Liefde voor God is…

‘Je kunt op veel verschillende manieren van God houden; Hij heeft ons niet voor niets zo verschillend gemaakt.’ Anneriet Op de Dijk komt graag in actie als het gaat om het liefhebben van God. Jos Douma houdt ook van hard werken, maar in het centrum daarvan is stilte. Een stilte waarin hij God op de eerste plek zet en zegt: ‘hier ben ik’ en ‘hier bent U’. Beiden gaan in op de vraag: hoe doe jij dat, God liefhebben?

Jos Douma (52). Theoloog, auteur en predikant in de Plantagekerk (GKv) in Zwolle.

Waarom God liefhebben voor Jos Douma met stilte begint? ‘In de stilte kan ik mij volledig richten op God, Hem heel concreet op de eerste plaats zetten. Dat is liefhebben voor mij: iemand op de eerste plaats zetten.’ Hij vertelt verder: ‘Laatst kwam ik een uitleg tegen van het Hebreeuwse woord ’haten’ in de Bijbel, zoals in ‘het haten van God’. Diegene schreef dat ‘haten’ niet echt de juiste vertaling is, dat het meer betekent: God niet op de eerste plaats zetten. Voor mij betekent liefhebben dat ik tijd neem om naar zijn stem te luisteren, via het lezen van de Bijbel, en dat ik met Hem in contact blijf door te bidden. Het is vergelijkbaar met een menselijke liefdesrelatie: ik oefen het liefhebben van mijn vrouw ook door tijd met haar door te brengen en met haar in gesprek te blijven.’

Jos Douma. (beeld Dick Vos)

Twintig minuten stil op een stoel gaan zitten met alleen maar de intentie om in Gods aanwezigheid te zijn en open te staan voor zijn werkzaamheid binnenin jou. Deze manier van bidden wordt ‘centering prayer’ ofwel centrerend gebed genoemd. Het is een vorm van contemplatief bidden, voortgekomen uit de katholieke monastieke traditie. Gemakkelijk is het allerminst, Jos: ‘Als ik ga zitten, dan is het eerst een grote chaos van binnen. Het idee van centrerend bidden is dat je telkens weer teruggaat naar je intentie om hier en nu in Gods aanwezigheid te zijn. Dat doe je door middel van een woord, voor mij is dat het woordje ‘hier’, zoals in ‘hier ben ik’ en ‘hier bent U’. In dat woordje zit mijn verlangen om in Gods aanwezigheid te zijn en erop te vertrouwen dat Hij zijn werk doet, ook al merk ik daar niks van op dat moment.’

Loslaten

Stilte is ver te zoeken in de protestantse traditie en kerken. Jos: ‘Altijd maar die woorden – ik kan er soms zat van worden. Heel ons kerkelijk leven draait om woorden en dat vind ik jammer. Terwijl het rusten in Gods aanwezigheid zo belangrijk is. Ik zie het nemen van stiltemomenten als een essentiële geloofspraktijk. Psalm 46:11 vind ik wat dat betreft mooi: “Wees stil en weet dat ik God ben”. Bovendien zal zonder stilte de onrust in je leven groeien. Dat merk ik zelf ook. Het lukt me niet elke dag om twintig minuten in stilte op een stoel te gaan zitten. Zeker als ik een drukke agenda heb, schiet het er nog wel eens bij in. Maar als ik het wel doe, dan merk ik dat ik de rust van die stilte meeneem in de rest van de dag: het lukt me beter om de dingen los te laten. Uiteindelijk is dat wat je oefent in de stilte: het loslaten van je eigen verwachtingen, ideeën en zorgen.’

Stilte

Als stilte het begin is van liefhebben, wat volgt er dan na die stilte? ‘Ik zie liefhebben als een cirkel met in het midden de stilte waarin ik God centraal zet. Daaromheen zit een cirkel van de woorden die ik spreek en daaromheen een cirkel van de daden die ik doe. Het is mijn verlangen om steeds vanuit dat midden te spreken en te handelen, dat is voor mij de bron waaruit ik put. Ik vind dat erg mooi in de katholieke traditie: de tweeslag die zij kennen tussen contemplatie en actie. Voor veel protestanten zijn stilte en contemplatie nog iets voor de liefhebber, terwijl ze volgens mij de basis mogen zijn van ons handelend liefhebben. Zeker in de onrustige tijd waarin we nu leven.’

[/private]

Anneriet Op de Dijk (23). Werkzaam in de gehandicaptenzorg.

Na Jos ga ik in gesprek met Anneriet Op de Dijk. Ze werkt vooral met mensen met moeilijk verstaanbaar gedrag. ‘Dat zijn mensen die in hun leven bepaalde moeilijkheden ervaren, waardoor ze bijvoorbeeld bij iets kleins extreem kunnen reageren. Ik kom regelmatig met blauwe plekken thuis, maar de zoektocht naar hoe ik hen kan helpen, dwars door hun frustraties en verwarring heen, vind ik het mooiste wat er is. Ik gun iedereen een leven waarin je je veilig en comfortabel voelt. Van deze mensen is het duidelijk dat ze dat niet zelf kunnen inrichten. Ik vind het mooi dat ik daarbij mag helpen’, vertelt Anneriet.

Anneriet Op de Dijk. (beeld Harm Prins)

Wat God liefhebben voor haar betekent? ‘Door deze mensen heen houd ik van God. Houden van God gaat niet alleen over mijn relatie met Hem, maar ook en vooral over hoe ik me verhoud tot andere mensen. God heeft iedereen perfect gemaakt, juist met alle imperfecties. Als ik niet van mensen kan houden vanwege hun imperfecties en hen niet help het leven draaglijker te maken, dan zou ik het gevoel hebben dat mijn liefde voor God niet echt is. Want dan zeg ik toch eigenlijk dat God zijn werk niet goed heeft gedaan? Dat ik alleen maar kan houden van wat ik prettig vind, wat gemakkelijk is en niet tegen mij in gaat?’

Zoektocht

Anneriet is naar eigen zeggen geen groot Bijbelkenner. Ze vindt Bijbellezen ook niet het leukste om te doen. ‘Ik ben dus wel op zoek geweest naar hoe ik het houden van God kan vormgeven. Ik heb altijd al wat gehad met mensen die buiten de boot vallen en ik zag dat mijn betrokkenheid met hen ook een vorm is van een relatie opbouwen met God. Niet dat die automatisch ontstaat als je andere mensen helpt. Voor mij blijft een persoonlijke relatie door te bidden en de Bijbel te lezen de basis.’

Benieuwd naar het hele artikel? Neem een gratis proefabonnement op magazine OnderWeg en ontvang inloggegevens voor onze website.

Creativiteit en vrijheid nemen bij dit alles een grote plek in, zo vertelt ze. ‘Volgens mij ben je vrij om die relatie in te vullen op een manier die bij jou past. Je hoeft niet altijd met gesloten ogen en handen te bidden, je kunt bijvoorbeeld ook een lied zingen of luisteren’. Dit vertelt ze ook aan de groep jongeren van een jaar of vijftien, zestien uit de kerk, aan wie ze leidinggeeft. Ze probeert hun te laten zien dat creativiteit en vrijheid zich ook uitstrekken naar hoe je het houden van God vormgeeft: ‘Het ‘houden van God’ is voor hen nog behoorlijk vaag. Zeker als het erom gaat hoe ze dat zelf zouden kunnen doen. Ik laat zien dat je op veel verschillende manieren van God kan houden; God heeft ons niet voor niets zo verschillend gemaakt. Maar die zoektocht is van alle leeftijden. We veranderen ook gedurende ons leven en zo kan ook de manier waarop we God liefhebben veranderen.’

Boosheid

Maar is van God houden dan vanzelfsprekend? We praten steeds over het ‘hoe’, maar wat als voor je gevoel de liefde ver te zoeken is in je relatie met God? Anneriet kent dat gevoel wel: ‘Ik ben echt niet de hele tijd alleen enthousiast over God. Er zijn periodes in mijn leven geweest waarin ik echt boos was op Hem. Toen ik op de middelbare school zat, was ikzelf degene die uit de boot viel. Ik was eenzaam en voelde me in de steek gelaten door God. Toen was ik echt niet bezig met: hoe kan ik Hem laten zien dat ik van Hem houd? Nog steeds kan ik om allerlei redenen flink boos zijn. Maar is het niet juist liefde als er ruimte is om boos te zijn? Meer nog: door in contact met God te blijven, door het Hem te vertellen als ik boos of verdrietig ben, bevestig ik dat we een relatie hebben. In een normale relatie is het ook nodig om dat te doen, omdat je anders uit elkaar groeit. Je uiten, wat je ook voelt, versterkt de band. Met God is dat hetzelfde: als je boos bent en je zegt dat niet, dan zorgt dat voor een kloof. Een kloof die het niet alleen moeilijker maakt voor jouzelf, maar ook voor God, omdat er een blokkade op de lijn zit.’

Reflectie

In de Bijbel staat dat er in liefde geen plaats is voor angst (1 Johannes 4:18). Een andere mooie omschrijving van liefde is de ‘definitie’ zoals die wordt toegeschreven aan kerkvader Augustinus (354-430): ‘Ik heb lief: ik wil dat jij bent’. Het is een citaat dat veel mensen zullen kennen van het gelijknamige boek van de Tsjechische priester en theoloog Tomáš Halík dat in 2017 op de Nederlandse markt verscheen. Een boek waarin hij onder andere schrijft: ‘God is meer het feit dat we liefhebben dan ‘het object’ van onze liefde; Hij is als het ware ‘de biosfeer’ van alle echte liefde.’ Het is een onderstreping van de verhalen die hierboven staan. Intussen is liefde als ‘ik wil dat jij bent’ concreet en toepasbaar. Je kunt je hart ermee toetsen.

• Geef jij degene van wie je zegt te houden volledig de ruimte om te zijn wie hij of zij is?
• Geef jij God die ruimte?