Het wie, wat en waarom van toerusten

Wil je groeien in geloof, persoonlijk en als gemeente, dan is toerusting onmisbaar. Maar waar hebben we het dan precies over? Een korte verkenning, met aanbevelingen en voorbeelden.

Wat is toerusting?

Toerusting is een Bijbelse opdracht. In Efeziërs 4 wordt opgeroepen om ‘de heiligen toe te rusten tot dienstbetoon’, een appèl voor gelovigen om te komen tot ‘wasdom in het geloof’. Anders gezegd: gelovigen hebben geestelijk voedsel nodig om ook echt als gelovigen te kunnen leven.

Het in Efeziërs gebruikte woord voor toerusting heeft verschillende betekenissen. Je kunt toerusten zien als het verzorgen van een lichaam, maar je kunt het ook zien als het je eigen maken van een leer. Ook is het te vergelijken met het uitrusten van een schip, zodat het goed voorbereid de reis onderneemt en een vaste koers volgt. Toerusten draait dus om kernwoorden als verzorgen, uitrusten en bijsturen.

Alleen geloven gaat niet. Wat is het mooi als je je geloof, je ervaringen, je vragen en je antwoorden kunt delen met anderen. (beeld Andres Rodriguez/Flickr.com)

Gemeenten geven hun toerusting op allerlei manieren vorm. De kerkdienst is een voor de hand liggend voorbeeld. De viering van en het luisteren naar het evangelie helpen gelovigen in hun leven als kind van God. Maar er zijn nog legio andere voorbeelden te geven. Denk aan catechese en ander jeugdwerk, Bijbelstudiegroepen, kringen, kindernevendiensten, kindmomenten en pastoraat.

Welke vorm er ook gekozen wordt, de inhoud van de toerusting zou altijd bepaald moeten worden door de grote kernvragen in het leven van een christen: wat geloof ik en wie is God voor mij?

Waarom toerusting?

Toerusting is op drie niveaus van belang. Allereerst heb je het nodig in je persoonlijke leven als christen. Toerusting verdiept je geloof en helpt je om je leven te vullen met de kracht van de heilige Geest. Ook helpt het je in de zoektocht naar antwoorden op (levens)vragen; antwoorden die je vanuit jezelf lang niet altijd vindt.

Toerusting is daarnaast nodig voor het functioneren en de geestelijke opbouw van de gemeente. Door toerusting deel je je geloof en je gaven met elkaar, evenals je vragen en je moeiten. Je leert van elkaar en kunt zo samen groeien tot een mooier lichaam van Christus.

Tot slot is toerusting van belang om te kunnen getuigen in een samenleving die zonder God leeft. Het helpt je om je bewust te worden van je rol op school, op het werk of in de buurt en leert je om in je omgeving te getuigen waarom je de naam ‘christen’ draagt.

Wie rust toe?

In Efeziërs 4 gaat het over de ambtsdragers. Zij moeten de gelovigen toerusten tot dienstbetoon. Andere Bijbelteksten spreken over het toerusten van elkaar. En de brief aan de Hebreeën eindigt met de bede dat Gód de lezers toerust met al het goede, om zijn wil te kunnen doen. Uiteindelijk is het dus God zelf die achter de toerusting in Bijbelse zin staat. Maar Hij gebruikt daarvoor de gaven van mensen.

Dit betekent binnen de gemeente dat iedereen met gaven ingezet kan worden rond instructie, vorming en training; allemaal met het doel om het functioneren in de gemeente goed te laten verlopen en de leden aan elkaar te verbinden. Toerusting betekent samen als gemeente op weg zijn naar Gods bestemming voor ons leven, samen het lichaam laten groeien, waarbij ieder lid naar zijn of haar vermogen bijdraagt.

Onze waarneming is dat ambtsdragers vaak tekortschieten in de uitwerking en uitvoering van hun toerustingstaak

Eindverantwoordelijke blijft niettemin de kerkenraad. Onze waarneming is echter dat ambtsdragers vaak tekortschieten in de uitwerking en uitvoering van die toerustingstaak. Ze leggen toerusting bij commissies of bepaalde domeinen in de gemeente, terwijl Paulus hén erop aanspreekt. Toerusting is niet slechts een facet van hun werk, maar typeert heel hun inzet. Daarbij zouden ze volop ruimte moeten bieden aan de initiatieven van gemeenteleden, zodat er een vruchtbaar samenspel tussen kerkenraad en gemeente ontstaat.

Aanbevelingen

Gemeenten zijn voortdurend in beweging en vormen van toerusting veranderen daarin mee. Digitale vormen van Bijbelkennis en toerusting nemen bijvoorbeeld toe en (sociale) netwerken worden steeds minder grijpbaar, ook voor kerkenraden. In reactie op die ontwikkelingen een aantal aanbevelingen.

• Blijf met elkaar het gesprek over geloofsinhoud zoeken!
• Sluit aan bij vragen die in de gemeente leven. Denk bijvoorbeeld aan het vormen van kringen rond specifieke thema’s (opvoedingskringen, netwerken rond werk, duurzaamheidsinitiatieven, huwelijksvoorbereidingsgroepen, enzovoort).
• Stimuleer enthousiastelingen in de gemeente die gaven hebben voor de organisatie van toerusting. Bied ook ruimte aan creatieve gaven.
• Verifieer de bronnen van je toerustingsmiddelen, zeker gezien het toenemende gebruik van Google. Wie is de schrijver van het materiaal?

Voorbeelden

Hoe breng je het voorgaande nu concreet in de praktijk? Een paar voorbeelden.

• Traditionele vormen van toerusting, zoals kringen en Bijbelstudiegroepen, blijven functioneren in de gemeente. Blijf wel met enige regelmaat de vraag stellen of deze vormen nog beantwoorden aan de doelstellingen. Als je merkt dat de balans naar gezelligheid doorbuigt, ga dan samen de uitdaging aan om toch over het leven met God te blijven spreken.
• Projecten zijn goed voor kortdurende, veelal thematische toerusting. Een gemeente als de NGK Wageningen organiseert bijvoorbeeld kringen op maat: gemeenteleden kunnen zich inschrijven voor een kring rond een onderwerp naar hun smaak. Denk verder aan (diaconale) projecten in samenwerking met andere kerken. Ook zijn projecten van en door jongeren volop in beweging, zoals focusdiensten, missionaire activiteiten, Athletes in Action-activiteiten en Tijd voor Actie-projecten. Hoewel die projecten van korte duur zijn, kan hun toerustende waarde jongeren hun leven lang bijblijven.
• Gemeenten kunnen rond specifieke thema’s gebruikmaken van wat er landelijk aangeboden wordt. Denk aan projecten van Micha Nederland (een cursus recht doen), Tearfund (Nacht zonder dak) en Wycliff (ga een dag offline). Een zoektocht zal zeker nog meer opleveren. Een gemeente kan met behulp van deze landelijke middelen de gemeenschappelijke toerusting vormgeven.
• Het Praktijkcentrum ondersteunt de toerusting van gemeenteleden en biedt onderzoek en dienstverlening aan bij vraagstukken die in de gemeente kunnen spelen. Het Praktijkcentrum helpt om keuzes te maken rond de manier van toerusting en om vervolgens die keuzes om te zetten in kerkelijke praktijken.

Een uitgebreidere versie van dit artikel is te lezen op www.praktijkcentrum.org.

Toerusting 2.0
Binnen de NGK is toerusting ondergebracht bij Toerusting 2.0. De missie van Toerusting 2.0 is de werkers van de kerk toe te rusten, op te bouwen en te ondersteunen in het leiden van de gemeente van Christus.

De primaire doelgroep bestaat uit kerkenraden en predikanten. Toerusting 2.0 hoopt dat de gemeente naar hen kijkt en denkt: ‘Wat daar gebeurt, is geweldig. Daar wil ik bij betrokken zijn.’ De toerusting is dus gericht op het leidinggeven aan de gemeente.

De belangrijkste thema’s in de toerusting zijn samen te vatten in de volgende vier begrippen:

* persoonlijk geloof
* context
* leidinggeven
* communicatie

Een belangrijk middel om hierover met kerkenraden en predikanten in gesprek te gaan, is de zogenoemde ‘heidag’ met kerkenraden. Eén of meer van bovengenoemde onderwerpen komen dan vaak ter sprake. Daarbij komt Toerusting 2.0 niet met een blauwdruk, maar met bouwstenen en gereedschap.

Zie voor meer informatie de website van Toerusting 2.0.