Presteren kun je afleren

Pieter Cnossen | 7 december 2019
  • Opinie

In toenemende mate zorgen stress en overbelasting voor het uitvallen van werknemers. Het zit misschien te diep in ons, het idee dat we onszelf moeten ontwikkelen. De cultuur van vandaag is vooral gericht op competenties, zelfontplooiing en carrière. Dat zijn waardevolle elementen, maar het kan lijken alsof je alleen daardoor bestaansrecht en eigenwaarde creëert. Dat is nonsens.

Vrijwilligers van Stichting Present willen graag van betekenis zijn voor een ander. (beeld Stichting Present)

Vrijwilligers van Stichting Present willen graag van betekenis zijn voor een ander. (beeld Stichting Present)

In 2018 bleek 16 procent van de mannelijke en 18 procent van de vrouwelijke werknemers enkele keren per maand of vaker burn-outklachten te ervaren. In 2018 gaf bijna een derde van de werknemers in de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden aan dat werkstress de belangrijkste oorzaak is van het werkgerelateerde verzuim. Als we niets doen, zal in 2030 een kwart van de werkenden minder kunnen werken door stress en overbelasting, zo voorspelt dienstverlener Arbo Unie.

In onze contacten met jonge mensen ervaren mijn vrouw Hanna en ik dat er in de afgelopen twintig jaar een sterke toename is te zien van stress, onrust en overspannenheid. Juist ook bij jonge mensen. Ze moeten van alles, hebben last van de fear of missing out (fomo), de angst om iets te missen. En ze hebben niet geleerd hoe ze om moeten gaan met duizenden prikkels en de druk van anderen. Daarnaast lijkt het wel alsof alles altijd leuk moet zijn en zien ze via de sociale media dat het gras bij de studiegenoot veel groener is. Die doet allerlei leuke dingen en lijkt door het leven te huppelen. Een recent onderzoek onder 1.682 studenten in onze woonplaats Enschede levert de volgende krantenkop op: ‘Tachtig procent UT-studenten kampt met angst en depressie’.

Hoe kan het dat we in een van de meest welvarende landen ter wereld ten onder lijken te gaan aan stress?

Examen

Stress is niet per definitie ongezond. Je hebt een bepaalde mate van stress nodig om goed te kunnen functioneren, bijvoorbeeld bij een examen, optreden, sollicitatiegesprek of andere spannende gebeurtenis. Stress zorgt ervoor dat je extra alert kunt reageren en geconcentreerd kunt werken. Wanneer stress echter te lang aanhoudt, te vaak voorkomt en/of te groot is, is er onvoldoende gelegenheid om tussentijds te herstellen. Dan is er sprake van ongezonde stress.

Jonge mensen hebben niet geleerd hoe ze
moeten omgaan met duizenden prikkels

Als directeur van Stichting Present omarm ik van harte onze missie: zorgen dat mensen het vanzelfsprekend vinden om naar elkaar om te zien. Dat geven wij vorm door jaarlijks duizenden mensen te vragen of ze van betekenis willen zijn voor een ander. Het antwoord is steevast een volmondig ja. Vervolgens vragen we op welke manier men dat vorm zou willen geven en koppelen we groepen vrijwilligers aan de hulpvragen die we uit ons uitgebreide netwerk ontvangen.

Tijdens de actie, sociaal of praktisch van aard, ontstaat geregeld een intense ontmoeting. Dat is het mooiste dat het leven te bieden heeft: elkaar in de ogen kijken, helpen, aanmoedigen, zien. Tijdens de projecten die mensen via Present hebben gedaan, ervaren ze dat steevast weer: ook mensen met of in problemen zijn gewoon mensen. Door de waan van de dag en de waas van alle informatie is de kern van het bestaan soms moeilijk in beeld te krijgen. Oog in oog met elkaar en ontdaan van luxe en ladingen informatie komt die kern dan ineens dichtbij.

In de meest hectische tijden kiest Jezus
ervoor om individuen te ontmoeten

In de begeleiding van de projecten merken we overigens dat we hier wel op moeten sturen: een project wordt door vrijwilligers nog weleens aangevlogen als een to-dolijst in plaats van een kans op een betekenisvolle ontmoeting. Ook als Present merken we dat we kind van onze tijd zijn en zijn we gevoelig voor de cultuur van ‘je bent wat je doet’. Deadlines, wensen van subsidieverstrekkers en maatschappelijke organisaties die een probleem opgelost willen zien, maken het een uitdaging om het sturen op een echte ontmoeting scherp te houden. Maar die uitdaging gaan we graag aan.

Ontregelen

De stress ontregelen door te kiezen voor de ontmoeting met een ander. Keer op keer ben ik onder de indruk van Jezus en zijn ritme van leven. In de meest hectische tijden kiest Hij ervoor om individuen te ontmoeten. Die ontmoetingen bestaan niet slechts uit een vluchtig ‘Hallo’, maar hebben als kern een gesprek over hoop en rust. Onderweg naar een ernstig ziek meisje – omgeven door een duwende menigte – neemt Jezus de tijd om een langdurig zieke vrouw te spreken en te bemoedigen. Jezus liet zichzelf niets opdringen en gaf op een prachtige manier invulling aan het idee dat ieder mens waardevol is.

Jezus daarin navolgen, zou dat een begin kunnen zijn van het ontregelen van stress? Het lijkt mij geen eenvoudige opgave gezien de omvang van de problematiek. Een goede start is misschien je leven en agenda zo te organiseren dat je ruimte schept voor ontmoetingen. Onlangs ving ik op dat de secretaresse van een nieuwbakken wethouder hem de tip gaf om twee dagdelen in de agenda te blokken, zodat er geen afspraken in kunnen worden gemaakt en er ademruimte ontstaat.

Dat klinkt als een haalbare ingreep in mijn agenda. Niet meteen in actie komen, maar er zijn. Een moment nemen om te reflecteren op het bestaan: wie ben ik en wat mag ik betekenen voor de ander? In die volgorde.

Dit artikel krijg je cadeau van ons. Probeer magazine OnderWeg drie maanden gratis. Meld je aan voor een Proefabonnement (Digitaal of Papier Plus).

Over de auteur
Pieter Cnossen

Pieter Cnossen is directeur van Stichting Present. Present faciliteert vrijwilligers om op projectbasis en via een groep van betekenis te zijn voor mensen die hulp goed kunnen gebruiken.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief