Kennis is kracht

Ik wil Christus kennen en de kracht van zijn opstanding ervaren.
Ik wil delen in zijn lijden en aan Hem gelijk worden in zijn dood,
in de hoop misschien ook zelf uit de dood op te staan.
(Filippenzen 3:10-11)

Paulus beschouwt zijn afkomst, status en inspanningen als farizeeër regelrecht als verlies in het licht van de kennis van Christus. Hem kennen gaat alles te boven. Je voelt meteen aan dat het hier om een bijzondere soort kennis gaat. Paulus’ woorden ademen geen intellectuele, maar eerder een relationele sfeer.

(beeld ginosphotos/iStock)

Ook uit zijn brief aan de Korintiërs blijkt dat de ‘ware kennis’ voor hem meer met relatie dan met intellect te maken heeft. Hij is met de Korintiërs in gesprek over het al dan niet eten van vlees dat eerder in een afgodentempel als offervlees heeft gediend. In die context schrijft hij: ‘Zeker, het is waar dat wij allen kennis bezitten. Maar kennis maakt verwaand; alleen de liefde bouwt op. Wanneer iemand zich inbeeldt dat hij kennis bezit, is het toch nog niet de ware kennis. Maar wanneer iemand God liefheeft, is hij door God gekend’ (1 Korintiërs 8:1b-3).

Echte kennis heeft voor Paulus te maken met opbouwende liefde en verbondenheid. Ook Filippenzen 3:10-11 laat dit zien. Paulus is allereerst uit op de verbondenheid met Jezus. Hij wil de kracht van Christus’ opstanding ervaren en zelfs delen in zijn lijden.

Verbondenheid

Bij relaties tussen mensen geldt: je leert iemand pas goed kennen door een poosje samen op te trekken, lief en leed te delen. Maar Paulus formuleert die verbondenheid met Christus wel in uiterst sterke woorden: hij wil zelfs aan Hem gelijk worden in zijn dood! Het gaat dan ook echt om een ander soort relatie.

Wij bekijken een relatie vaak in termen van twee polen – jij en ik – waarbij het belangrijk is dat ieder in zijn of haar eigenheid in de relatie staat. Vaak zien wij ook onze relatie met Christus zo: Hij en ik. Hij gaat voorop – ik volg. Hij is mijn Heer – ik ben zijn dienaar. Ongetwijfeld zag Paulus dat ook zo, hij noemt Christus ‘mijn Heer’ in vers 8. Maar in de verzen 10-11 beschrijft hij de relatie toch weer anders: heel intiem, bijna mystiek. Christus is werkelijk alles voor Paulus, de apostel verdwijnt als het ware in Hem.

Dit is nogal wat voor iemand die zo nu en dan best zelfbewust uit de hoek kan komen (zie bijvoorbeeld in de context Filippenzen 3:4-6). Maar Paulus laat er geen twijfel over bestaan. Hij wil één zijn met Christus, aldus vers 9. In het Grieks klinkt het nog sterker en mooier: het liefst wil hij ‘in Christus gevonden worden’.

Perspectief

Wil ik in Christus gevonden worden? Ik wil in ieder geval graag de kracht van zijn opstanding ervaren, de kracht die mij van binnenuit steeds weer opbeurt en geduldig mijn grenzen verlegt wanneer ze weer eens strak om mezelf heen zitten. Ik vertrouw erop dat die kracht mij kan helpen om oprecht een naaste te zijn. Ik merk dat de kracht van Christus’ opstanding in situaties van onmacht perspectief biedt op een betere wereld en hoop om verder te komen dan dit leven (zie de verzen 11 en 21). Maar ik aarzel toch als het gaat over het lijdende deel van Christus… Wil ik hélemaal in Christus gevonden worden? Paulus is heel duidelijk: dat kan niet zonder deel te hebben aan Christus’ lijden en zo aan Hem gelijk te worden in de dood. De weg van lijden en sterven is toch echt de moeizame weg daarnaartoe, de weg die Christus zelf ook ging.

Wil ik in Christus gevonden worden?

Moet je dan als christen het lijden bewust opzoeken, zelfs verheerlijken misschien? Dit lijkt mij niet de juiste gevolgtrekking uit Paulus’ verlangen. Lijden overkomt ons mensen: de ziekte van je kind of partner, de orkaan die over je eiland raast, de oorlog waar je middenin zit, de terreurdreiging die uit onze samenleving niet meer weg te denken is. En het overkomt je als christen misschien nog gerichter: spot en vervolging. Op vakantie in Italië durfde ons dochtertje een kerk niet binnen te gaan omdat ze gehoord had dat in sommige landen christenen werden opgepakt en afgevoerd… Kon dat hier ook gebeuren, mama? Nee, als christen hoef je het lijden niet op te zoeken. Je bent juist blij als het je bespaard blijft.

Tegelijk zoekt iemand die in Christus gevonden wil worden één vorm van lijden misschien toch bewust op, namelijk het lijden aan zichzelf in een houding van dienstbaarheid aan de ander. Want het is beter te geven dan te ontvangen – zo heeft Christus zelf ons ook voorgeleefd tot op het kruis. Dit hele pijnpakket, actief of passief, is in Christus geborgen. Daar mag je het neerleggen en weten dat je zo deel hebt aan zijn lijden en gelijk wordt in zijn dood. Daarin mag je nu al de kracht van zijn opstanding ervaren die je sterker maakt.

Onderdompeling

Eén zijn met Christus in zijn dood is voor Paulus juist een teken van nieuw leven. In andere brieven spreekt hij ook wel over ‘samen met Christus gekruisigd zijn’ (Romeinen 6:6; Galaten 2:19-20). Dan verbindt hij het met het initiatieritueel van de doop. ‘Weet u niet dat wij die gedoopt zijn in Christus Jezus, zijn gedoopt in zijn dood? We zijn door de doop in zijn dood met Hem begraven om, zoals Christus door de macht van de Vader uit de dood is opgewekt, een nieuw leven te leiden. Als wij delen in zijn dood, zullen wij ook delen in zijn opstanding. Immers, we weten dat ons oude bestaan met Hem gekruisigd is omdat er een einde moest komen aan ons zondige leven: we mochten niet langer slaven van de zonde zijn’ (Romeinen 6:3-6).

Onderdompeling in water dat wegspoelt en tegelijk leven geeft, markeert het begin van ons leven in verbondenheid met Christus en met elkaar (Galaten 3:27-28).

Cruciformity

Hier mogen we blij om zijn en tegelijk is het een startpositie. Leven in verbondenheid met Christus betekent ook strijden tegen allerlei zonden die telkens de regie over ons leven willen overnemen. Het vraagt van ons dat we steeds gericht zijn op de éénheid met Christus in het afsterven aan onszelf en in de moeilijkheden die op ons levenspad komen. De Amerikaanse nieuwtestamenticus Michael Gorman gebruikt in deze context de mooie term cruciformity: gelijkvormigheid aan het kruis van Christus. Hiervoor ontvangen we juist in de eenheid met Christus ook kracht, namelijk de kracht van zijn opstanding – nu al.

Met déze kennis kom je verder dan dit leven

En het geeft perspectief voor straks. Maar zo ver zijn we nog niet. Daarom is het niet vreemd dat Paulus in Filippenzen 3:11 nog voorzichtig formuleert: ‘in de hoop misschien ook zelf uit de dood op te staan’. Hij haast zich dit te verduidelijken: ‘niet dat ik al zo ver ben en mijn doel al heb bereikt. Maar ik houd vol in de hoop eens dat te kunnen grijpen waarvoor Christus Jezus mij gegrepen heeft’ (vers 12). En in vers 21 vult hij die hoop nóg meer in: ‘Met de kracht waarmee Hij (= Jezus Christus) in staat is alles aan zich te onderwerpen, zal Hij ons armzalig lichaam gelijk maken aan zijn verheerlijkt lichaam.’

Wat een perspectief! Geen wonder dat voor Paulus het kennen van Jezus alles overtreft. Want met déze kennis kom je verder dan dit leven. In onze wereld geldt: kennis is macht. Voor christenen geldt: kennis is kracht. Nu al en straks compleet.

Leestips

Reinier Sonneveld, De vraag. Waarom is er lijden?, Amsterdam (Buijten en Schipperheijn Motief), 2011.

Michael J. Gorman, Cruciformity. Paul’s Narrative Spirituality of the Cross, Grand Rapids (Eerdmans), 2001.

Om over na te denken

Cruciformity – samen met Christus gekruisigd zijn – is een levenshouding, zo stelt Michael Gorman. Wat betekent dit concreet voor jouw leven? En voor de christelijke gemeente waartoe je behoort?

Ervaringen van lijden en pijn kunnen ook levensgroot tussen mensen en God in staan. Wat is dan een goede manier van nabijheid, volgens jou?

Kun je concrete momenten aanwijzen waarop je de kracht van Jezus’ opstanding ook hier en nu al aanwezig ziet?