God geeft wijsheid, geen instructies

Jeannette Westerkamp | 9 juni 2018
  • Eyeopener

Komt een van u wijsheid tekort? Vraag God erom en Hij, die aan iedereen geeft, zonder voorbehoud en zonder verwijt, zal u wijsheid geven.
(Jakobus 1:5)

Hoe maak je keuzes in het leven? En hoe weet je of je de goede keuzes maakt? Anders gezegd: hoe weet je of je daarin Gods wil doet? Vraag God om wijsheid en Hij zal het geven, zegt Jakobus. Ja, maar hoe dan? Er klinkt zelden een stem uit de hemel.

Wat is wijsheid? Je hebt mensen die altijd gaan voor zo veel mogelijk opties: de winkel met de meeste keus, de studie met de meeste mogelijkheden. Ik niet. Hoe vaak heb ik niet staan aarzelen en dubben? Dan gaat het niet over kleren of het eten, maar om de grote keuzes. Met wie ga ik mijn leven delen? Worden we echt naar Afrika geroepen? Naar welke school moeten mijn kinderen? Welke medische behandeling kies ik als de dokter twee mogelijkheden biedt? Ik heb gebeden en gebeden. Geen woord uit de hemel. Uiteindelijk heb ik zelf maar gekozen, met hulp van mensen om me heen. Het is verbazend goed uitgepakt.

(beeld Keem Ibarra/Unsplash)

(beeld Keem Ibarra/Unsplash)

Later leerden we meer over luisteren naar Gods stem, over profetie. Er ging voor mij een wereld open: God spreekt ook nu nog, door de heilige Geest. We bidden voor iemand en er komen ons dingen in gedachten die we echt niet kunnen weten. Wat een bemoediging voor deze persoon en voor ons. God is hier! Bij iets wat ik eerder voor intuïtie of een vreemde inval hield, vraag ik nu vaak: God, is dit van U? Maar bij concrete eigen keuzes blijft het toch vaak wonderlijk stil. Alsof God zegt: ‘Je bent mijn volwassen kind. Je kent Mij. Kies maar.’

Geheim

Gods wijsheid hebben we dus nodig. Jezus viel op door die wijsheid. Als kind van 12 al. ‘Jezus groeide verder op en zijn wijsheid nam nog toe’ (Lucas 2:52). Later in Nazaret vraagt men zich verbaasd af: ‘Hoe komt Hij aan die wijsheid en hoe kan Hij die wonderen doen?’ (Matteüs 13:54). Jezus doorzag mensen, wist van hun verleden, kende hun naam, Hij wist wanneer zijn tijd gekomen was. Fluisterde de Vader Hem voortdurend dingen in, als het ware via een oortelefoontje? Of was Hij zo intiem met de Vader dat Hij zag wat de Vader zag, verlangde en deed? Wat is het geheim van Gods wijsheid?

Wijsheidsboek

Jakobus is meer een wijsheidsboek dan een brief. Het is geschreven aan het volk van God onderweg, de twaalf stammen in de diaspora. De Bergrede klinkt erin door, evenals de wijsheidsboeken waarmee Jezus en zijn broer Jakobus waren opgegroeid. Wijsheid, in het Grieks sophia, heeft een brede betekenis. Het kan verwijzen naar geleerdheid, vakmanschap of levenskunst. Een wijs mens weet hoe hij moet leven. Maar wat is dat leven? En in welke wereld?

In de jeugdinrichtingen waar ik werk zitten tieners die overleefd hebben in situaties die voor mij waarschijnlijk fataal waren geweest. Streetwise zijn ze. Ze kunnen mensen vaak beter ‘lezen’ dan ik, en ook manipuleren. Ze zijn niet bang voor een gevecht en aarzelen niet te pakken wat ze nodig (denken te) hebben. Ze vinden het belachelijk dat ze zich aan regels moeten houden. Ze redden zich immers best?

In de gevangenis vertelt een jongeman me dat hij niet wil zijn zoals zijn vader, die altijd vastzit. Maar hij kan zo handig en snel navigatiesystemen en airbags uit auto’s halen dat zijn vader trots is en zegt dat hij daarin mogelijk de beste van Nederland is. Moet ik mijn talenten dan vergooien?, zie je hem denken. Wat wijs is, hangt blijkbaar ook af van je cultuur en je wereldbeschouwing.

Een wijs mens weet hoe hij moet leven

Wijsheid kan geestelijk zijn, van boven, maar ook aards, demonisch zelfs volgens Jakobus 3:15. De Spreukendichter zegt: ‘Het begin van wijsheid is ontzag voor de HEER.’ Jezus zegt: ‘Zoek eerst het koninkrijk van God.’ En: ‘Wees dus volmaakt, zoals jullie hemelse Vader volmaakt is.’ Jakobus sluit daarbij aan: als u standvastig bent, zult u volmaakt zijn (1:4). Dan is je wijsheid beproefd, door tegenslagen heen. Geen hoofdwijsheid, maar wijsheid waar je mee leeft. Vraag daarom zonder te twijfelen. En zoek het op één plek, bij Hem. Anders ben je als een golf in de zee, die heen en weer wordt geslagen door stroming en wind. God heeft het overzicht. Vanuit zijn perspectief kunnen dingen er heel anders uitzien dan vanuit het onze. ‘Gelukkig wie nederig van hart zijn’, zegt Jezus, en: ‘Gelukkig de treurenden’.

Eigen wijsheid

De eerste vrouw keek naar de vruchten van de boom die God verboden had. ‘Ze waren een lust voor het oog en ze vond het aanlokkelijk dat de boom haar wijsheid zou schenken.’ God vond het geen goed idee dat de mens de keus zou hebben tussen goed en kwaad, maar de mens verlangde naar eigen wijsheid, los van God. Chaos en dood waren het gevolg.

In het boek Spreuken is de wijsheid zelf een vrouw. Haar wijsheid is als gezond verstand, in het omgaan met elkaar, met jezelf, met je tijd en met God. Maar denk niet dat je verzekerd bent van een gelukkig leven als je goed leeft, zegt Prediker. Je kunt nog zo goed je best doen, dood ga je toch en ook goede mensen maken ellendige dingen mee. Geniet dus van de gouden momenten en doe goed.

De vrienden van Job doen wanhopig hun best te begrijpen waar oorzaak en gevolg van Jobs ongeluk zitten. Tot God zelf ingrijpt: kunnen mensen soms narekenen hoe de sterren zijn ontstaan, of waar de zee vandaan komt? Zoek niet binnen de schepping naar wijsheid. Kijk naar Hem! Met alle wijsheid zijn we de chaos niet de baas.

God kennen

Wijsheid is snappen wat de gevolgen zijn van je woorden en daden. Wat het gevaar is van rijkdom en van andere goden die er aantrekkelijk uitzien. Daar zijn Jakobus, Spreuken en Prediker het over eens. Wijsheid is ook weten dat je niet over alles controle hebt. Een collega zei eens in een overleg: ‘Ik heb niet alle antwoorden, maar ik ken iemand die alle antwoorden weet en die zal ik bellen.’ Juist, dacht ik, zo Iemand ken ik ook.

Wijsheid is ook weten dat je niet over alles controle hebt

Wijsheid heeft te maken met God kennen en Hem steeds beter leren kennen. Leven in de Geest van Christus en met de Geest van Christus. Paulus heeft wonderen meegemaakt en het directe ingrijpen van God gezien. Toch loopt ook hij op één van zijn zendingsreizen vast. Hij krijgt onenigheid met Barnabas over het wel of niet meenemen van Marcus en hij interpreteert een profetische waarschuwing om niet naar Jeruzalem te gaan anders dan de anderen. Gods wijsheid is blijkbaar niet een tomtom of te vinden in een doe-het-zelfboek.

Als ik met een dilemma zit, ga ik vaak schrijven alsof God met me meekijkt. Wat is dan mijn eigen gedachte en wat weeft God erdoorheen? Soms heb ik ook het idee dat ik een seintje krijg, onverwacht, zoals wanneer iemand je aantikt als je al pratend de straat op wilt stappen en wijst: ‘Kijk eens.’ Oei, een fiets! Zag ik even niet. Soms horen mensen in mijn woorden zelfs wijze dingen die ik echt niet zo bedacht of bedoeld heb, maar die God hun blijkbaar geeft.

God is hier en zijn Geest doet wonderen, Hij laat mensen dromen dromen, geneest en geeft profetische woorden. Er is veel wonderlijks dat niet van God komt. De wijsheid van boven helpt ons te onderscheiden, door een op God gericht verstand en opmerkzaamheid en, zegt Jakobus, door volharding en geduld.

Om over na te denken of door te praten

  • Wie is in jouw omgeving in jouw ogen een wijs persoon? Wat maakt die persoon wijs?
  • Hoe maak jij belangrijke keuzes? Neem een concreet voorbeeld in gedachten. Met wie praat je erover? Bid je ervoor? Welke aspecten zijn voor jou belangrijk? Denk aan geld, duurzaamheid, gerechtigheid enzovoort.
  • Is er een gebied waar je meer wijsheid ‘van boven’ nodig hebt, omdat aardse wijsheid aan je trekt? Denk aan trots, of angst, of vastzitten aan je geld of comfort.
  • Wanneer heb jij God gezien (op het moment zelf of achteraf) die wijsheid gaf?
  • Zoek je ook naar Gods wijsheid in preken of hoor je vooral de dominee?
Over de auteur
Jeannette Westerkamp

Jeannette Westerkamp is parttime justitiepredikant namens de NGK Houten.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief