In memoriam Marten Kuiper (1936-2018)

Op 8 augustus overleed Marten Kuiper (82), emeritus predikant van de NGK Heerenveen. Jan uit de Bosch, predikant van die gemeente, schrijft een in memoriam.

Marten Kuiper (1936-2018).

Marten Kuiper was zijn hele leven een dienaar van het Woord. Van jongs af aan zat het erin. Voordat hij tiener was, stond hij al op een krat te preken voor zijn zusters. Hij wist al vroeg wat hij wilde worden: dominee! Toen hij 33 jaar was, kwam dat uit.

Een leven lang dominee. Dienaar van het Woord. Dienaar van God – dienstbaar aan de mensen om hem heen. Marten was gegrepen door het Woord van God. Door het verbond dat God in liefde uit genade met mensen heeft gesloten. Marten was onder de indruk van het aanbod van Gods eeuwige vriendschap. Vriendschap die zichtbaar is geworden in Jezus Christus. Vriendschap die aangeboden wordt door Jezus Christus. Marten preekte graag over het verbond. Over Gods vriendschap. Over Jezus Christus. Over het aanbod van God. Dat alles stempelde zijn dankbaarheid.

‘Ben je bang om te sterven?’ vroeg ik een tijdje geleden aan Marten. ‘Welnee’, zei hij, ‘ik vind het wel jammer om dit leven los te moeten laten, maar bang ben ik niet voor het sterven noch voor de dood.’ ‘En als je – nadat je gestorven bent – Jezus Christus ontmoet, wat is dan – als we er heel menselijk over praten, zoals nu – het eerste wat je tegen Hem zult zeggen?’ Marten nam een actievere houding aan in zijn stoel. Zijn ogen werden groter. Zijn dragende domineesstem werd kwetsbaar. ‘Dan zeg ik als eerste: dank U wel. Dank U wel dat ik U heb mogen kennen in mijn leven. Dank U wel dat ik U nu ontmoeten mag in mijn dood. Dank U wel dat ik door U en in U eeuwig leven mag. Dank U wel dat U mij geloof hebt geschonken en dank U wel dat ik nu voor altijd bij U mag zijn.’

Marten verwoordde zijn dankbaarheid tot in de kern. Hij was dankbaar voor zijn vrouw, voor zijn kinderen, zijn kleinkinderen, zijn achterkleinkinderen. Hij was dankbaar voor zijn leven, in Nederland en in Afrika. Hij was dankbaar voor het werk dat hij als dominee in het koninkrijk van God had mogen doen. Maar boven alles was hij dankbaar voor Jezus Christus. Dankbaar met Jezus Christus.

Staat van dienst

Marten Kuiper werd op 13 mei 1936 geboren in Nijmegen. Hij emigreerde met zijn ouders in 1955 naar Zuid-Afrika, terwijl hij theologisch onderricht vanuit Nederland volgde. Daarbij werd hij begeleid door enkele hoogleraren van de Teologiese Skool te Potchefstroom.

Op 7 december 1957 trad Marten in het huwelijk met Jansje (Ans) Riddersma. Het echtpaar heeft vijf kinderen gekregen; inmiddels zijn zij allen gehuwd. De kinderen zijn geboren in Zuid-Afrika, en vier van de vijf wonen daar.

In 1962 werd Marten Kuiper beroepen als hulpprediker van de Vrye Christelike Gereformeerde Kerk te Frankfort in de destijdse Oranje Vrystaat. Hij diende deze gemeente tot midden 1964, toen hij met zijn promotiestudie verderging.

In 1968 werd hij beroepen door de Gereformeerde Kerk te Donkerbroek in Friesland, waar hij tot 1973 heeft mogen arbeiden. Van 1973 tot 1994 diende hij op parttimebasis verschillende gemeenten in Zuid-Afrika, onder meer de Nederlandstalige NG-Kerk in Pretoria (1982-1994) en de ‘zwarte’ NG-Kerk in Mabopane-West (1983-1994). Van laatstgenoemde twee gemeenten werd hij in verband met zijn aanstaande terugkeer naar Nederland in februari 1994 op de meest eervolle wijze losgemaakt.

Marten was van 1988-1994 hoogleraar in de theologie en vice-rector academische zaken van de Christian Academy for University and Secondary Education te Pretoria.

Iedere keer gaf hij dank aan de Heer –
de aanwezige helper en rotssteen

In februari 1994 keerden Marten en Ans terug naar Nederland, waar in 1995 het beroep van de Vrije Gereformeerde Kerk te Twijzel werd aangenomen. Vanaf 2000 ging Marten voor in de NGK en sinds 2008 ook in de vGKN. Als emeritus predikant van de NG-gemeenten in Zuid-Afrika ging hij ook geregeld voor in confessionele gemeenten in de PKN.

Marten Kuiper was van 1994-2006 voorzitter van het Reformatorisch Interkerkelijk Bezinningsverband en was sinds 1996 lid van de Wissenschaftliche Beirat bekennender Kirchen (ICN: International Christian Network). Tot eind 2005 was hij bestuurslid masteropleiding Zwolle (samenwerkingsverband van de Reformatorische Hogeschool Zwolle, de Gereformeerde Hogeschool Zwolle, de TU Kampen en de TU Apeldoorn) en sinds 2003 was hij hoogleraar theologie aan The King’s Christian Research Institute in Miskolc, Hongarije. Op 1 oktober 2007 ging hij met emeritaat.

Een indrukwekkende staat van dienst. Dankbaar en nederig in dienst van God. Iedere keer gaf hij dank aan de Heer – de aanwezige helper en rotssteen, volgens Psalm 61.

Onwrikbaar

Marten was oprecht, zachtmoedig, vol van humor, tactvol (en soms ook helemaal niet), een familieman en een goede echtgenoot voor Ans. Hij heeft haar vreselijk gemist na haar overlijden in 2013.

In 1997 is hij erg geschrokken toen hij dacht dat zijn aardse leven voorbij was. De dokters behandelden hem voor een hartstilstand en in die tijd heeft Marten een gebed opgestuurd dat de Heer hem nog vijftien jaar wilde sparen, wat ook gebeurd is. Maar vanaf dat moment was zijn vertrouwen in zijn eigen lichaam verzwakt. Zijn geloof bleef echter onwrikbaar tot het einde. ‘We mogen alles verwachten van de Here, onze God en tot Hem opzien in alles wat we mogen doen en moeten laten.”

Toen Marten 80 jaar werd, schreef hij aan zijn kinderen: ‘Boven alles gaat mijn dank naar de Heer, die me dag aan dag draagt en zo veel vreugde geeft. Aan Hem alle eer voor deze prachtige tijd. En een woord van dank voor al mijn kinderen voor de geweldige blijken van genegenheid en liefde.’

Marten Kuiper is gestorven en hij leeft. Hij leeft in de leefwereld van God. Verbonden door Gods eeuwige vriendschap in Jezus Christus. In Jezus Christus wordt zijn identiteit, de kern van zijn bestaan, bewaard. Tot de dag dat Jezus Christus in majesteit zal terugkeren. Dan zullen de graven opengaan. Ook het graf van Marten. Zijn leven was en is een onophoudelijk huldebetoon aan zijn Heer en Heiland Jezus Christus. Dienend aan het levende Woord: Jezus Christus.