Achteropraken in genade

Jaag de vrede na met allen, en de heiliging, zonder welke niemand de Heere zal zien. Zie erop toe dat niemand achteropraakt in de genade van God, en dat er geen enkele wortel van bitterheid opschiet en onrust veroorzaakt zodat daardoor velen bezoedeld worden.
(Hebreeën 12:14-15 HSV)

Om als christenen goed (samen) te leven, moeten we zoeken naar vrede en heiliging, zegt de schrijver van de brief aan de Hebreeën. Maar dat is nog niet zo eenvoudig. Als je te hard je best doet, liggen teleurstelling en bitterheid op de loer.

Soms heb je van die dagen… Eerst de trein gemist, vervolgens start de computer niet op en dan stuur ik ook nog een mail naar het verkeerde adres. Thuis lees ik in een groepsapp dat iemand zich gekwetst voelt door een opmerking van mij, al heb ik dat zo niet gezegd. Mijn emotionele barometer staat op ‘arme ik’. Dan schiet deze tekst door mijn hoofd.

(beeld igoriss/iStock)

Vanwege de wolk van getuigen in het hoofdstuk dat eraan voorafgaat, is mijn eerste gedachte: geen zelfmedelijden, het kan veel erger. Je zult maar bij de vervolgde kerk horen, of in een oorlogsgebied zitten, of een man hebben die drinkt. Het helpt altijd om het leed van anderen voor ogen te houden, waarbij het eigen leed in het niet valt. We worden opgeroepen om de wedloop te rennen, naar vrede te jagen. Dus weg met die slappe spieren en emoties. Zo’n gedachte helpt misschien even, maar doe je daarmee de tekst recht?

Alarmsysteem

‘Jaag de vrede na met allen’. In een agenda van de middelbare school schreef ik jaren geleden met mooie letters: ‘De dwaas wordt boos, de wijze begrijpt.’ Achteraf zie ik dat dat een dwaze spreuk is. Het voorkomt misschien ruzies, maar dat wijs-zijn heeft zomaar ook vervelende bijwerkingen: hoogmoed en depressie. De hoogmoed van de grote zus die de oudste en de wijste wil wezen en anderen niet echt serieus neemt. En depressie, omdat emoties het zwijgen worden opgelegd, met alle gevaren van dien. Je moet je alarmsysteem niet zomaar lam leggen.

Vrede is belangrijk, zegt de tekst, maar het gaat ook om heiliging, namelijk om de Heer te kunnen zien. Waar moet ik me dan op richten bij irritaties of als er reëel gevaar of onrecht is? Zelfbeheersing? Voor mezelf opkomen? Nee, ‘houd het oog gericht op Jezus’ staat eerder in dit hoofdstuk. Al weten we niet altijd meteen waar we heen moeten, we weten wel naar wie. Elke situatie en ook ikzelf komen dan in een ander licht te staan, het licht waarin we alles zien. Ik ben een kind van deze tijd en deze cultuur, maar voor alles een kind van God, door Jezus Christus. Heilig. Bij Hem hoor ik. Dat geeft richting aan mijn keuzes en aan mijn emoties. ‘Rook je niet omdat dat niet mag van God?’ ‘Mag je geen seks voor het huwelijk?’ ‘Ik mag alles’, zeg ik dan, ‘en ik heb een paar heel goede tips gekregen voor een gezond lichaam en goede seks en ik kan ze je aanraden.’

Heilig kind

Een meisje dat als kind misbruikt was, gaf – verdoofd door drugs – als jonge tiener haar lichaam aan wie het maar wilde en raakte steeds meer lichamelijk en emotioneel beschadigd. Ze kwam in een jeugdinrichting terecht en wilde graag met me praten en bidden.

Op een dag vertelde ze me een droom. Al die jongens die haar hadden misbruikt, stonden in een wijde kring om haar heen en keken zwijgend naar haar. Maar één jongen hield haar bij de hand en liep langzaam met haar die kring rond. Alle jongens keken naar hem en toen met ontzag naar haar. Ze was niet bang meer en voelde zich niet bekeken. ‘Wie was die jongen die je bij de hand hield? Ken je hem?’, vroeg ik. ‘Nee’, zei ze, ‘of ja… ik denk dat het Jezus was, maar die is toch veel ouder? Ik was niet meer het meisje dat het met iedereen doet; ik was van Hem.’

‘Ik was niet meer het meisje dat het met iedereen doet;
ik was van Hem’

Hoe is het mogelijk dat ontelbare vrouwen zijn en worden vernederd en misbruikt? Ook door mannen van God, die zich blijkbaar niet realiseerden dat ze een heilig kind van de Vader voor zich hadden? Als ze de Heer hadden gezien, zouden ze dan het lef hebben gehad om zo naar die vrouwen te kijken, zo te praten of zo te doen? Hoe is het mogelijk dat ontelbare vrouwen zich hebben laten vernederen en misbruiken, ook in christelijke kring, en daarover zo lang hebben gezwegen? Om de lieve vrede? Zijn ze vergeten van wie ze zijn? Hoe is het mogelijk dat er zo veel onvrede en ruzie is, ook in de kerk? Is dat wat er gebeurt als we achteropraken in genade?

Genadeloos

Zoek vrede en heiliging, ‘zonder welke niemand de Heere zal zien’. Het gaat dus om Jezus. Zijn werk begint bij zijn doop, waar Hij de Vader hoort zeggen: ‘Jij bent mijn Zoon van wie Ik houd.’ De duivel verzoekt Hem met de suggestieve vraag: ‘Als je Gods Zoon bent, mag je toch verwachten dat je gevoed en opgevangen wordt?’ Maar Jezus hoeft Gods liefde niet te testen. Hij wil die liefde alleen maar beantwoorden. Wie goed doet uit liefde, leeft anders dan iemand die goed doet uit angst. Je kunt zo genadeloos je best doen, dat je je zelfs verongelijkt gaat voelen ten opzichte van God. Wat vervolgens weer een reden is om je schuldig te voelen. Waarom zou je niet onmiddellijk ‘met vrijmoedigheid naderen tot de troon van de genade’ (Hebreeën 4:16 HSV)? Dan zeg je: ‘Heer, ik kom liefde tekort’, in plaats van: ‘Heer, help me beter mijn best te doen.’

We kunnen nog zo jagen naar waarheid of naar vrede, maar als we daarbij de Heer uit het oog verliezen, raken we ook de grond van waarheid en vrede kwijt: zijn liefde en vergeving. Een mens met idealen wordt makkelijk bitter. Openlijk: agressief en met minachting naar anderen, of in jezelf: verongelijkt en gefrustreerd.

Een mens met idealen wordt makkelijk bitter

Het begint met een bittere wortel die gaat woekeren. Ik denk dan aan de fluweelboom die mijn ouders in de tuin hadden. Ongelooflijk waar die wortels ondergronds heen kronkelden. Mijn vader probeerde de boom in toom te houden, want het was een mooie boom met zacht behaarde takken en prachtige fluweelzachte rode pluimen. Maar de wortels wrikten de grindtegels van het pad omhoog en bedreigden het fundament van het huis. Zo leveren het verkeerd omgaan met angst en verdriet en de boosheid die daaruit voortkomt, bitterheid op. Bitterheid in jezelf als je die gevoelens inslikt, en als je ze uit, bitterheid in je relaties. Bitter vraagt weer om zoet. Zoete wraak. Zoete troost. Eten, drinken, werken; al die dingen die je kunt gebruiken om niet te voelen wat je voelt.

Simon de tovenaar, jaloers op de genadegave van Petrus, was ‘zo bitter als gal en een kluwen ongerechtigheid’ (Handelingen 8:23 HSV). Mozes waarschuwt het volk in de woestijn: ‘Laat onder u geen wortel zijn die gal en alsem voortbrengt’, dat wil zeggen mensen die andere goden vereren (Deuteronomium 29:18). Bitterheid ontstaat wanneer we God uit het oog verliezen, het drijft ons van God af.

Verwarring

Bitterheid is ook besmettelijk. Er ontstaat onrust, verwarring waarmee de demonen hun vuurtjes lekker kunnen opstoken. ‘Als je kind van God bent, dan mag je toch verwachten dat …?’ ‘God heeft zeker gezegd dat je niks mag.’ ‘Je mag toch jezelf zijn, met al je gevoelens, daar heb je toch recht op?’ ‘God is liefde. Hoe kunnen dan Bijbelwoorden waar zijn, als je daar ongelukkig van wordt?’

God schiep alles naar zijn aard. De duivel, diabolos, brengt verwarring. Bijvoorbeeld als van het geloof een karikatuur wordt gemaakt, of als Gods leefregels willekeurig worden genoemd. Of als christenen elkaar niet meer herkennen en cultuurverschillen tot strijdpunten maken, in naam van de waarheid. Of als christenen elkaar niet laten uitspreken uit angst om te kwetsen of om gekwetst te worden, in naam van mededogen. God is een heilige God, een God van vrede.

Om over na te denken of door te praten

• Hoe ga jij om met spanning en tegenslag en waar ligt voor jou bitterheid op de loer?
• De Heer zien, in Gods licht staan, stel je dat eens voor. Neem een Licht-bad.
• Herschrijf deze tekst eens in eigen woorden en voor een concrete situatie. Een voorbeeld:‘Probeer vooral de eenheid in Christus te bewaren. Laat niemand vergeten hoe geliefd we zijn en wat Jezus voor ons heeft overgehad. Er ontstaan zo gemakkelijk irritaties en wantrouwen en voor je het weet is het belangrijkste zoek en kunnen mensen er hun geloof bij verliezen.’