Een ontmoeting met journalist Marjon van Dalen

Wilfred Hermans | 27 mei 2017
  • Interview
  • Ontmoeting

Stilstaand water is brak water, zegt journalist Marjon van Dalen. Ze woonde nog geen acht jaar op dezelfde plek. Van Nepalese rijstboeren leerde ze om radicaler te geloven, en van een Boko Haram-strijder dat mensen meer op elkaar lijken dan we soms zouden willen. ‘Ik zou niet voor mezelf instaan als ik gekidnapt, gedrogeerd en gebrainwasht zou worden.’

‘24 februari 1991. Ik vertrok naar Caïro om stage te lopen bij de toenmalige Midden-Oostencorrespondent Jos Strengholt. Op diezelfde dag begonnen de Amerikanen de landoorlog tegen Irak. De jacht op Saddam Hoessein was in volle gang, de hele wereld volgde de Golfoorlog. Voor een journalist-in-opleiding een supertijd! Ik leerde voor het eerst het Midden-Oosten kennen en de wereld van de islam. Tegelijk zette het mij aan het nadenken over mijn eigen positie als christen. Ik kwam terug met twee gedachten. Eén: ik ben enorm bevoorrecht dat ik mag opgroeien in een land waar al meer dan een halve eeuw geen oorlog is. Twee: ik ben geboren om de kansen die ik krijg met anderen te delen. Als christen én als journalist.’

Badkamertegeltjes

Marjon van Dalen groeide op in Overijssel. Wie daar gewoon deed, deed al gek genoeg, en het gros van haar oude klasgenoten woont er nog steeds. Marjon woonde in haar leven nog geen acht jaar op dezelfde plek. Ze begon bij de Gooi- en Eemlander en maakte als midden-twintiger de overstap naar televisie, als verslaggever bij 2Vandaag.

Na zes jaar het ‘snelle’ nieuws dacht ze: als ik nog naar het buitenland wil, moet ik het nu doen; anders dreigt het perspectief van huisje, boompje, beestje, terwijl de wereld groter is dan het Gooi. Ze voegde de daad bij het woord en woonde zeven jaar in Azië – drie jaar in Pakistan en vier jaar in Nepal: ‘Mijn eerste kind was tien maanden oud toen we naar Pakistan gingen, mijn tweede kind is daar geboren en mijn derde kind was zes weken oud toen we van Pakistan naar Nepal emigreerden. Nederland is een saai land. Alles is in hokjes en vakjes ingedeeld, je kunt hier wekenlang discussiëren over inferieure issues als: welke badkamertegeltjes zullen we nemen, of: wat moet de kleur van de gordijnen worden? Zulke issues interesseren mij nul! Bovendien vormt het je als je dagelijks omgaat met mensen die continu moeten vechten voor hun bestaan.

‘Zulke issues interesseren mij nul!’

Ik kom uit een schoolmeestersgezin. Misschien komen daar mijn nieuwsgierigheid en mijn drang om me te blijven ontwikkelen vandaan. Ik heb altijd al interesse gehad in andere mensen, hoe processen werken in diverse samenlevingen, hoe het kan dat mensen die generaties lang samenleven opeens elkaars vijanden worden.’

Welke levensles heb je uit je jeugd meegenomen?
‘Onderzoek alles en behoud het goede, en laat je niet door angst leiden. Ik heb in allerlei contexten gezien waar angst toe kan leiden, vooral in Pakistan. Ik zou liegen als ik zou zeggen dat ik nooit bang ben, maar ik kies ervoor om me er niet door te laten leiden. Ik geloof dat je daarin een keus hebt. Het gaat om je doel. Als ik geloof dat het zinvol is mijn tijd ergens in te steken, dan maak ik een afweging: is mijn doel de risico’s waard? Uiteindelijk is niets zonder risico. Je kunt ook tijdens een potje dammen een damsteen inslikken.’

Eén advies van de redactiechef bij de Gooi- en Eemlander zal Marjon nooit vergeten: ‘Als je nooit een reactie krijgt op je stukken, ben je fout bezig. Je moet een snaar raken, mensen in beweging zetten.’

Marjon: ‘Dat lukt niet altijd, maar wel bij een tv-documentaire met een verborgen camera over kinderprostitutie in Mumbai die in 2004 werd uitgezonden. Een week na de uitzending belde de hoogste baas van de Indiase ambassade in Den Haag heel verontwaardigd naar mijn baas: ik zou een verkeerd beeld hebben geschetst, want deze zaken kwamen volgens hem niet voor in India. Dat gaf voldoening, ik had blijkbaar iets aan de kaak gesteld waar mensen zenuwachtig van werden.’

Een ander knap staaltje journalistiek vormt een persoonlijk interview dat Marjon had met een Nigeriaanse strijder van de terreurbeweging Boko Haram. ‘Iedereen zei: dat lukt je nooit, ze hebben niet eens een kantoor. Maar als ik één ding heb geleerd over buitenlandjournalistiek, is het dat je via relaties moet werken. Zo is me het uiteindelijk gelukt. Ik vond het belangrijk om zo’n strijder zelf te spreken; je moet niet óver mensen praten, maar mét mensen, ook als het om een terreurgroep gaat.’

Die strijders vermoordden zwangere vrouwen. Je bent zelf moeder, wat deed zo’n interview met je?
‘Ik vond het vooral een schrijnende illustratie van wat oorlog met een mens kan doen. Het raakte me zeker, maar emoties komen bij mij meestal pas later, tijdens het schrijven. Dat is een therapeutisch proces, vaak. Uiteindelijk vertellen mensen – ook zo’n strijder – hun ware verhaal pas als ze merken dat de persoon tegenover hen écht is geïnteresseerd. Dat ben ik. Hoe vaak heb ik niet gehoord: “Je bent de eerste aan wie ik dit vertel.” Dan ben ik altijd verbijsterd.’

Marjon van Dalen: ‘Ik vraag mezelf altijd: stel dat ik in deze context was opgegroeid, hoe zou ik me dan gedragen? Net zo, vrees ik.’ (beeld Niek Stam)

Marjon van Dalen: ‘Ik vraag mezelf altijd: stel dat ik in deze context was opgegroeid, hoe zou ik me dan gedragen? Net zo, vrees ik.’ (beeld Niek Stam)

Herken je iets van jezelf in zo’n Boko Haram-strijder, of kan de tegenstelling niet groter zijn?
‘Leuke vraag. Daar hoef ik niet lang over na te denken. Ik vraag mezelf altijd: stel dat ik in deze context was opgegroeid, hoe zou ik me dan gedragen? Net zo, vrees ik. Vanaf de bank is het makkelijk om zwart-wit te denken. Maar iedereen kan op een spoor belanden waar je zelf niet voor hebt gekozen. Niemand wordt geboren met de droom: ik word terrorist. Een maatschappij kan intens ontwricht zijn. Als je te midden van terreur en chaos opgroeit, beland je ongewild in situaties die je niet zelf kiest. Dat kan mij ook overkomen.’

Een zwangere vrouw vermoorden…?
‘Zoiets gebeurt vaak onder invloed van drugs, men is volledig gebrainwasht. Ik zou niet voor mezelf instaan als ik gekidnapt en gedrogeerd zou worden, en maandenlang in een brainwashkamp zou zitten waar elke dag al mijn oude waarden me systematisch worden ontnomen. Uiteindelijk lijken we als mensen meer op elkaar dan we zouden willen. Als journalist kun je kiezen: benadruk ik de verschillen, of zoek ik naar overeenkomsten? Ik kies voor dat laatste, van nature ben ik een bruggenbouwer.’

Geloofskeuzes

Als tiener vond Marjon de kerk saai. Bovendien dacht ze: als deze mensen wérkelijk geloven wat er wordt gezegd, dan vind ik ze wel wat hypocriet. Op zondag in de kerk, maar doordeweeks doen ze alles wat God heeft verboden. Toen ze een jaar of 19 was, veranderde er iets in haar eigen geloofsbeleving. ‘Ik ontmoette voor het eerst – veelzeggend misschien – een christen die het geloof in de praktijk bracht. Deze dame leefde om haar leven te delen. Ze ging eens niet op vakantie omdat ze in die periode iemand wilde helpen die het moeilijk had. Geloofskeuzes die ertoe doen. Het was voor mij een eyeopener dat geloof zo concreet vorm kon krijgen – aan de vruchten herken je de boom, wat mij betreft. Het leidde uiteindelijk tot mijn persoonlijke bekering.’

Is je godsbeeld door je werk veranderd?
‘Zeker. In Nepal heb ik gezien wat de kracht van het evangelie kan zijn, hoe mensen in een volslagen hindoeïstische context tot geloof komen door genezingswonderen. Waanzinnig ontroerend. Als iemand daar ziek was en men voorstelde te bidden om genezing, hoorde ik mezelf bijna tegenwerpen: ja, er staat wel dat je moet bidden als iemand ziek is, maar… Die reserve heb ik snel afgeleerd, want ik zag met eigen ogen dat God zich juist bij kinderlijk geloof krachtig kan openbaren.

Daarnaast viel het me op hoeveel tijd mensen daar spenderen aan gebed. Ik zag hoe Nepalese boeren voor het vroege werk om vijf uur ’s morgens opstonden om een uur te bidden. Ik sta nu zelf ook om zes uur op om een uur te wijden aan het geestelijke leven. Mijn leven is vaak hectisch, en ik heb er een hekel aan om de dag hectisch te beginnen. Geleerd van die analfabete boeren in Nepal.

‘Ik geloof dat de kerk de enige vereniging is die is opgericht ten dienste van haar niet-leden’

Uiteindelijk heb ik vooral geleerd radicaler te zijn in mijn geloof. Ik ben een extravert persoon en heb discipline in mijn geloofsleven moeten leren. Een goede voetballer loopt ook niet op alle ballen, dan ben je voor het eind van de wedstrijd total loss. Wat ik laat schieten? De meeste georganiseerde kerkelijke activiteiten, want dan houd ik tijd over om me te richten op waar het werkelijk om gaat: de buitenwacht, mensen aan de rand van de kerk, of mensen die buiten de boot vallen. Daar ligt mijn affiniteit. Ik geloof dat de kerk de enige vereniging is die is opgericht ten dienste van haar niet-leden.’

Simpel evangelie

Recent schreef Marjon mee aan het boek Mensen van hoop. Christenen in het Midden-Oosten van Kerk in Actie, over hoe christenen in en rond Syrië hun leven delen, ondanks hun misère. Ze deed er een belangrijke ontdekking. ‘Christenen daar gaan heel anders om met moslimsextremisme dan Nederlandse christenen. Het heeft me geleerd dat wij als christenen een belangrijke rol spelen bij de komst van vluchtelingen naar ons land. Toen anderhalf jaar geleden op diverse plekken noodopvanglocaties hard nodig waren, dacht ik: in hun eigen land krijgen deze vluchtelingen nauwelijks de kans het evangelie te horen, nu staan ze hier massaal op de stoep – wat doen wij als kerk?

Als lid van het diaconale team van onze kerkelijke gemeente in Vathorst opperde ik om ons als kerk beschikbaar te stellen voor de gemeente Amersfoort. Een paar weken later werd ik gebeld door een gemeenteambtenaar: ‘We hebben een bus met meer dan honderd vluchtelingen die nu onderweg zijn naar Amersfoort. Kunt u vrijwilligers leveren? Vanmiddag?’ ‘Gaan we regelen’, zei ik. Samen met de lokale moskee – omdat zij Arabisch spreken en wij ons als kerk niet boven hen wilden stellen – hebben we het opgepakt. Over en weer zijn vriendschappen ontstaan, tussen moslims, christenen en vluchtelingen. Het leerde mij dat je jezelf alleen maar beschikbaar hoeft te stellen. Wat dat betreft kan het evangelie soms heel simpel zijn.’

Over de auteur
Wilfred Hermans

Wilfred Hermans is freelance journalist.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief