Heilig leven begint bij verlangen om te ontvangen

Hans Vel Tromp | 9 januari 2021
  • Opinie
  • Thema-artikelen

Vanuit de Bijbel klinkt de oproep om als mens heilig te leven. Wat stel je je daarbij voor en hoe doe je dat precies? ‘Wat als heilig leven gewoon begint bij het verlangen om God te dienen?’ Hans Vel Tromp neemt je mee in een zoektocht naar het geheim van heilig leven.

Het begrip levensheiliging kent niet alleen een lange geschiedenis, het heeft door de eeuwen heen verschillende vormen aangenomen. Voor de een is heilig leven iets wat je moet doen, leven volgens de regels van Gods wet. Voor de ander heeft heilig leven iets van een ideaal, een hoger doel.

(beeld Mattea Photography/Lightstock)

(beeld Mattea Photography/Lightstock)

De basis voor een heilig leven vind je in de Bijbel. Als God zich bekend maakt, spreekt Hij mensen aan en vraagt hen om heilig te leven. In de na-bijbelse tijd ontstaan er verschillende heiligheidsbewegingen, ieder met een eigen doel. In de Rooms-Katholieke Kerk lag de nadruk op goede werken, loon en verdienste. Tijdens de Reformatie verschoof de aandacht naar het innerlijke deel van de mens, waarbij de heiliging een antwoord moest zijn op de dankbaarheid van de drieslag ellende, verlossing en dankbaarheid.

In onze postmoderne samenleving vindt een andere verschuiving plaats, namelijk die van ‘het relatieve’. Vroeger was duidelijk wat je op zondag wel deed (twee keer naar de kerk) en wat je juist niet mocht doen (naar het zwembad of televisiekijken), vandaag is dat voor velen niet langer relevant. Er bestaat nog wel iets van heiligheid, maar dat kun je alleen voor jezelf uitmaken. Daar heeft een ander, of de kerk, niets over te zeggen. Voor sommigen is het idee van levensheiliging niet meer van deze tijd. Daartegenover verlangen anderen juist naar nieuwe vormen van heilig leven.

Heilige grond

Wanneer je in de Bijbel zoekt naar de betekenis van heilig leven, valt het op dat heilig leven altijd wordt verbonden met de heiligheid van God. Dat gebeurt bijvoorbeeld in het verhaal van Mozes bij de brandende struik, in Exodus 3. Toen Mozes belangstellend op deze struik afliep, klonk er de stem van God: ‘Mozes! Mozes! Kom niet dichterbij en trek je sandalen uit, want de grond waarop je staat, is heilig.’

God valt niet met de schepping samen, maar is er hoog boven verheven, dat maakt Hem heilig en zonder zonde. De heiligheid van God is te vergelijken met de zon: je kunt niet leven zonder zijn warmte, maar tegelijkertijd kun je niet dichterbij komen, want je zou verbranden. In de woestijn maakte God zich aan Mozes bekend en omdat Hij heilig is, vroeg God hem zijn sandalen uit te trekken. Het uitdoen van zijn sandalen was een teken van nederigheid en verootmoediging. Mozes moest het inzicht laten zien dat in Gods nabijheid het leven aangeraakt wordt door Gods heiligheid. Toch vind je in het Oude Testament nauwelijks voorbeelden van mensen die bereid waren een heilig leven te leiden. Integendeel, mensen leken niet zo’n behoefte te hebben aan een leven dat heilig is voor God. Al vanaf het begin zette de mens zichzelf immers centraal en was hij eropuit om zijn eigen wil te doen.

Het begin van heilig leven is je
bewust worden van je keuzes

Om deze houding stelde God een nieuw vooruitzicht voor ogen. Hij beloofde een nieuwe mens, een mens die wel de wil heeft om heilig voor God te leven. De centrale boodschap van het evangelie is dat Jezus aan het kruis het kwaad van de ongehoorzaamheid doorbreekt en door zijn opstanding een toekomst opent, gegeven door die nieuwe mens. Het begin van dit nieuwe leven vindt plaats met Pinksteren, waar God door de uitstorting van de heilige Geest een geloofsruimte creëert waarin je heilig kunt leven.

Zoektocht

De Bijbel roept zowel in het Oude als Nieuwe Testament op tot een heilig leven. Toch is het nog maar de vraag hoe je vandaag de dag daaraan invulling kunt geven. Als ik naar mijn eigen geloofsleven kijk, dan zie ik een tweestrijd. Aan de ene kant wil ik gehoorzaam zijn en heilig voor God leven en tegelijkertijd merk ik dat ik daarin tekortschiet. Wat kan ik dan verlangen naar de leiding van de heilige Geest, Hij die mij leert heilig te leven. Met dit verlangen komt mijn zoektocht naar heilig te leven in een nieuwe context te staan.

Ik wil dat graag verduidelijken aan de hand van de eerste brief van Petrus. In 1 Petrus 1:14-16 schrijft Petrus: ‘Wees als gehoorzame kinderen en geef niet opnieuw toe aan de begeerten waardoor u vroeger, toen u nog onwetend was, werd beheerst, maar leid een leven dat in alle opzichten heilig is, zoals Hij die u geroepen heeft heilig is. Er staat immers geschreven: “Wees heilig, want Ik ben heilig.’’’ Petrus wil dat ik mij bewust ben van mijn oude gewoonten en valkuilen.

Wanneer je je door de heilige Geest laat leiden, ontdek je je zwakheden en wil je die ontwijken. Een heilig leven begint met de bewustwording van de keuzes die je maakt. Het gaat er dus niet om dat je op een andere manier op bekende wegen blijft lopen. Nee, je maakt reisplannen om op weg te gaan. De mogelijkheden van zo’n ontdekkingsreis zijn talrijk. Een heilig leven gaat niet over één weg of één juiste innerlijke houding. Er zijn vele manieren om je te laten leiden door de heilige Geest, Hij leidt je uiteindelijk wel naar het hart van het evangelie: het volgen van Jezus Christus.

Eigen tempo

Voor de een ligt de uitdaging bij het beklimmen van een berg, de ander heeft genoeg aan een wandeling. Of je nu een rondje loopt of de hele dag op pad gaat: je wilt graag genieten van de momenten die je gegeven worden. Wanneer je in je eigen tempo een geestelijke wandeling maakt, ontdek je verschillende betekenissen van een heilig leven. Voor de een is dat een daadwerkelijke wandeling in de natuur en voor de ander een stilteplekje in huis. Het gaat erom dat je je even afzondert om stil te worden in Gods aanwezigheid. Dat je -evenals Mozes- je bewust bent van Gods aanwezigheid en je je in zijn aanwezigheid wilt laten vormen.

Gaat dit allemaal zo soepeltjes als ik hierboven beschrijf? Nee, kan ik uit eigen ervaring zeggen. Als je een tijdje onderweg bent, kun je ontdekken dat het je niet lukt om heilig te leven. Je leven is bijvoorbeeld te vol. Er wordt van alles van je verwacht en je ziet geen kans om tijd voor jezelf te vinden. Je hebt een drukke baan of je bent in de weer met de activiteiten van de kinderen. Misschien word je in beslag genomen door een nare ziekte die alle energie uit je trekt. Dit is best een spannend moment. Want juist wanneer je je een heilig leven als te groot en onbereikbaar voorstelt, kan de moed je in de geestelijke wandelschoenen zakken. Hoe ga je daarmee om? Wat heb je nodig?

Je staat voor een tweesprong als God je
aanspreekt om heilig te leven

Misschien heb je even een pauze nodig, om te ontdekken dat God nog steeds nabij is. Heilig leven is namelijk niet een kwestie van moeten en doorgaan, maar van ontspannen en vinden, ook al moet je dan accepteren dat het soms anders gaat dan je verwachtte. In een heilig leven gaat het er niet om wat je bereikt hebt, maar waar je verlangen ligt. Gun jezelf daarom een open en ontspannen houding en hervind je krachten bij God. Bijvoorbeeld door je frustraties en je gevoel van tekortschieten in je gebedsleven aan God voor te leggen. Blaas even van de geestelijke activiteiten uit en kom weer op adem. Laat je verrassen door het uitzicht van zo’n moment. Want juist wanneer je je zorgen loslaat, ontstaat er weer ruimte voor de heilige Geest in je leven.

Geestelijk begeleider

Naast de heilige Geest als gids voor je leven, kun je ook overwegen om te zoeken naar iemand die een tijdje met je meeloopt. In onze gereformeerde traditie zijn we niet zo heel bekend met dit soort geestelijke begeleiding, terwijl juist deze vorm van geloofsondersteuning heel helpend kan zijn voor het willen leiden van een heilig leven. Een geestelijk begeleider loopt met je op, luistert naar je, bidt met jou en spreekt over waar God aanwezig is in jouw leven. Omdat iedereen uniek is, zal een geestelijk begeleider kijken waarin je houvast vindt en geestelijke ondersteuning ontvangt voor je ziel. Een geestelijk begeleider hoeft niet per se iemand te zijn die hiervoor opgeleid is. Voor de een kan het al voldoende zijn om samen met een huisgenoot te spreken en te bidden, voor de ander werkt het om dit met anderen in een vertrouwelijk groepje te doen. Uiteraard zit hier, welke vorm je ook kiest, wel iets aan vast, namelijk dat je samen besluit om deze weg in te slaan. Je maakt met elkaar de afspraak om naar elkaar om te zien en je spreekt af wanneer je dat wilt doen. Het gaat hier over het verschil tussen een bedoeling en een bestemming. Met de eerste vorm loop je het risico dat je nooit samen vertrekt, terwijl je met de tweede samen kunt zien hoe ver je gekomen bent.

Verlangen

Tot slot, de weg van een heilig leven is kiezen voor het volgen van de weg van Jezus. Een keuze? Ja, als God je aanspreekt om heilig te leven, sta je voor een tweesprong. Als je ervoor kiest om je eigen pad te lopen, loop je het risico op een doodlopende weg. De Bijbel staat vol voorbeelden van mensen die deze weg kozen. Er is gelukkig altijd een weg terug. Terug naar je Vader, thuiskomen, zoals in het verhaal van de verloren zoon.

Een heilig leven leiden begint in het huis van je Vader, daar waar je God ontmoet. Dat kan in de liturgie van een kerkdienst zijn, in je stille tijd of tijdens een wandeling in de natuur. Een heilig leven is niet een leven dat je door hard werken kunt pakken. Nee, het begint bij een verlangen om het te ontvangen. Een heilig leven is een leven dat geleid wordt door de heilige Geest die met jou op weg gaat naar geestelijke volwassenheid. Wees daarbij geduldig en neem een liefdevolle houding aan en zoek het in de kleine dingen die glimmen als goud. Of je nu loopt of even uitrust, geniet van de uitzichten onderweg. Aanvaard een heilig leven als een prachtig geschenk van je hemelse Vader.

Meer over geestelijke begeleiding

Deze boeken geven inzicht in wat geestelijke begeleiding inhoudt en bieden handvatten om een tijdje met een ander op te lopen en te begeleiden.

Henri Nouwen, Spiritueel begeleiden: gids voor de lange weg naar geloof, Tielt (Lannoo), 2008

Jos Moons, De kunst van geestelijke begeleiding: een praktijkboek in Ignatiaans perspectief, Heeswijk (Abdij van Berne), 2019.

Wanneer je zelf geestelijke begeleiding wilt geven, is het aan te bevelen om een opleiding te volgen, bijvoorbeeld bij het Titus Brandsma Instituut. Voor persoonlijke geestelijke begeleiding kun je bij verschillende instanties terecht. Bijvoorbeeld bij de Charismatische Werkgemeenschap Nederland of bij Gaandeweg, vereniging van geestelijk begeleiders in België en Nederland.

Bijbelteksten over heilig leven

  • Exodus 3 en 19
  • Romeinen 6:15-23
  • 1 Tessalonicenzen 4:1-8
  • Hebreeën 12:14-24
  • 1 Petrus 1:13-19
Over de auteur
Hans Vel Tromp

Hans Vel Tromp is predikant van de NGK/GKv te Langerak

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief