God aan het werk!

Pieter Kleingeld | 3 april 2021
  • Opinie
  • Thema-artikelen

Zijn we niet te sceptisch of te oppervlakkig om God nog aan het werk te zien? Pieter Kleingeld daagt je uit om op zoek te gaan naar wat God nu doet. En dat op drie niveaus: wat doet God in je leven, in de kerk en in de wereld.

(beeld Jacob Lund/Shutterstock)

(beeld Jacob Lund/Shutterstock)

Het kan gebeuren bij preken en ook tijdens redactievergaderingen van OnderWeg. De vraag gaat al heel snel deze richting op: Wat betekent dat voor ons? Hoe kunnen we het praktisch maken? Vertaald naar een nummer rond Pasen: hoe ziet een kerk eruit die door Pasen is geïnspireerd? Voordat we het weten, rollen de reportages over diaconale en missionaire projecten al van de pers. Maar gaat Pasen niet veel meer om wat God heeft gedaan? Pasen, net als de Rode Zee, als een moment dat vraagt om eerst naar Gods grote daden te kijken. Een geschenk van Hem waarover we ons eerst maar moeten verwonderen. En later ons afvragen wat voor actie van ons daarbij past. Misschien zijn we wel te veel gericht op doen en te weinig op kijken. Waar vroeger meer werd gesproken over Gods plan en oordeel met deze wereld en ons leven, lijken we daar terughoudender in geworden.

Maar zijn we niet te sceptisch of te oppervlakkig om God nog aan het werk te zien? Meer theologisch verwoord: putten we wel genoeg uit de Geest om te zien hoe God ingrijpt en werkt? Wij geloven dat God nog steeds handelt en werkt. Ook geloven we dat het goed is om dat handelen, met allerlei voorlopigheid, te benoemen en ons eigen handelen daarnaar te richten, want dat is hoe de Geest geloof in Christus concreet maakt. Niet dat dit een pleidooi wordt om stil te zitten, maar wel een waarin we pleiten om te leven en te handelen vanuit de verwondering en eerbiediging van God die werkt in de kleine (?) dingen om ons heen, in ons eigen leven, in onze gemeente en in deze wereld.

Kortom: we willen je uitdagen om te zoeken naar wat God in het heden doet. Daarmee kun je op drie niveaus bezig zijn: je eigen leven, de kerk en de wereld.

1. Wat doet God in jouw leven en het mijne?

Aan de ene kant is dat de gemakkelijkste vraag; je hoeft alleen voor jezelf te spreken. Aan de andere kant is het ook kwetsbaar. Er is vrijmoedigheid nodig om daar hardop over te spreken. Soms lijkt het alsof er iets van de onbevangenheid verloren is gegaan. Hoe kun je er ook goed over spreken? Je kunt zomaar de verkeerde toon treffen. Als je met glanzende ogen vertelt over Gods leiding in je leven, over een wonder of wat je ook maar hebt gezien van wat God doet, kun je zomaar de indruk wekken (of denken!) dat je bij God een streepje voor hebt. Dan is het goed om je Bileam en zijn ezel te herinneren; het was niet vanwege zijn fijngevoeligheid dat God zo duidelijk tot hem sprak. Gods bijzondere aandacht betekent niet dat jij een speciaal plekje in zijn heilsplan hebt.

En toch, de dichters van de Psalmen zingen onbekommerd over wat God voor hen doet of op z’n minst van wat ze verwachten dat Hij voor hen zou moeten of kunnen doen in hun leven. En wat verwachten zij? Bevrijding, vergeving, genezing, liefdevolle nabijheid, bekering, enthousiasme en nog veel meer. Waarom wij dan niet?

Mijn belijdeniscatechisanten stel ik elke keer dezelfde vraag: wat heeft God jou de afgelopen twee weken duidelijk proberen te maken? Die vraag levert consequent mooie gesprekken op en ook aanleiding om de Bijbel open te slaan. Laatst nog: een van hen had gedroomd. Toevallig (?) ging het die avond over de heilige Geest en natuurlijk liet ik ze ontdekken dat in Handelingen 2 sprake is van Geestgevulde dromen, vertelde ik over andere culturen waarin dromen een veel grotere rol spelen dan in de onze, dat de heilige Geest zich contextualiseert en dat wij meer en meer deel worden van die wereldkerk die de heilige Geest laat dromen. Gods handelen nu ligt in het verlengde van hoe God in de Bijbel handelt. Maar, ik hoop ook dat de vraag je bijblijft: wat heeft God jou de afgelopen periode duidelijk proberen te maken? Voor de activisten onder ons is er overigens ook een vervolgvraag: en wat heb je daarmee gedaan?

Nog even terug naar de psalmdichters: in hun gebeden komt aan het einde bijna altijd de bredere gemeenschap aan bod, het is altijd meer dan My Personal Jesus (hoezeer we Johnny Cash ook waarderen). Misschien is hun houding de moeite van het navolgen waard. Te meer omdat zij reden vinden om God te prijzen, een nieuw lied aan te heffen.

Wellicht is de weg voorwaarts om naast vrijmoedigheid ook voorlopigheid in te bouwen. Voorlopigheid is het midden tussen (arrogante) stelligheid enerzijds en wegredeneren anderzijds. Al te stellig spreken over wat God zegt en doet, heeft heel wat mensen schuw gemaakt. ‘God wil dat jij…’, het kan zomaar vals klinken. Maar als een cultuur ontstaat waarin we alle mogelijke daden van God wegredeneren, moeten we daarna niet willen klagen over Gods vermeende afwezigheid. Van New Wine heb ik geleerd om wat God geeft in bijvoorbeeld profetie dankbaar te ontvangen, maar ook om er niet meteen mee weg te lopen. Pak wat je ontvangen hebt dankbaar uit, zoals een boek dat je geschonken wordt. Dat komt misschien eerst op een boekenplank te staan of op een stapeltje op leestafel of nachtkastje. Gooi het niet weg, maar ontvang het met een zekere nuchterheid en voorlopigheid en tegelijk met nieuwsgierige verwachting. Hetzelfde geldt voor al die andere momenten dat je Gods ingrijpen in je leven leert vermoeden.

2. Wat doet God in de kerk?

Vanuit NGK-perspectief gaat het daarbij allereerst om de plaatselijke gemeente. Als mensen lid worden van de NGK Oegstgeest, vertelt een ouder gemeentelid hun de geschiedenis van de gemeente. Aanvankelijk was ik meer gericht op het nu en nog liever op de visie, de vaart en de toekomst dan op het verleden van mijn gemeente. Ik vond die aandacht voor het verleden een Oegstgeester eigenaardigheid. Tot ik me herinnerde hoe het in de Bijbel gaat. Op allerlei kruispunten in het leven van Gods volk begint altijd iemand met een hervertelling van de geschiedenis; Jozua, Ezra, maar ook iemand als Matteüs. En omdat diegene dat verhaal goed vertelt, weet de gemeenschap vervolgens waar ze vandaan komt, wie God is, wat Hij heeft gedaan en wat hun en soms ook Gods volgende stappen zullen zijn. Kortom: ik ontdekte dat mijn oudere gemeenteleden veel meer in lijn met de Bijbel dachten dan ikzelf. En zo luisterde ik opnieuw naar het verhaal dat ze vertelden. Ik hoorde opnieuw dat het verhaal van de NGK Oegstgeest e.o. begon met een breuk. Toen besefte ik dat er ergens verzoening aan de horizon moest komen. In het verlengde hiervan hebben we op een gemeentevergadering weleens in kleine groepjes geoefend met het vertellen van de heilshistorie van onze gemeente. Dit is een interessante oefening en de moeite waard om nog eens te doen.

(beeld Esther Havens/Lightstock)

(beeld Esther Havens/Lightstock)

Natuurlijk, de Vrijmaking werd ooit al te stellig als Gods nieuwe handelen in de geschiedenis neergezet. Het geloof en vertrouwen in een God die leeft, een God van wie je het handschrift in de geschiedenis kunt vermoeden, is verward met de overtuiging dat we het gelijk aan onze kant hebben. Zo ging het toen en zo is het helaas vaak gegaan in de geschiedenis van de kerk. En toch, als we een God dienen die leeft, een God die de dood heeft overwonnen en regeert, dan mogen we ook in onze eigen kerkgeschiedenis zijn handschrift leren herkennen. Als Christus gekomen is voor verzoening, als Christus zelfs de grens tussen het Joodse volk en de wereld heeft weggenomen, mogen we in onze tijd dan misschien Gods hand zien in kerken die elkaar na een scheuring terugvinden? In GKv en NGK die elkaar de hand weer reiken? Maar ook breder, waar plaatselijk de samenwerking en soms erkenning opbloeit tussen op papier heel verschillende kerken?

3. Wat doet God in de wereld?

Ook op dit niveau zijn we soms te ver gegaan in het duiden en vaak niet ver genoeg. Vroeger had je ‘tijdsredenen’, lezingen waarin voorgangers de gang van zaken in de wereld profetisch duidden. Wie ze nu terugleest, bekruipt al gauw het gevoel dat er een flinke scheut politieke propaganda in school. Maar, het gebeurde tenminste: mensen probeerden op basis van Gods Woord de situatie in de wereld geestelijk te duiden. Ze zochten naar het handschrift van de Koning in het leven van de wereld. Kan zoiets nu nog? Of heeft de kerk in onze tijd haar stem verloren? In de jaren ’60 tot ’80 spraken de kerken zich geregeld uit, bijvoorbeeld tegen kernwapens. Maar ook tegen of juist voor het apartheidsbewind in Zuid-Afrika. In mijn jeugd bezochten rond verkiezingstijd altijd wat ‘synodalen’ de kerkdiensten om na die tijd weer even snel te verdwijnen. Vanwaar hun bliksembezoek? Mijn vader gaf uitsluitsel: de predikant van de gereformeerde kerk gaf – in ieder geval in hun ogen – een onverholen CDA-stemadvies. Daar waren zij als RPF-stemmers niet van gediend. Een geestelijke duiding van klimaat- of vluchtelingencrisis is echter ook al snel een politiek statement. In reactie daarop denken we wellicht: schoenmaker, blijf bij je leest. En dat is nog een van de meest positieve kritische reacties. Wellicht heeft de verlegenheid met de leegloop van de kerken of de misbruikschandalen de kerk definitief tot zwijgen gebracht? Kortom, zijn we als kerken wel geroepen om grote woorden te spreken?

Er is dus reden tot voorzichtigheid. Misschien moeten we bijvoorbeeld erkennen, dat we vaak pas achteraf zien wie de profetische stem had. Martin Luther King junior was in de jaren zestig niet meteen populair bij bijbelgetrouwe christenen. Maar om deze achteraf als een profetische stem te identificeren, daarvoor moeten er wel stemmen geklonken hebben! Pas raadde een collega het boek Here are your Gods van Chris Wright aan. De schrijver trekt aan de hand van het Oude Testament lijnen naar onze tijd en concludeert dat onze westerse samenleving op haar laatste benen lijkt te lopen. Gewoon door koninkrijken die in het Oude Testament ten val komen te vergelijken met onze cultuur en politiek. Polarisatie, nationalisme, toenemende ongelijkheid in welvaart, waarheid die verdraaid wordt, promiscuïteit, enzovoorts; het zijn tekenen aan de wand.

Soms is er ook op het wereldtoneel iets te zien van wat God doet. Op 2 en 3 december 1989 vond de Top van Malta plaats. Het was een paar weken na de val van de Berlijnse Muur en Gorbatsjov en Bush besloten elkaar te ontmoeten. De Russische delegatie verbleef op het slagschip Slava, de Amerikaanse op het slagschip Belknap. Maar de ontmoeting zelf zou op neutraal terrein plaatsvinden. Dat werd Marsaxlokk, een onbetekenend vissersdorpje op Malta. Op de avond van de ontmoeting stond er echter zoveel wind dat er niet veilig kon worden aangemeerd in de haven. Daarom vond de ontmoeting plaats op een Russisch cruiseschip. Het kost toch weinig moeite daarachter de hand van de Heer te zien: de twee grootste machthebbers ter wereld komen samen – behalve als de Heer van de hemelse machten een wind laat waaien. Voor wie het lezen wil, een handschrift op de muur, bijna zo goed leesbaar als bij Daniël.

Verwerkingsvragen

  • Als je terugkijkt op jouw leven of dat van anderen, kun je dan aanwijzen wat God doet?
  • Hoe zou je in het gezin of op de gemeentekring veilig een start kunnen maken met het gesprek over wat God doet?
  • Hoe zou een kleine heilsgeschiedenis van jouw gemeente eruitzien?
  • Hoe heeft God in de afgelopen jaren in jouw gemeente gewerkt? En wat betekent dat voor de toekomst?
  • Wat zouden een Jesaja of Elisa zeggen over ons land en onze tijd?
Over de auteur
Pieter Kleingeld

Pieter Kleingeld is predikant van de NGK Oegstgeest en redacteur van OnderWeg.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief