De kleur wit

Bob Wielenga | 17 april 2019
  • Blog

De kleur wit roept allerlei associaties op in heel verschillende hoeken van de samenleving. In het ziekenhuis staat wit voor schoon, helder en fris. In de kerk roept het hagelwitte laken over de avondmaalstafel bij mij een gevoel van heiligheid op. De metafoor ‘witter dan sneeuw’ is daar ook geliefd. Het verwijst naar God die ons schoon wast van schuld en een zuiver hart schenkt, wat vreugde en hoop geeft (Psalm 51). Ook in onze nationale driekleur komen we de kleur wit tegen. De blanke top der duinen doemt aan de horizon op.

Het witte ras

Tegenwoordig hoor ik steeds vaker over witte mensen praten, terwijl we het vroeger over blanken hadden. ‘Blank’ lijkt negatieve associaties op te roepen. In Zuid-Afrika stonden destijds bij de stranden bordjes met ‘slegs vir blankes’. Blanken waren superieur aan zwarten. Ook in onze vaderlandse geschiedenis is voor velen de term ‘blank’ verbonden aan ons koloniale verleden met zijn slavenhandel en Europese superioriteitsdenken.

Ik vraag me af of het echt veel veschil maakt, wit of blank. Het gaat om westerse mensen met een wit vel: ‘westerswit’, dus in onderscheid van anderskleurige westerlingen. Onze buitenkant zegt nog niets over onze binnenkant. Iemand met een witte huid kan een ziel zo zwart als roet hebben, terwijl iemand met een zwarte huid een fijn mens kan zijn met een aansprekende persoonlijkheid. Kleur zegt helemaal niets over wie we zijn.

De focus op de huidskleur van mensen zou weleens op verborgen racisme kunnen wijzen. Geen westerswit mens zal dat direct toegeven, zo onfatsoenlijk is dat nog altijd. In heel wat puur blauwe ogen zijn ook alle moslims zwart. Ze zien er gewoon niet westerswit genoeg uit!

De witte cultuur

Als westerswitte mensen hebben we onze huidskleur mee, denken we. Is dat ook zo? Vroeger, in de koloniale tijd, zaten we op de eerste rij en kregen we een voorkeursbehandeling. Maar onze koloniale geschiedenis heeft ons intussen ingehaald en opgezadeld met een reeks misdaden tegen de mensheid die onze westerswitte reputatie behoorlijk beschadigd hebben.

Eigenlijk ging het daarvoor al fout tijdens de kruistochten, die de kerk verkocht als een geestelijk-religieuze onderneming tot eer van God. Het ging de ‘Italiaanse’ zakenwereld intussen om een vrije handelsroute tussen het Verre Oosten en West-Europa (de zijderoute). Hier hebben we een duidelijk voorbeeld van de joods-christelijke, westerswitte cultuur waar rechts-populisten ten onrechte zo warm voor lopen.

De ervaring leert dat westerswit
niet de favoriete kleur van Jezus is

De geschiedenis heeft ons geleerd niet al te hoog op te geven van de westerswitte cultuur. Het groeiende westerswitte extremisme, ook in ons land (Wilders, Baudet), moet toch te denken geven. Die massamoordenaar in Nieuw-Zeeland is het zoveelste teken aan de wand. Laat ik over Trump en zijn rechts-christelijke aanhang maar zwijgen. En wat te denken van Orbáns christelijke Hongarije?

Hebben wij als westerswitte mensen niet eerder onze huidskleur tegen? Jezus zegt ergens dat het voor rijke mensen niet mee zal vallen het koninkrijk van God binnen te gaan. Misschien kunnen we dat in onze tijd vertalen als: westerswitte mensen zullen problemen hebben om het koninkrijk van God binnen te gaan.

Zien we dat in onze tijd niet gebeuren? Westerswitte mensen behoren verhoudingsgewijs tot de rijksten in de wereld! Tegelijk heeft de secularisering zodanig onder ons huisgehouden dat Europa in Afrika als het verloren continent wordt gezien, een plek waar zwarte zendelingen naartoe gaan om het evangelie te brengen.

Ja, ik ben wit en voel me thuis in mijn westerswitte vel. Maar de ervaring leert dat westerswit in het koninkrijk van God niet de favoriete kleur van Jezus is, zoals wij misschien wel lange tijd gedacht hebben.

Kleurenblind

Verloren continent of niet, de westerswitte kerk mag nog veel betekenen voor de wereldwijde zending, vooral op het gebied van het theologische onderwijs en diaconaat. Dat is minder vanzelfsprekend dan we misschien denken. Het is een Godswonder dat deze kerk, gegrond in deze koloniale geschiedenis en met gedecimeerde getallen, nog zo veel mag betekenen in Gods koninkrijk.

Nee, een westerswit vel is geen voordeel meer, ook niet in de zending. Maar als God een farizese jood als Paulus kon gebruiken bij de uitvoering van zijn heilsplan, waarom dan niet witte Europeanen met een zwart verleden en een grijs heden? We leven nog in de tijd van Gods genade en dat geeft ruimte om door Hem gebruikt te worden in zijn dienst. Maar God is kleurenblind. Het wordt tijd dat wij dat ook worden.

Over de auteur
Bob Wielenga

Ds. Bob Wielenga is emeritus predikant van de NGK Kampen en woonachtig in Zuid-Afrika.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief