Minella van Bergeijk over de weerbarstige praktijk van relaties

Jordi Kooiman | 7 februari 2015
  • Interview
  • Thema-artikelen

Heel wat huwelijken staan met panne langs de weg. Minella van Bergeijk, landelijk coördinator van de (Pre)Marriage Course, wordt regelmatig met die realiteit geconfronteerd. Mooie christelijke woorden helpen dan niet, meent ze, want wat gebroken is, kun je niet even oppoetsen. ‘Van die schone schijn moeten we af. We getuigen niet door perfect te zijn, maar door onze gebrokenheid te erkennen en ons kwetsbaar op te stellen.’

Minella van Bergeijk: 'Een goede relatie draait niet alleen om communicatie en trouw, maar net zo goed om passie en plezier!' (beeld Johanne de Heus)

Minella van Bergeijk: ‘Een goede relatie draait niet alleen om communicatie en trouw, maar net zo goed om passie en plezier!’ (beeld Johanne de Heus)

Toen ik een paar jaar geleden in het huwelijksbootje stapte en over de Hof in Amersfoort liep voor onze fotoreportage, mompelde een vrouw vanaf een terrasje richting mijn bruid: ‘Och meid, doe het toch niet.’ Erg symphatiek was de reactie natuurlijk niet, maar een gebrek aan realiteitszin kon deze vrouw niet verweten worden.

Er wordt in Nederland meer gescheiden dan getrouwd. Volgens het CBS waren er in 2013 een kleine 65.000 huwelijken tegenover meer dan 90.000 scheidingen. Het echtscheidingspercentage lag op bijna 40 procent.

Geen bemoedigende cijfers voor een coördinator van huwelijkscursussen, zou je denken. Toch staat Minella van Bergeijk blij en optimistisch in haar werk en leven en gelooft ze nog altijd 100 procent in het huwelijk. ‘Het is één van de grootste cadeaus van God’, vindt ze. ‘En God geeft geen onhaalbare cadeaus.’

Minella van Bergeijk is getrouwd met Ton en heeft drie jonge kinderen, van 9, 6 en 5 jaar. Drie dagen in de week werkt ze bij Alpha Nederland in Driebergen, waar ze de Premarriage Course, de Marriage Course en binnenkort ook de Parenting Course aanstuurt. Daarnaast is ze lid van de oudstenraad van de NGK Houten. Minella heeft een achtergrond in het maatschappijk werk en volgde daarnaast veel deeltrajecten in de psychologie. Ze schreef twee boeken over relaties, Kussengevecht en Ik wil je helemaal.

‘God geeft geen onhaalbare cadeaus.’ Zeg je dat ook tegen mensen die in een scheiding zitten?
‘Ik besef heel goed dat er soms zo veel tussen mensen in komt te zitten dat hun huwelijk niet meer werkt. Een scheiding is dan misschien wel de meest eerlijke vorm van “rouw”. Daarmee laat je zien dat het leven soms zo pijnlijk is dat je gewoon niet verder kunt.

Toch geloof ik dat het huwelijk op zich geen onhaalbaar gegeven is. Scheidingen zullen er altijd zijn en dat het aantal groeit, is een harde werkelijkheid, maar het huwelijk opgeven kan ik niet. Dan zou ik niet meer geloven in een relatie die God ons heeft gegeven. Dus ja, het is moeilijker geworden, maar juist in deze tijd blijf ik in het huwelijk geloven.’

Waardoor is het in deze tijd zo moeilijk om een goed huwelijk te onderhouden?
‘Ik zie veel ontwikkelingen die daarmee te maken hebben. We zijn er bijvoorbeeld aan gewend dat we alles binnen handbereik hebben. Met ons geld kunnen we alles relatief snel krijgen. Maar een relatie werkt zo niet. Toewijding bereik je niet in een vingerknip. We zijn daar echter niet mee opgevoed en hebben geen skills op dat gebied.

De gevoelsmaatschappij waarin we leven belemmert ons ook. Het is freaking irritant dat je met je verstand heel erg toegewijd kunt zijn aan één iemand, maar je met je emoties aangetrokken kunt voelen tot een ander. Je hersenen kunnen dat aan, dat hebben wetenschappers zelfs onderzocht.

(beeld Johanne de Heus)

(beeld Johanne de Heus)

Ik zie dat ook terug in de populariteit van de website Tinder. Daar kun je even snel met een ander zijn, ook wanneer je getrouwd bent. Dat idee van “eventjes” is erg in trek.

Wat ik verder heel concreet in mijn werk zie, is dat er steeds meer stellen zijn met gescheiden ouders. Ze hebben daardoor bij voorbaat al minder hoge verwachtingen van hun huwelijk.

Ook zit er veel meer variatie in de stellen die ik tegenkom. Alles is globaler geworden in de wereld, waardoor mensen in een relatie vaak heel verschillende achtergronden hebben. Zij moeten zich veel harder inzetten om onderlinge harmonie te vinden dan stellen die ongeveer dezelfde levensloop hebben gehad, zoals dat vroeger vaak het geval was.’

Speelt ons individualisme hierbij ook een rol?
‘Ja. Onze maatschappij zegt: zoek je eigen identiteit en wees wie je bent. Psychotherapeut Esther Perel schrijft in dat kader dat we van intimacy naar into-me-cy zijn gegaan.

Nu is het zeker zo dat het helpt om je eigen identiteit te kennen, ook in relaties. Je moet durven om iemand te zijn. Maar vervolgens moet je samen naar een nieuwe identiteit toegroeien. Dat is de kunst van een relatie: van twee identiteiten één nieuwe identiteit maken. En dan kun je niet te veel aan je eigen identiteit vasthouden en telkens op je rechten blijven staan. Dat is een heel lastig aspect, waar relatieproblemen volgens mij vaak om draaien.’

‘Als we schuld en schaamte altijd
vooropstellen, gaan we er niet komen’

Wanneer mensen hierin vastlopen, zijn er onnoemelijk veel wetenschappelijk onderbouwde cursussen, handboeken, tips en trucs die ze verder proberen te helpen. Wat heeft de kerk daar nog aan toe te voegen?
‘Er is inderdaad veel aandacht voor de wetenschap en voor cursussen die het “goed weten”. Maar ik hoop dat we het huwelijk niet zullen beperken tot een wetenschapsgebied en dat we de Bijbel als kennisbron blijven gebruiken. Want het is niet zomaar een bron.

Terwijl onze prestatiemaatschappij er enkel op gericht is om onze relaties beter, beter, beter te maken, erkent de Bijbel open en eerlijk dat er gewoon gebrokenheid is. Dus wanneer mensen na honderd tips en tools te hebben gekregen nog steeds niet verder kunnen met elkaar, heeft alleen de Bijbel nog een antwoord. In de Bijbel lees je over eenzaamheid, pijn en scheiding, en vervolgens ook over vergeven zoals Christus en over echte verzoening.

Het maakt zo veel verschil wanneer je God bij je relatie betrekt! Ik hoop dat we dat ook in de kerk kunnen laten zien. Want lange tijd is er in de kerk te weinig over relaties gesproken, terwijl we heel veel te zeggen hebben.’

Hoe kan de kerk dit dan concreet laten zien?
‘Die vraag houdt me heel erg bezig. Ik heb op dit gebied veel geleerd van de tijd dat ik nog maatschappelijk werker was en met mensenhandel en huiselijk geweld te maken had. In zo’n context kun je niet doen alsof de wereld volmaakt is. Je moet accepteren dat je fouten, gebreken en pijn niet zomaar kunt wegpoetsen of maskeren.

Minella van Bergeijk: 'Juist in deze tijd blijf ik in het huwelijk geloven.' (beeld Johanne de Heus)

Minella van Bergeijk: ‘Juist in deze tijd blijf ik in het huwelijk geloven.’ (beeld Johanne de Heus)

Terug in de kerkelijke wereld merkte ik dat we toch heel vaak de donkere hoeken in ons leven proberen te bedekken. Van die schone schijn moeten we volgens mij af. We getuigen niet door perfect te zijn en altijd de oplossing te weten, maar door eerlijk te zijn over onze gebreken, in te gaan op vragen en transparant te zijn over onze eigen vragen. Erken dat er gebrokenheid is – dat is de basishouding – en toon je eigen kwetsbaarheid.

Het is bijvoorbeeld makkelijk om te oordelen over een scheiding en direct de schuldvraag te stellen. Maar als we schuld en schaamte altijd vooropstellen, gaan we er niet komen. Dat is te kort door de bocht. Het is minstens zo belangrijk om te praten over de gebrokenheid die achter zo’n scheiding schuilgaat en om ook oog te hebben voor de vele mensen die weliswaar getrouwd zijn, maar die zich eenzaam in hun relatie voelen. Want dat vind ik misschien nog wel verdrietiger.’

Is het openlijk erkennen en accepteren van gebrokenheid genoeg? Dat klinkt vrij somber.
‘Het is stap één. Maar we moeten er natuurlijk niet in verzanden. De “volmaakte” kerk is voor mij aan de ene kant een AA-groep, waarin we openlijk onze problemen delen, en aan de andere kant een groep mensen die helemaal gaat voor God en die in Jezus een weg heeft om te gaan, een waarheid om aan vast te houden en een leven, een eeuwig leven, om naar uit te zien en naartoe te groeien. De kerk is een plek bij uitstek waar mensen zich aan elkaar kunnen geven en elkaar vooral ook het cadeau en de hoop van relaties kunnen laten zien, een aspect dat op zo veel plaatsen in de Bijbel wordt belicht.’

Erken de gebrokenheid, stel je kwetsbaar op: dat adviseer je kerken. Is hetzelfde advies aan individuele stellen te geven?
‘Absoluut. De titel van mijn laatste boek is Ik wil je helemaal. Dat is wat je eigenlijk zegt wanneer je trouwt. Je wilt de ander met zijn hele geest, zijn hele ziel, zijn hele lichaam en zijn hele verhaal. Daar horen dus ook de donkere kanten bij, de gebrokenheid.

De psycholoog Sue Johnson stelt dat je onderlinge verbondenheid afhangt van de vraag of je je diepste angsten en je diepste verlangens met elkaar deelt. Als je dat doet, zul je zien dat je een sterkere band krijgt en je ook sterker voelt bij elkaar.

Overigens denk ik dat het ook hier van belang is om niet te verzanden in de gebrokenheid, de problemen. Heb ook lol met elkaar. Onderneem veel. Lach. Voed je passie voor elkaar. Een goede relatie draait niet alleen om communicatie en trouw, maar net zo goed om passie en plezier!’

‘Het is binnen de kerk inderdaad lastiger geworden
om te zeggen: wij staan hiervoor’

Hoe pakt deze visie in de praktijk uit? Kun je daar een voorbeeld van geven?
‘De partner van een vriendin van mij is vreemdgegaan. Zij belde mij op en vroeg of ik kon komen. Beiden waren in tranen. Dat zette mij wel op scherp. Ik stond daar met mijn mooie visie, maar wat deed ik daar nu mee? Hoe zorgde ik dat het niet alleen over de schuldvraag zou gaan?

Gaandeweg het gesprek doken zij samen in hun eigen verhaal en kwam er behalve de boosheid meer naar boven. Het bleef niet steken in honderd keer sorry zeggen, maar hij praatte eerlijk over de leegte die hij ervoer en zij praatte eerlijk over wat zijn ontrouw met haar gedaan had en hoezeer zij zich afgewezen voelde. Ze waren heel eerlijk en kwamen zo, zonder af te zwakken hoe fout het was wat hij had gedaan, verder dan schuld en schaamte. In hun geval konden ze verder in hun relatie. Ik zeg niet dat het van een vijf naar een tien ging, maar er is nu wel echt iets veranderd.’

Is het moeilijk om deze visie over te brengen op gemeenteleden? Niet iedereen gelooft immers zo sterk in het huwelijk als jij en ook andere vormen van relaties maken opgang.
‘Het is binnen de kerk inderdaad lastiger geworden om te zeggen: wij staan hiervoor. Je komt al snel belerend over. Wat ik jammer vind, is dat onze kennis daardoor vermindert. Veel christenen weten helemaal niet meer wat de “geheimen” zijn achter bijvoorbeeld de principes dat je geen seks voor het huwelijk hebt en niet gaat samenwonen. In die zin moet je je overtuiging ook tegenover medegelovigen zien te “verkopen”. We moeten soms echt preken voor eigen parochie.’

Over de auteur
Jordi Kooiman

Jordi Kooiman is freelance journalist en webredacteur van OnderWeg.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief