De spanning tussen binnen en buiten blijft actueel

Elise Lengkeek | 31 augustus 2019
  • Reportage
  • Thema-artikelen

Hoe gaat het eigenlijk met de missie van de kerk tweeduizend jaar na Jezus’ hemelvaart? Wat wordt er vandaag de dag gedaan met zijn opdracht om het evangelie handen en voeten te geven buiten de veilige kerkmuren? Hoe verhoudt zich dat met alles wat er binnen de eigen gelederen moet gebeuren? In deze reportage drie best practices over het praktisch omgaan met de eeuwige spanning tussen binnen en buiten.

Het Verhalenhuis Haarlem

Het Verhalenhuis Haarlem (www.verhalenhuishaarlem.nl) heeft het eerste volledige seizoen net achter de rug, met maar liefst zevenduizend niet-kerkelijke bezoekers bij meer dan honderdvijftig activiteiten. De Protestantse Gemeente van Haarlem-Noord en Spaarndam heeft met dit initiatief van programmeur en coördinator Arno van der Vuurst De Vries (1970) kennelijk een goed doordachte stap ‘naar buiten’ gezet.

051614 THEMA Reportage foto 1Hoe is het Verhalenhuis Haarlem tot stand gekomen?
‘Drie jaar geleden groeide binnen de kerkenraad steeds meer onbehagen over het feit dat we te veel naar binnen zijn gericht. In ons stadsdeel alleen al wonen zo’n 56.000 mensen die nooit met de kerk in aanraking komen door de manier waarop die op dit moment functioneert. Hoe zou je die mensen wel kunnen bereiken?, vroeg men zich af. Daarom werd een oproep geplaatst om plannen in te dienen. Omdat ik al in dienst was als PR-medewerker voor onze gemeente liep ik al een tijdje rond met het idee van een cultureel podium waarmee je op een andere manier het geloof en levensthema’s bespreekbaar kunt maken. Dat plan werd uitgekozen.’

Wat maakt dat het Verhalenhuis Haarlem aansluit bij mensen in jouw buurt?
‘We hebben ingezet op een laagdrempelige ontmoeting van jong en oud specifiek voor Haarlem-Noord, rondom verhalen die meer dan de moeite waard zijn om met anderen te delen en daarover van gedachten te wisselen. We maken maatschappelijke levensthema’s bespreekbaar. Dat doen we onder andere via maandelijkse filosofieavonden met sprekers van buiten, zoals Ad Verbrugge; via film- en theatervoorstellingen voor jong en oud en concerten van bands, koren en songwriters die meer te vertellen hebben over hun muziek; en door het organiseren van lezingen en workshops gecombineerd met een lunch en nagesprek. Voor ouderen is er overdag een speciaal cultureel en informatief programma.’

Helpt dit initiatief de drempel naar de kerk te verlagen?
‘Alles wat verwijst naar de kerk, of wat zelfs door de fysieke ingang van onze kerk heen moet, werkt al drempelverhogend voor mensen uit de buurt. Om die reden beschikt ons Verhalenhuis over een eigen ingang. We hebben het dus niet over geloofsgesprek, God of kerk, maar direct over de inhoud en de betekenis ervan “voor nu en u”.’

Waarin onderscheiden jullie je van een gewoon buurthuis?
‘Met name door een inhoudelijk sterk programma aan te bieden. Ons Verhalenhuis is naast het pastoraat en het diaconaat een van de bloemblaadjes van de identiteitsbloem van onze kerk. Een Alphacursus bieden we niet aan, maar we dragen de inhoud van Jezus’ woorden en zijn gedrag uit in hoe wij omgaan met onze bezoekers en de dertig (grotendeels niet-kerkelijke) vrijwilligers die het Verhalenhuis helpen draaien. De gemeente wil de kerkdrempel proberen te verlagen door komend seizoen drie keer een “Zinvolle Zondagmiddag” te organiseren: rondom Allerzielen, een Taizé-viering en een concert met songs en poëzie van Leonard Cohen.’


Pand 33 Sliedrecht

De Nederlands-gereformeerde predikant Gerard Vrooland (1951) heeft een bijzondere gemeente: Kerk op Straat. Dit initiatief, tot stand gekomen vanuit Pand 33 (www.pand33.nl), is niet geboren uit een brainstormsessie aan de kerkenraadstafel, maar in het hart van deze voorganger.

Gerard Vrooland (midden), dominee van Kerk op Straat in Sliedrecht.

Gerard Vrooland (midden), dominee van Kerk op Straat in Sliedrecht.

Wat is het verhaal achter Pand 33?
‘Pand 33 verwijst met een knipoog naar een voormalig winkelpand in Sliedrecht dat mij is toegevallen om de kerk naar de straat te brengen. 33 is ook het jaar van Jezus’ dood en van de uitstorting van de heilige Geest: de grote doorbraak voor een wereldwijde evangelieverkondiging aan alle mensen. Vanaf 2001 bezocht ik cafés in Sliedrecht om mensen te ontmoeten en met ze te praten over wat ze bezighoudt. De meesten willen wel in gesprek over God, over geloven en existentiële vragen, maar niet in de kerk. Vanuit mijn hartsverlangen met de goede boodschap op straat een zegen voor Sliedrecht te mogen zijn, ben ik in 2005 gestart met Stichting Pand 33 en het idee voor Kerk op Straat.

Met de hulp van vrijwilligers bieden we inloop voor jong en oud in het weekend; contacten met nieuwe Nederlanders; (interculturele) maaltijden; gespreksgroepen en cursussen; hulp in geestelijke en materiële nood en af en toe een kerkdienst in de kroeg. Inmiddels voelen zich circa zestig mensen verbonden met Kerk op Straat, zijn er tientallen mensen gedoopt en blijvende contacten gelegd.’

Wat is de kracht van Pand 33?
‘Dat het pand er voor iedereen is, dat wij er voor iedereen zijn en dat ik een dominee voor iedereen ben. Contacten worden al snel persoonlijk en dan kan ik eerlijk ingaan op wat pijnlijk of hartverscheurend is. Soms is er ruimte om te vertellen over hoe mensen in de Bijbel met vergelijkbare problemen hebben geworsteld en hoe God dwars door alle duisternis heen op zijn tijd toewerkt naar het goede, naar redding. Vaak is er het verlangen om gezegend te worden. Deze persoonlijke omgang is in gewone kerkdiensten vrijwel onmogelijk. Daarom is de drempel naar de kerk zo hoog.’

Hoe is de NGK Sliedrecht betrokken bij jouw initiatief?
‘Vanaf de zijlijn leeft men mee en met elke steun zijn we heel blij, maar Pand 33 gaat een eigen weg, ook financieel. Iedere christen ervaart angst om over veilige grenzen heen te stappen en spanning om de wereld in te gaan. De kerk houdt haar blik krampachtig gevestigd op de kudde van Jezus die binnen is; ze heeft niet geleerd hoe ze de schapen buiten moet zoeken en betrekken. Daaronder zijn velen die te gebroken zijn om in een grote gemeenschap te functioneren. Evangelisatie is geen kwestie van organisatie en acties, maar van er persoonlijk zijn voor iemand die Christus nog niet kent.’

Hoe ervaar jij de balans tussen zorg voor zielen en zorg voor zaken?
‘Mijn ervaring is: God zorgt. Zowel voor ons project, als voor mij en mijn gezin. Het is eigenlijk heel eenvoudig: ik hoef slechts te gehoorzamen aan mijn opdracht om de vrede van de Heer te delen met mensen buiten de kerk.’


Kom-Eet Wageningen

Wie het niet breed heeft of behoefte heeft aan een luisterend oor bij een gezellige maaltijd, kan aanschuiven als gast aan tafel bij Kom-Eet in Wageningen (www.kom-eet.com). De Nederlands-gereformeerde Sjef Moling is aanjager van het interkerkelijke eetproject en is onder meer verantwoordelijk voor de planning.

Sjef Moling, aanjager van het interkerkelijke project Kom-Eet in Wageningen.

Sjef Moling, aanjager van het interkerkelijke project Kom-Eet in Wageningen.

Wat is Kom-Eet en hoe is het ontstaan?
‘Kom-Eet is een initiatief van de werkgroep Bindmiddel, die bestaat uit leden van de NGK, de GKv, de Vineyard en de Evangeliegemeente ABC Salem in Wageningen. Twaalf jaar geleden besloot de GKv om voor mensen in de buurt om de week op maandagavond een maaltijd te verzorgen in het buurtcentrum Ons Huis. In de periode daarna zijn de andere partners aangehaakt. Kom-Eet biedt om de week een driegangenmenu aan voor één euro voor inwoners van Wageningen die met armoede en/of eenzaamheid worstelen. Denk aan mensen die afhankelijk zijn van de voedselbank of mensen die op zichzelf zijn teruggeworpen en vrijwel geen sociale contacten meer hebben.’

Wat is jullie gemeenschappelijke drijfveer?
‘Jezus roept op om gastvrij te zijn zonder daarvoor iets terug te verlangen. Zorgen voor elkaar staat bij ons op de eerste plaats. Dat praktische aspect van naastenliefde is wat wij concreet kunnen doen voor mensen in Wageningen. Daarin ligt onze missionaire kracht. Financieel wordt het gedragen door de deelnemende gemeenten.’

Helpt dit initiatief de kerkdrempel te verlagen?
‘Onze focus ligt vooral op praktische hulp in de vorm van een bijna gratis maaltijd, op ontmoeting en persoonlijk contact. Er is inmiddels een vaste groep die mee-eet. Soms neemt een deelnemer nieuwe mensen mee. Of gemeenteleden dragen gasten aan. Soms melden gasten zich aan voor de Alphacursus bij een van de aangesloten kerken.’

Wat maakt Kom-Eet als interkerkelijk initiatief kwetsbaar?
‘Die bevlogenheid van het begin is er gelukkig nog steeds en ook melden zich nog altijd nieuwe vrijwilligers, maar vrijwilligerswerk is en blijft kwetsbaar. Het meest frustrerende is dat we soms op zondag niet weten of er op maandag echt iemand is die kookt.’

Over de auteur
Elise Lengkeek

Elise Lengkeek publiceert literaire non-fictie, is tekstschrijver en journalist.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief