Droom groot. Begin klein. Start vandaag.

Hoe bouw je aan relaties met jongeren als je met afstand te maken hebt? Afgelopen voorjaar werden we hard met deze vraag geconfronteerd, toen er een abrupt einde kwam aan ons fysieke jeugdwerk door de coronacrisis. Jonathan Pellegrom (32), jongerenwerker, gaat in op de vraag: hoe geef je jouw jeugdwerk vorm op een manier waarop je dichtbij jongeren komt, als je te maken hebt met afstand?

Jonathan Pellegrom (32) is jongerenwerker, spreker en auteur bij Youth for Christ. Sinds 2009 is hij werkzaam met straatjongeren in Rotterdam en betrokken bij kerkelijk jeugdwerk, de jeugdhulpverlening en pleegzorg. Hij schreef onder andere het boek: De 5 gewoontes, hoe jij heel gewoon grote impact kunt hebben op het leven van jongeren.

De corona-afstand ging veel verder dan alleen de fysieke afstand. Juist de emotionele verbinding die normaal centraal staat in ons contact met jongeren leek zo moeilijk te vinden. Je sloot je Zoom meeting af en terwijl je naar je beeldscherm staarde, vroeg je jezelf af wat je hiermee nu bereikt had. Je deed je best om echt contact te maken, maar je kon het gevoel niet van je afschudden dat het leek alsof je elkaar niet echt kon vinden.

Jonathan Pellegrom. (beeld Stefan Segers)

Elf jaar geleden stelde ik mijzelf exact dezelfde vraag. Vol ambities, grote dromen en een tikkeltje naïef startte ik als fulltime jongerenwerker voor jongeren op straat in een multiculturele achterstandswijk in Rotterdam. Ik weet nog goed hoe ik daar rondliep: vol enthousiasme in de verwachting dat ik een groot verschil zou gaan maken in alle gebrokenheid die ik om mij heen zag. Maar al snel werd ik hard geconfronteerd met de rauwe werkelijkheid.

Direct na mijn start als jongerenwerker kreeg ik te maken met bedreigingen, fysiek en emotioneel geweld, vandalisme en afwijzing. ‘We willen je hier niet, donder op!’ kreeg ik te horen als ik op straat naar jongeren toe liep. Als ik in gesprek ging met jongeren, reageerden ze afstandelijk en ongeïnteresseerd. Vanuit hechtingsproblemen en een diepgeworteld wantrouwen stonden er grote muren om hun hart. Ik zal eerlijk zijn: ik wist niet meer hoe ik verder kon. Hoe kon ik dichtbij hun hart komen in deze afstand?

Ik ging op zoek naar antwoorden in een opleiding, in boeken en ervaringen van andere straat-jongerenwerkers. Langzaamaan begon ik te ontdekken wat de juiste dingen waren die ik kon doen. Het antwoord was simpeler dan ik had gedacht. De afstand die jij misschien ervaart, is hopelijk een ander soort afstand dan ik net beschreef, maar uiteindelijk gelden dezelfde principes.

Vaak denken we dat meer doen automatisch meer impact betekent. We zijn in de overtuiging dat grote events, een kamp of een buitenlandse reis de ultieme plekken zijn voor verandering. Maar de echte verandering vindt juist plaats in de kleine momenten van echte relatie. De 1%-momenten.

Tip 1: denk in 1%-momenten

Kleine stapjes die je consistent en voor lange termijn zet, leiden uiteindelijk tot grote resultaten. Stel je eens voor dat je jouw relatie met een jongere elke dag 1% zou kunnen laten groeien. Op het moment zelf denk je misschien: wat heeft die ene procent nu voor zin? Maar stel dat je dit een jaar volhoudt, dan is jullie relatie aan het eind van het jaar 365% gegroeid.

De grootste uitdaging hierin ligt niet bij de jongere, maar bij onszelf. Hoe vaak kijken we niet alleen naar die ene procent en voelt ons jeugdwerk alsof we maar weinig bereiken? In je hart droom je over de 365%, maar de realiteit voelt alsof je daar mijlenver vanaf staat. Je voelt je na een jeugdavond teleurgesteld, omdat niet datgene is gebeurd waar je op hoopte. Maar zodra je jouw perspectief verandert en beseft dat al jouw kleine stapjes leiden tot grote resultaten, helpt dat om enthousiast onderweg te blijven met jouw jongeren. Denk klein voor grote impact!

Stel jezelf de vraag: wat zou jij vanaf vandaag kunnen doen om jouw relatie met jouw tieners elke dag 1% te laten groeien? Hoe zou jij jouw jeugdwerk vorm kunnen geven rondom deze 1%?

Tip 2: sluit emotioneel aan

Een van de belangrijkste eigenschappen van een relatie is hart-tot-hartcontact. Je kent die momenten wel. Die gesprekken waarop je ervaart dat de wereld om jullie heen even lijkt te vervagen en alle afstand en afleiding verdwenen zijn. Je voelt dat de ander jou echt ziet en hoort.

Voor de coronacrisis was dit al een fenomeen dat steeds zeldzamer werd in het leven van een gemiddelde jongere. Hun wereld functioneerde al parallel in de fysieke en digitale wereld. Denk aan hun vaardigheden om hun real life gesprekken met vrienden en klasgenoten te combineren met het beantwoorden van berichten. Door middel van hun social media gebruik met swipen en liken deden ze dat met een adembenemende snelheid als een doorgewinterde computerprogrammeur. Thuis stapten ze vaak in de drukte van een gezin waar de onrust of hun eigen afstandelijke houding zorgde voor oppervlakkige gesprekken.

Magazine OnderWeg publiceert op 26 september een speciale editie over jeugdwerk in coronatijd. Bestel extra nummers voor jeugdwerkers in je kerk via administratie@onderwegonline.nl.

Het wordt in onze drukke digitale wereld steeds unieker om contact met iemand te hebben die echt honderd procent aanwezig is en naar je luistert. En daar ligt een grote kans voor ons als jeugdwerkers.

Juist in die kleine momenten kunnen we dichterbij jongeren komen door volledig emotioneel aanwezig te zijn. Dat begint opnieuw bij onszelf. Het vraagt van ons dat we in ons hoofd niet primair bezig zijn met het programma van de jeugdavond. Het betekent de drang weerstaan om uit gewoonte onze telefoon te pakken en te checken of er nieuwe WhatsApp berichten zijn binnengekomen. Het vraagt om echte aandacht.

Wat zou er gebeuren als je jezelf zou voornemen om bij het volgende contact dat jij met jouw jongeren hebt, de volgende dingen te doen:

• Laat je telefoon in je tas of op een ander plek, zodat je daar niet door afgeleid wordt.
• Probeer 80% van wat je zegt een oprechte vraag te laten zijn. Het puberbrein gaat ‘uit’ wanneer wij gaan preken, maar wordt juist geactiveerd zodra we vragen stellen.
• Kies voordat je de jeugdavond ingaat bewust ervoor om alles waar je mee bezig bent, of waarover je jezelf zorgen maakt, te parkeren. Hierdoor kun je je de komende uren met al je mentale energie focussen op de jongeren.

Want elke jongere is op zoek naar mensen die hem of haar echt zien en horen.

Tip 3: wees een ‘history maker’

De gezamenlijke geschiedenis die je met jouw jongeren opbouwt, is als het ware het fundament van jullie relatie met elkaar. Je herkent dit vast wanneer je een oude vriend spreekt. Zodra je samen begint te praten over alles wat je met elkaar hebt meegemaakt, voel je de vriendschap weer opbloeien. De inside grapjes, de hilarische dingen die je hebt meegemaakt. De hoogtepunten en de dieptepunten.

Besef dat alle 1%-momenten bouwstenen zijn voor de relatie met jouw jongeren. Maar niet elke bouwsteen heeft dezelfde impact. Op het moment dat jij kunt aansluiten bij belangrijke momenten in het leven van jouw jongeren bouw je aan een krachtig fundament. Dit hoeven niet alleen grote momenten te zijn. Het gebeurt vaak juist in de kleine momenten. Die ene post op Instagram waar jij een reactie bij zet. Je attente vraag hoe het was op hun uitje naar het strand. Dat ene moment in jullie jeugdgroep waarin je aanvoelde dat een jongere geraakt werd door het onderwerp en jij na afloop de tijd nam om met aandacht en empathie ernaar te vragen.

Denk in 1%-momenten, waarin je volledig emotioneel aanwezig bent. Want doordat je op deze ‘kleine’ manier onderweg gaat met jouw jongeren, bouw je als een ‘history maker’ aan een gezamenlijke geschiedenis die zijn impact op hun leven niet zal missen!

Maar voordat je de bladzijde omslaat naar het volgende artikel, neem eens even een minuut de tijd om te bedenken wat je concreet hiermee wilt gaan doen. Wanneer we nieuwe informatie tot ons nemen, denken we vaak dat dan automatisch onze aanpak verandert. Maar uiteindelijk werkt geen enkel idee totdat wij in actie komen. Dus bedenk voordat je verder gaat: welk ene ding uit dit artikel zou de grootste positieve impact hebben op je relaties met jouw jongeren? En hoe ga je dat vanaf vandaag vormgeven in jouw jeugdwerk?

Geïnspireerd door magazine OnderWeg? Neem een proefabonnement en ontvang het magazine 3 maanden (4 nummers) gratis thuis!