‘Ik zoek schoonheid in dingen die al een leven achter de rug hebben’

Elise Lengkeek | 3 maart 2018
  • Interview
  • Ontmoeting

Margreet Batteau vist uit de vitrinekast een poëziealbum, dat een eeuw geleden in gebruik genomen is. Je kunt het oude stof ruiken van gedachten en wensen van mensen die voorbijgegaan zijn. Samen bekijken we het oude kaft, het vergeelde papier met de verbleekte verzen, gericht aan een oude tante. De ruimte om ons heen is een soort minismeltkroes van culturen die Nederland, Amerika en Korea met elkaar verbindt.

Margreet Batteau-Sonneveld (62) is getrouwd met dominee Kim Batteau, emeritus predikant in de GKv en Amerikaan van geboorte. Zij woonde samen met haar man van 1980 tot 1988 in Zuid-Korea. Terug in Nederland kreeg zij te maken met een ernstige depressie. In de jaren erna werkte zij onder meer als fractie-assistent bij de CU en startte zij een weblog onder de naam Parelpad (www.parelpad.wordpress.com).

Margreet Batteau en haar Amerikaanse man, emeritus predikant Kim Batteau (zijn officiële voornaam is John Michael), wonen in IJsselstein. Sinds hun vertrek in 2011 uit Scheveningen, Kims laatste gemeente, geniet Margreet dagelijks van dit huis met zijn weidse uitzicht over de weilanden en hoge wolkenluchten. De sfeervolle woonkamer is twee jaar geleden al eens in de picture geweest in het Nederlands Dagblad, in de rubriek ‘De huiskamer van…’ Een rondgang langs al die spullen met een verhaal levert vanzelf de eerste vragen op.

Margreet Batteau: ‘Na mijn depressie moest ik van de grond af aan weer leren dat ik God toch kan vertrouwen. Ook als er heel moeilijke dingen gebeuren die ik niet kan begrijpen.’

Margreet Batteau: ‘Na mijn depressie moest ik van de grond af aan weer leren dat ik God toch kan vertrouwen. Ook als er heel moeilijke dingen gebeuren die ik niet kan begrijpen.’

Je houdt ervan omringd te zijn door meubels en spullen met een second life. Welk voorwerp vertelt veel over wie jij nu bent?
Margreet aarzelt geen moment en overhandigt het poëziealbum: ‘Geschiedenis heeft me altijd al geïntrigeerd: het geeft herkenning van belevenissen en emoties, want er zit continuïteit in het mens zijn. Op dit moment ben ik bezig met de genealogie van mijn familie. Heel bijzonder om te ontdekken hoe die lijnen in de tijd terugvoeren naar andere namen en plaatsen dan ik had verwacht. Ook al die spullen die je hier ziet, gekregen of verzameld uit kringloopwinkels, hebben hun unieke verhaal. Dat verbindt mij niet alleen met herinneringen uit mijn en ons verleden, maar ook met de eigenheid van het voorwerp zelf en het leven dat het achter de rug heeft.’

Wat heeft die aandacht voor tweedehandsspullen getriggerd?
‘Toen we in Nederland terugkwamen na acht jaar Zuid-Korea, waar Kim theologie doceerde aan het Kosin Seminary in Busan, moesten we wennen aan onze nieuwe, krappere financiële situatie. Als ik nieuwe kleren nodig had, ging ik eerst langs de kringloopwinkel in de hoop dat er iets leuks en passends te vinden was. Dat had aanvankelijk iets bitters, moet ik eerlijk zeggen – omdat de aanschaf van nieuwe dingen niet vanzelfsprekend paste in ons budget. Maar God gaf mij geleidelijk aan een nieuwe visie op die spullen: alles loopt butsen op – dat hoort bij het leven.

Geleidelijk aan werd het meer een soort sport: thuiskomen met aanwinsten waar we echt blij van werden. Een echte verzamelaar ben ik trouwens nooit geworden. Bezig zijn met het milieu was ook niet echt mijn drijfveer. Pas de laatste vijftien tot twintig jaar ben ik me daar meer bewust van geworden. Zoals ik er nu naar kijk, zoek ik vooral naar schoonheid in dingen die al een leven achter de rug hebben. Dat helpt me om in de chaos van zo’n winkel precies dát eruit te pikken wat ik mooi vind én duurzaam.’

Ze wijst naar haar laatste aankoop: een wit bloempotje van keramiek met plissé-vouwen. ‘Kijk, zo’n fijn stukje fragiel aardewerk uit de jaren dertig heeft voor mij ook weer met geschiedenis te maken. Ik heb er een orchidee in gezet, als symbool voor alles wat het leven glans geeft: liefde, schoonheid en kracht.’

‘God gaf mij geleidelijk aan een nieuwe visie op gebruikte spullen: alles loopt butsen op – dat hoort bij het leven’

Op je blog www.parelpad.wordpress.com gun je anderen een inkijk in je dagelijks leven. Wie of wat heeft het verlangen in jou wakker gemaakt om te gaan schrijven?
‘Ik schrijf al sinds mijn puberteit. Ik had er behoefte aan mijn “zielenroerselen” toe te vertrouwen aan mijn dagboek, onder andere vanwege de stemmingswisselingen die in die periode begonnen. Dat waren niet alleen reflecties op wat ik dacht en meemaakte, maar ook gedichten. Ik was bovendien erg geïnteresseerd in literatuur en kunst.

Ik was Duits gaan studeren, omdat ik was uitgeloot voor Nederlands, wat ik eigenlijk het liefst had willen doen. Om verschillende redenen heb ik die studie niet afgerond, wat nog altijd een pijnpunt voor mij is. Toen mijn interesse in literatuur en kunst begon te groeien, kreeg ik ook steeds meer zin om te schrijven.

Na onze verhuizing in 1980 naar Korea, vond ik eindelijk de rust en tijd om er echt werk van te maken. Er waren weinig activiteiten in de kerk waaraan ik kon meedoen. Bovendien was er de taalbarrière. E-mail en WhatsApp bestonden nog niet, dus schreef ik behalve in mijn dagboek ook heel veel brieven. Soms werkte ik als correspondent voor het ND en een Amerikaans tijdschrift. Ik deed dit vooral in de tijd van de regimewisseling in de tachtiger jaren (Generaal Chun Doo-hwan kwam na een staatsgreep in 1980 aan de macht als elfde president van Zuid-Korea; hij regeerde het land tot 1988. EL).’

Je startte met je blogs in 2005. Vanwaar die naam Parelpad?
‘Dat is een verhaal apart. We keerden in 1988 terug naar Nederland. Helaas werd dat een diep traumatische ervaring, die mij in een totale burn-out bracht. Een periode waarin ik letterlijk droog stond. Ik wilde het liefst een boek schrijven over wat ik allemaal had meegemaakt in Korea, maar ik had er de discipline en rust niet voor. Pas in 2005 ben ik gestart met het schrijven over dagelijkse dingen in mijn Batteau Blog. Voor mij een beperkt maar perfect medium, waarin ik goed mijn creativiteit en gedachten kwijt kon.We woonden inmiddels in Scheveningen en ik werkte als fractie-assistent voor de ChristenUnie.

Vanaf 2010 ging ik over op WordPress onder de naam Parelpad. Alles kwam toen in deze naam samen. Vanuit Scheveningen waren we namelijk verhuisd naar Parelpad 7 in IJsselstein. En bovendien: hoe mooi is het niet dat mijn naam Margreet ook ‘parel’ betekent en dat nummer 7 het getal van de volheid is? Al die blogs samen vormen nu al twaalf jaar lang een soort parelketting.’

Over welke thema’s schrijf je het liefst?
‘Over de kwetsbaarheid in alles wat ik in en om mij heen zie en ervaar. Dat heeft voor mij niet per se met een negatieve kijk op het leven te maken. Ik probeer te verwoorden hoe ik naar mensen kijk die ik ontmoet: met compassie en met respect voor de schoonheid die er in ieder mens schuilt. Dat is voor mij namelijk ook de verbinding met wie God is, hoe Hij zich laat kennen en met de manier waarop ik geloof. Verder is er nog een voor mij heel belangrijk onderwerp dat steeds terugkeert: the black dog – zo noem ik mijn depressies die van tijd tot tijd de kop opsteken. Die blogs zijn uiteraard heel persoonlijk en daar krijg ik ook de meeste reacties op.’

Margreet Batteau: ‘Ik ga graag om met mensen in kwetsbare posities, zoals buitenlandse vrouwen. In het helpen met de Nederlandse taal vind ik ook de voldoening die ik miste in de banen die ik had.’ (beeld Saskia Batteau)

Margreet Batteau: ‘Ik ga graag om met mensen in kwetsbare posities,
zoals buitenlandse vrouwen. In het helpen met de Nederlandse taal vind ik ook de voldoening die ik miste in de banen die ik had.’ (beeld Saskia Batteau)

Je vertelde net dat je na terugkeer uit Korea in een diepe crisis belandde. Wil je daar iets meer over vertellen?
‘Die terugkeer in Nederland werd voor mij veel meer dan een omgekeerde cultuurshock. In Korea leidden we een rustig leven, zonder veel sociale verplichtingen. Er was veel tijd voor het gezin. Het maakte die tijd licht en dragelijk. Terug in Nederland voelde ik weer druk van alle kanten. We kwamen in Zaandam terecht en ik wilde vooral een perfecte predikantsvrouw zijn.

Ook waren er in mijn familie grote problemen. Mijn ernstig depressieve oudere zus beroofde zich van het leven. Dat bracht me op een gevaarlijk kantelpunt: ik belandde zelf in een ernstige depressie, die me aan het twijfelen bracht over alles wat ik tot dan toe had geloofd over God en over mijzelf. Beïnvloed door een soort Amerikaans-evangelisch maakbaarheidsgeloof was ik er altijd van overtuigd geweest dat gebed het wint van de duistere krachten. Hoe kon ik dan zo diep vallen? En waarom had God toegelaten dat mijn zus zo moest sterven? Mijn beeld van de God die alles fikst en in orde maakt, moest ik bijstellen. Dat was geen eenvoudig proces. Ik moest van de grond af aan weer leren dat ik God toch kan vertrouwen. Ook als er heel moeilijke dingen gebeuren die ik niet kan begrijpen.’

‘Mijn beeld van de God die alles fikst en in orde maakt, moest ik bijstellen’

Wat is er daardoor veranderd in je kijk op God, op jezelf en anderen?
‘God heeft mijn ogen geopend voor wat kwetsbaar zijn ten diepste is. We roepen het zo makkelijk. Maar wat betekent het in de praktijk om niet bij machte te zijn zelf stuur te geven aan wat je overkomt en hoe jij je daarbij voelt? Ik mocht ervaren hoe Hij juist midden in mijn gebrokenheid aanwezig was. Ik krijg nog steeds geen antwoord op de vraag waarom mijn zus niet verder kon. Nu heb ik daar meer vrede mee, omdat ik weet dat God voor ieder mens zorgt, op zijn geheel eigen tijd en wijze. Met die open houding wil ik nu naast anderen staan, zonder met oplossingen te komen. Ik ga graag om met mensen in kwetsbare posities, zoals buitenlandse vrouwen. In het helpen met de Nederlandse taal vind ik ook de voldoening die ik miste in de banen die ik had.’

Je wortels liggen in de oude jeneverstad Schiedam. Waar heb je je het meest thuis gevoeld?
‘Als kind ging ik graag met mijn vader naar zee. Dat verlangen is altijd gebleven, waar ik ook woonde. Door de aard van Kims werk konden we ons nergens echt settelen. Dat is pas nu in IJsselstein mogelijk geworden. Ik ben nog elke dag dankbaar voor deze prachtige plek, nu de zee op afstand ligt.’

Hoe kijk je naar de toekomst?
‘Ik houd het klein. Mijn depressies zijn zo zwaar geweest dat ik iedere dag die ik deel met Kim, met onze kinderen en kleinkinderen – my life and joy – en met vrienden beschouw als een toegift. En ach ja, ik droom weleens van reizen. Zuid-Korea nog eens terugzien, of een Bijbelse reis, bijvoorbeeld de plekken bezoeken waar de apostel Paulus heeft gewerkt. Of het ervan komt, weet ik niet. Misschien schrijf ik alsnog dat boek dat al die tijd al in mijn hoofd zat…’

Over de auteur
Elise Lengkeek

Elise Lengkeek publiceert literaire non-fictie, is tekstschrijver en journalist.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reacties zijn gesloten.

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief