van de kerk inzake de verzoening, Jezus Christus, onze Heer en Verlosser (2000). Daarmee werden vrijzinnige stemmen weliswaar niet uitgebannen maar wel expliciet weersproken. U zegt – en dat waardeer ik – dat er gelukkig ‘ook veel PKN-gemeenten zijn waar de Schrift trouw bediend wordt’. Maar dat is te weinig. U mag de PKN aanspreken op haar grondslag en op haar spreken. Het treft mij overigens wel, dat u het mogelijk acht dat u tot de PKN – liever voluit: de Protestantse Kerk in Nederland – zou blijven behoren als u erin zou zijn opgegroeid. Welnu, daarin stemmen wij dan samen.

U geeft intussen aan dat u verbondenheid had met ‘Rome’. Inzake de punten die u noemt val ik u van harte bij. Maar dat nu bevreemdt mij toch ook wel, in zoverre namelijk, dat Rome als kerk, vanwege haar ecclesiologie dunkt me verder van u af staat dan de protestantse kerken, die op de Nationale Synode hun verbondenheid tot uitdrukking brachten. Trouwens, hoeveel ‘vrijzinnigheid’ is er ook niet onder de vleugels van de Rooms-Katholieke Kerk? Is er dan in uw optiek twee soorten verbondenheid?

Het uitspreken van ‘verbondenheid’ is bovendien nog geen uitspreken van eenheid. Bij de verklaring van verbondenheid op de Nationale Synode is uitdrukkelijk ook gesproken van ‘grote verschillen’. Daarom denk ik, dat u ook best deze verklaring had (zou) kunnen ondertekenen, evenals delegaties en afzonderlijke leden van uw kerk en belendende kerkelijke denominaties dat hebben gedaan. Rest nog de vraag, die ik eerder stelde, of u zo’n ‘nationale’ synode zou kunnen initiëren voor de versplinterde ‘gereformeerde gezindte’, een benaming trouwens die de verschillen verhult.

Intussen: we spreken elkaar in deze briefwisseling aan als broeders. Die aanduiding is vooral gelegen in een kennelijk gelijkgestemde overtuiging inzake de kernen van het christelijk geloof, uitdrukkelijk beleden binnen onze gemeenschappelijke gereformeerde traditie.

Met broederlijke groet,

Jan van der Graaf


Geachte broeder Van der Graaf,

In mijn reactie op uw schrijven eindigde ik met de vraag of u weet wat vrijzinnig is. In uw antwoord zegt u: ‘Dat is toch geen vraag?’ Maar ik bedoel die toch wel serieus: bent u het met me eens dat vrijzinnigheid een totaal andere religie is, die met het christelijk geloof niets meer gemeen heeft. Tenminste als we met vrijzinnigheid bedoelen ontkenning van de centrale geloofswaarheden die ik noemde (verzoening etc.). Ik denk dat ik wel weet waar ik over praat. Zelf heb ik in de jaren ’70 gestudeerd aan de Rijksuniversiteit Groningen, de hoogtijd van ‘politieke theologie’, God is dood, en dergelijke. In het eerste jaar van de studie ben ik desondanks tot levend geloof gekomen in Jezus als mijn Verlosser, en heb de rest van mijn studietijd tegen de stroom in gezwommen. Een ding weet ik sinds die tijd zeker: dat ik die vrijzinnigheid dus beslist niet wil.

Ik begrijp werkelijk niet dat u zegt: ‘de oude, militante negentiende-eeuwse vrijzinnigheid, met notoire loochening van alle heilsfeiten is overigens nauwelijks meer te ontwaren.’ Leven we in hetzelfde universum, vraag ik me af? Moet ik dat werkelijk illustreren met citaten van predikanten uit uw eigen kerk?

Ik wilde eerst geen namen noemen van kerken die buiten het gesprek tussen ons beiden stonden, maar u heeft vast wel kunnen ontdekken dat de citaten van de website van de Remonstrantse Broederschap kwamen (ik voel me vrij nu de naam wel te noemen vanwege de reactie van collega Meijering uit die kerk). Maar uit de PKN-hoek kan ik ook wel citeren, bv dit:

‘Als we blijven steken in het kissebissen over de vraag wie de historische Jezus was en of hij wel echt geleefd heeft, blijven we buitenstanders en raken we niet verbonden met het Jezusverhaal. We blijven, in de termen van het evangelie: de schare. We dringen dan niet door tot de binnenkant van de Jezusruimte, het geestelijke veld waar ons hart wordt geraakt en onze levenshouding en levensinvulling verandert. Het religieuze spel, dat zelf imaginair en symbolisch is, verandert ons leven werkelijk.’ (liberaalchristendom.nl)

Met dit soort prietpraat zijn hele generaties uw kerk uit gepreekt. Het zal u nog meer zeer doen dan mij, denk ik. Ik kwam op voorgaande site via die van de predikantenbeweging Op Goed Gerucht. Bij het tienjarig bestaan had die naar eigen zeggen minstens 430 leden, en werd in Trouw de scheidende voorzitter geïnterviewd:

“‘Ik kan me niet altijd aan de indruk onttrekken dat er toch gezocht wordt naar een kerk met een beperkte breedte. Hier en daar zijn er wat gedoogzones waarin ook nog wat vrijzinnigheid getolereerd wordt. Dan komt het niet goed.” Offringa doelt onder meer op predikant Klaas Hendrikse. De Zeeuwse theoloog kreeg het stempel ’atheïstische dominee’ toen hij bekend werd met het boek ’Geloven in een God die niet bestaat’. Een godloochenaar hoort niet thuis op de kansel, was de redenering van velen in de PKN.
Op Goed Gerucht veroordeelde die houding. In plaats van een kerkelijke procedure hadden de predikanten liever een debat gezien, omdat ze in die houding een terugglijden van de kerk meenden te bespeuren naar een geloof dat de Verlichting negeert, oeroude geloofsdogma’s op een letterlijke wijze predikt en het verstand op nul zet.’

Nog een citaat uit ‘gespreksmateriaal’ dat de kerken wordt aangeboden:

‘De tekst verlaat de klassieke gedachte dat de overwinning op de dood en de vergeving van de zonde centraal staan, maar dat Jezus gemeenschap brengt tussen mensen en met God. De tekst gaat ook niet uit van een handelende God, maar van Jezus die ons God toont. God wordt door Christus zichtbaar en wij kunnen God in navolging van hem zichtbaar maken.’

Dit soort geluiden worden wekelijks op tal van (honderden?) kansels uitgedragen. Gaat dat niet wat verder dan uw relativerende opmerking: ‘een aantal christenen valt toch niet samen met de kerk?’

U geeft aan dat uw kerk een andere grondslag heeft. Mooi is dat. Maar wat betekent dat als die voor de praktijk geen enkel verschil maakt? Is dat niet een enorme devaluatie van het woord? Als ik zeg dat ik van mijn vrouw houd, maar onderwijl sla ik haar, en laat toe dat allerlei lieden haar mishandelen en belasteren, vindt u dat dan overtuigend? Woorden moeten toch een relatie hebben tot een geleefde werkelijkheid? En speciaal in de kerk!

Ik kwam u tegemoet door te stellen dat als ik geboren was in de PKN ik mogelijk wel lid zou zijn gebleven. ‘Om de hardheid des harten’ moet je wel eens dingen doen of laten die eigenlijk tegen Gods bedoeling zijn. Kerkscheidingen maken gewoonlijk slachtoffers. Ik kan begrijpen dat iemand opziet tegen de schade die kan worden aangericht in de persoonlijke leefomgeving als je eruit stapt. Trouwens ook als je blijft. Daarin kunnen mensen andere keuzen maken.

Maar ik zal me ertegen verzetten dat ik in een kerk terecht zou komen (via een Nationale Synode als eerste stap?) waar de vrijzinnigheid in de boven omschreven zin gelijke rechten heeft. Persoonlijke gelovigen die vasthouden aan de harde kern van het evangelie vind je in allerlei kerken, ook mirabile dictu in als vrijzinnig bekend staande, en met iemand die Jezus belijdt als Redder en Heer (in de orthodoxe zin zoals verwoord in tal van belijdenisgeschriften) kan ik me gelukkig wel verbonden voelen. Mijn voorbeeld van de katholieke conferentie waar ik die verbondenheid ook voelde is iets anders dan ‘verbondenheid met Rome’, zoals u het noemt. Dus inderdaad twee soorten verbondenheid: persoonlijk in geloof, maar zeker niet institutioneel.

Een orthodoxe ‘nationale synode’? Ik zie er niet zoveel heil in. Ik geloof dat echte vernieuwing van de kerk komt van onderop, als gelovigen weer onder de indruk komen van wat God in Christus voor ons gedaan heeft, toen Hij zijn Zoon gaf als verzoening voor onze zonden. Ik zie geen toekomst voor de kerk als we heenstappen over diepgaande verschillen die de kern van het evangelie raken. Maar wel als gewone kerkmensen weer hartstochtelijk gaan bidden om meer van Gods Geest (zondag 45 Heidelbergse catechismus). En ik vermoed dat we het daarin ook helemaal eens zijn.

Verbonden in Christus,

Dick Westerkamp


Zeer geachte broeder Dick Westerkamp,

Met een zucht sluit ik, wat mij betreft, onze gedachtewisseling af. Ik zeg: ‘met een zucht’. Want het wordt een gesprek op de vierkante millimeter. Zelf zou ik, nog veel meer misschien dan u, citaten en uitspraken op kunnen voeren, die mij net zo diep in het hart raken als u. Nochtans hebt u nog steeds mijn vragen niet beantwoord. U gaf geen antwoord op de vraag of er op de Nationale Synode een vrijzinnig woord is gevallen. U gaf geen antwoord op de vraag of de Protestantse Kerk vrijzinnig is. Want, stel dat u die vraag met ja zou beantwoorden… Ik hield u de grondslag van de kerk voor, die, ondanks al die citaten en ‘geruchten’ die u opvoert uit ‘de PKN- hoek’ (cursief van mij, v. d. G.), tot stand kwam in de bedding van louter de oudchristelijke en de reformatorische belijdenissen.

U zag tenslotte ook over het hoofd dat ik ‘naar meer’ verlang dan wat de Nationale Synode bracht. Dat meerdere ligt — moet ik dat nog duidelijk maken, na zoveel jaren betrokkenheid op een beweging binnen de kerk, die haar steeds weer op haar eigen belijdenis appelleerde? – in een beweging, die nog enige verbondenheid van een versplinterde gereformeerde gezindheid op gang brengt, waar drie formulieren van enigheid in het vaandel staan. Dat moet ‘van onderop’ komen, zegt u. Begin er dan maar aan! Zo is De Fijter er ook aan begonnen. Of zal het rondom ‘Dordt’ toch veel weerbarstiger blijken te zijn dan rondom ‘Nicea’?

Ik dank u intussen hartelijk voor dit briefcontact. Het is misschien nuttig het gesprek nog eens af te hechten aan een ronde tafel, met nog enige genodigden erbij, die medelijden hebben met het gruis van Sion (Psalm 102 vers 15). Meijering en Van der Sloot lijken me ook welkom. Een synode zal het niet worden.

Met broederlijke groet,
Jan van der Graaf


Geachte broeder Jan van der Graaf,

Ik kreeg uw reactie onder ogen tijdens de conferentie van New Wine. Dat ik u nu met dit warme weer ook nog aan het zuchten maak…

U stelt mij nogmaals een rechtstreekse vraag. Over de Nationale Synode wil ik het verder niet hebben. Ik ben er niet geweest en kan over de bijeenkomst zelf niet veel zeggen, de verklaring bevat mooie dingen. Maar daarom ging en gaat het mij niet. Mijn column richtte zich speciaal tegen vrijzinnigheid (dat was ook de titel). En ik had u ook een vraag gesteld of u het met mij eens bent dat we daarin met een totaal andere religie van doen hebben.

Nu dan de vraag die u stelt over de PKN. Is die vrijzinnig of niet? U noemt dan de grondslag alsof die alles bepalend is. Dat is toch niet zo? Als ik citaten geef van leidinggevende predikanten in die kerk die zondag aan zondag een ander evangelie brengen, dan kunt u dat niet afdoen met ‘dat is weliswaar uit de PKN-hoek, maar dat is niet de kerk.’ Wat is dat voor vreemde abstractie? De kerk bestaat toch uit mensen, die plaatselijk hun geloof belijden? Ik ken in naaste omgeving mensen die hun leven lang naar de kerk zijn gegaan en daar het christelijke geloof compleet zijn kwijt geraakt, omdat ze zondag aan zondag een andere boodschap kregen. Dus ja, ik zal niet aarzelen om kerken en predikanten die daarvoor verantwoordelijk zijn vrijzinnig te noemen.

Waar het om gaat is dat de PKN wel een mooie grondslag kan hebben, maar dat ze daar geen ernst mee maakt. Valse leer kan er zonder probleem verspreid blijven worden. In mijn column had ik gezegd dat we juist als kerk zuinig moeten zijn op woorden. Ik geloof ook niet dat het anders geloofwaardig is voor de wereld om ons heen. Ik erken uw strijd om binnen uw kerk het evangelie te handhaven. Maar u heeft in uw kerk met vele andere stemmen te rekenen. Ik zie er niet naar uit dat ik in een kerk terecht zou komen die aan hetzelfde euvel lijdt. Daarvoor is de waarheid van Gods Woord te kostbaar.

U daagt me uit dan maar te beginnen ‘van onderop’. Ik ben het met u eens dat je niet moet blijven steken in kritiek en zelf aan de kant staan. In mijn leven heb ik diverse andere kerken gediend als zendeling in de Anglicaanse kerk in Uganda, de Presbyteriaanse kerk in Rwanda. Daar gaf ik ook les aan theologische studenten van baptisten-, methodisten-, episcopaalse, pinkster- en zevendedags adventisten-achtergrond. Ik heb met christenen uit allerlei kerken verbondenheid ervaren. Het is wonderlijk hoe gemakkelijk je elkaar kunt herkennen over de muren van culturen en kerken heen. Zolang het evangelie in de kern centraal staat (‘Mere Christianity’, zoals C.S. Lewis het noemt) kan er wat mij betreft heel veel.

Momenteel mag ik dienen in de International Christian Fellowship van Wageningen, waar vele kleuren (letterlijk) vertegenwoordigd zijn. Ik noemde al de New Wine beweging die ik jarenlang mocht leiden. Deze hele week zijn er ruim 6000 mensen bij elkaar van allerlei kerkelijke achtergronden, die inspiratie ontvangen om de geestelijke vernieuwing die ze zelf ervaren mee te nemen naar hun lokale kerken. Tientallen predikanten hebben bij ons een retraite van 3-5 dagen gevolgd over het werk van de Heilige Geest, die gegeven is om Christus als levende Heer groot te maken. Een ‘wolkje als eens mans hand’ misschien. Maar daar verwacht ik meer van dan van prachtige woorden die verder niet serieus genomen worden.

Ook ik wil u bedanken voor onze uitwisseling. Hier en daar heb ik ‘ietwat vrijmoedig geschreven’, ik hoop dat ik u niet opnieuw laat zuchten.

Met broedergroet,

Dick Westerkamp

Nog geen abonnee van magazine OnderWeg? Meld je aan voor een gratis (digitaal) Proefabonnement en probeer 3 maanden OnderWeg.

Over de auteur
Dick Westerkamp

Dick Westerkamp is emeritus predikant van de Lichtboog (NGK) in Houten.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief