Hoe kom je aan je geld?

Jan Kas | 5 januari 2019
  • Interview
  • Thema-artikelen

Hoe kom je aan je geld? De Westerkerk in Amersfoort, de bureaumanager van Steunpunt KerkenWerk en een missionair predikant in Oostenrijk geven vanuit hun eigen situatie antwoord op die vraag.

‘Je kunt als commissie niet verslappen’

Gemeenteleden zitten in een poncho of onder een paraplu in de kerkbanken omdat er geen geld is om het dak te repareren. En omdat de kerk bezuinigt, geeft een 16-jarige huwelijkscatechisatie, voor maar 3 euro per uur. Met opmerkelijke videofilmpjes bracht de Westerkerk (GKv) in Amersfoort in 2015 de vaste vrijwillige bijdrage (VVB) onder de aandacht. Inez Petter, toen ‘gewoon’ gemeentelid, nu voorzitter van de commissie van beheer, blikt terug.

‘De filmpjes waren met nadruk gericht op jongvolwassenen, een groep die geen of weinig VVB betaalt. In 2015 stond bovendien een rigoureuze verbouwing van het liturgisch centrum gepland, met allerlei technische mogelijkheden voor beeld en geluid, om klaar te zijn voor de toekomst. Er was dus ook extra geld nodig. De video’s hadden als doel de bewustwording bij jongeren te vergroten, zodat ze hun VVB zouden gaan bijdragen.’

Inez Petter: 'Ken je de levenskunst van het geven?'

Inez Petter: ‘Ken je de levenskunst van het geven?’

De filmpjes waren voor én door jongeren, want jongeren uit de gemeente maakten ze. Inez Petter: ‘Bij projecten zoeken we altijd naar mensen die voor dat specifieke doel hun talenten kunnen inzetten. De Westerkerk is gezegend met een paar creatieve jongvolwassenen en goede projectmanagers. Die heb je wel nodig bij zoiets. In onze gemeente kun je goed een sketch doen. Er wordt inhoudelijk over nagedacht. Zaken worden benoemd, zowel onze kracht als onze kwetsbaarheid.’

Hadden de video’s effect?
‘Filmpjes maken alleen heeft geen zin. Het gaat om het totale communicatieplan. Belangrijkste onderdeel van de campagne was een belactie in de gemeente. Er is goed de tijd genomen om op alle fronten helder te communiceren. Een maand lang is in de kerkdiensten aandacht aan de VVB gegeven. We werkten met flyers, er waren toezeggingskaarten en met een extra belronde benaderden we de mensen die nog niet hadden aangegeven of en hoeveel VVB ze gingen betalen.’

In een ander filmpje waarin twee meisjes fitnessen werd de VVB vergeleken met de contributie voor een sportclub. Is de boodschap overgekomen en hebben de video’s meer en hogere bijdragen opgeleverd?
‘Jazeker, we zouden het iedere gemeente aanraden. De generatie van 40 jaar en jonger weet vaak niet goed hoe GKv-gemeenten financieel in elkaar steken. Blijkbaar hebben ouders en kerkenraden daarover niet of te weinig met deze groep gesproken.’

Profiteert de commissie van beheer na drie jaar nog van de campagne?
‘Nee, we moeten eigenlijk elke twee jaar iets dergelijks doen. Kerkelijke bijdragen worden niet meer vanzelfsprekend gegeven. Om het financieel rond te krijgen, moet de VVB onder de aandacht blijven. Je kunt als commissie daarin niet verslappen.

Het is ook een geestelijk verhaal. Ken je de levenskunst van het geven? Vier je gemeente en geef ruimhartig. Dat is meer dan je lidmaatschap van een sportclub. Daarom heeft de commissie van beheer met de kerkenraad en de predikanten afgesproken om vooral gewoon open over geld te spreken en dit thema geregeld in de preken te laten terugkomen.’

Hoe gaan gemeenteleden met de VVB om?
‘Het blijft nodig dat dit aandacht krijgt. Gemiddeld wordt er per maand iets te weinig gegeven. Elk jaar in december doen we dus een oproep om het gat te vullen. Dat lukt tot nu toe. Onze gemeente gaat nu over op digitaal collecteren. Voor de gemeenteleden is dat laagdrempelig, duidelijk en concreet. Het helpt de commissie van beheer om het geefgedrag nog beter te analyseren en waar nodig bij te sturen.’

De filmpjes van de Westerkerk zijn terug te zien op YouTube. Zoek op ‘Westerkerk Amersfoort’.


‘Een andere manier van communiceren doet het heel goed’

Ruurd Kooistra is bureaumanager van het Steunpunt KerkenWerk (SKW), dat onder meer GKv-en NGK-gemeenten ondersteunt bij hun wettelijk verplichte ANBI-publicaties. Die taak geeft het SKW tevens inzicht in hoe gemeenten er financieel voorstaan.

Ruurd Kooistra: 'Er is veel onkunde en onwetendheid.'

Ruurd Kooistra: ‘Er is veel onkunde en onwetendheid.’

‘De afdrachten voor het landelijke kerkenwerk geven niet veel problemen’, zegt Kooistra. ‘Plaatselijke gemeenten stoeien veel meer met de totale boekhouding, de betrokkenheid van gemeenteleden en hoe die financieel bijdragen. De vraag hoe je ze “betalend” houdt, is voor kerkenraden en commissies van beheer veel meer een uitdaging voor de toekomst. De landelijke quota zijn maar een klein percentage van wat er speelt. Een dominee, een koster en een kerkgebouw zijn de grote posten. Hoe bevorder je dan het geefgedrag?’

Wat ziet u gebeuren?
‘Standaard rapporteren in de gemeente met een balans- en resultatenrekening is erg uit de tijd. Zeker als daar veel financiële teksten bij staan die velen niet begrijpen. Je moet aan de andere kant beginnen: waarvoor zijn we kerk? Wat komt daar allemaal bij kijken? En wat kost het eigenlijk? Maak dat zichtbaar. Een andere manier van communiceren, zoals de filmpjes van de Westerkerk in Amersfoort, doet het heel goed in de kerken.’

Wordt er dan ook bewuster bijgedragen?
‘Ik zie dan zelfs hogere bijdragen. Er is veel onkunde en onwetendheid. Jongere kerkleden die net een eerste baan hebben en die van huis uit het begrip VVB niet kennen, hebben geen flauw benul. Ze komen in de kerk en vinden het allemaal mooi geregeld. Je moet actief achter hen aan gaan en vertellen: we zijn met elkaar kerk, we dragen allemaal een steentje bij en die steentjes van jou liggen daar, daar en daar. Daarnaast is het ook een kwestie van prioriteit.’

Waarom?
‘De kerkelijke betrokkenheid is anders dan voorheen. Je kunt een communicatievorm bedenken die helemaal bij de tijd is, maar als daar geen boodschap in zit die aan mensen de urgentie duidelijk maakt, heb je nog steeds gemeenteleden die niet bijdragen. Vroeger wist iedereen wel dat het heel logisch is dat je aan de kerk en het landelijke kerkverband bijdraagt. Mijn moeder zei: “Wij gaven eerst aan de kerk, daarna kochten we pas een nieuwe bank.” Dat was echt van die generatie. Tegenwoordig kopen we eerst een nieuwe bank, een nieuwe tv en een nieuw huis. Vervolgens kijken we of er nog wat voor de kerk over is. Dat is een hele verschuiving in mentaliteit en cultuur.’

Heeft de plaatselijke kerk een andere plek in het leven van mensen gekregen?
‘Ik zie om me heen nog altijd mensen die heel veel aan de kerk geven. Voor hen heeft dat een hoge prioriteit en dat stralen ze ook uit. Tegelijkertijd is er een grote groep mensen die gewoon niet weten wat de kerk en het geloof in hun eigen leven eigenlijk betekenen of zouden kunnen betekenen. Dan wordt het met het bijdragen aan de kerk, het geefgedrag, ook lastiger.’

Een zorgwekkende trend?
‘Het komt er voor de financiële betrokkenheid van gemeenteleden op aan dat ze goed geïnformeerd worden. Tegelijk gebeurt er in gemeenten ook veel wat bemoedigt. Stichtingsgemeenten, gemeenten die nieuw worden gevormd, kunnen doorgaans rekenen op goede ondersteuning vanuit andere gemeenten. Gemeenten met veel reserves geven geld aan goede doelen. En aan een regionale actie voor een zendingsproject of voor Verre Naasten wordt vaak goed bijgedragen.’


‘Ik ontvang mijn geld rechtstreeks van God’

Klaas Rozema (31), net afgestudeerd aan de TU Kampen, werd in oktober vanuit de Evangelisch-Reformierte Kirche Westminster Bekenntnisses aangesteld als missionair predikant in Innsbruck (Oostenrijk). De Stichting Steun Reformatie Oostenrijk (SSRO) en een vriendenkring staan hem financieel bij. ‘De SSRO staat de komende vier jaar garant voor twee derde van het traktement. Voor de helft zal dat opgaan aan belastingen. Zelf moet ik voor ongeveer 1500 euro per maand zorgen. Een thuisfrontcommissie helpt mij daarbij.’

Klaas Rozema: 'In mijn constructie licht het net wat meer op dat ik afhankelijk ben.'

Klaas Rozema: ‘In mijn constructie licht het net wat meer op dat ik afhankelijk ben.’

Dat is wel wat anders dan loon ontvangen als werknemer…
‘De priesters in het Oude Testament werden door God, via zijn volk, in hun levensonderhoud voorzien. De apostel Paulus heeft het in 1 Korintiërs 9 over “eten en drinken” voor hem en zijn metgezel Barnabas. De opgave die God mij gaf, is Hem present te stellen onder het volk van Oostenrijk. Daar stelt Hij dan tegenover dat Hij, via de vriendenkring, voor mij zorgt.’

Is het zelf organiseren van inkomsten geen extra belasting, die mogelijk zelfs ten koste gaat van je geestelijke werk?
‘Het leert me, zo heb ik de eerste maanden wel beleefd, juist erg afhankelijk te zijn van God. Het is geen zaak van zo veel mogelijk mensen bellen om zo veel mogelijk geld uit de beurs te rammelen. Het is vooral op de knieën gaan en zeggen: Heer, ik heb het niet in de hand. Wilt U mij laten weten wie ik misschien mag bellen, hoe ik hen mag benaderen? Wilt u me moed geven?’

Achter de gevers zie je God die voorziet?
‘Ja, dat is mijn ervaring. Ik maakte al een paar keer mee dat ik, juist als ik in een dip zat, gebeld of geappt werd door iemand: “Hé, ik moest aan je denken en zou je graag het komende jaar financieel willen ondersteunen.” Dat had ik niet kunnen bedenken. Die persoon stond soms al op mijn lijst om eens te benaderen, maar ik hoefde er helemaal niks voor te doen.’

Het lijkt me niet makkelijk om te moeten ‘bedelen’.
‘Zo voelt het soms inderdaad. Ik vind het heel makkelijk om te vertellen wat ik allemaal wil gaan doen en hoe de situatie in Oostenrijk is. Hoewel het een rooms-katholiek land is, weten velen amper wie God en Jezus zijn. Maar na dat verhaal verteld te hebben, moet toch aan de vriendenkring de vraag gesteld worden of mensen me willen ondersteunen. Dat blijf ik kwetsbaar en moeilijk vinden. Voor de ander kan het ook als bedelen overkomen, bijvoorbeeld als ze denken: ik ben familie of een vriend, nu moet ik wel wat geven. Terwijl iedereen dat zelf moet bepalen. God heeft een blijmoedige gever lief. Daar hoort geen dwang bij.’

Is het niet onzeker of die 1500 euro er elke maand is?
‘Iedereen kan morgen zijn baan kwijtraken of sterven door een ramp of hartfalen. Garanties hebben we geen van allen. Alleen in mijn constructie licht het net wat meer op dat ik afhankelijk ben.’

Je leeft wel van geld dat anderen je geven. Voel je je vrij om een deel daarvan, net als andere mensen, aan eigen ontspanning te besteden?
‘Dat is een voortdurend gebedspunt. Het is inderdaad anders dan met geld uit mijn vroegere bijbaantjes, waarmee ik gemakkelijker privé-uitgaven deed. Zeker als je bedenkt dat een stel dat het zelf niet zo breed heeft iedere maand 50 euro bijdraagt. Ik spreek hier voor alle transparantie over met de thuisfrontcommissie. Ik heb het zo leren zien dat ik mijn geld niet direct van ieder persoonlijk krijg, maar rechtstreeks ontvang van God, die daarvoor wel mensen inzet. Ik heb het van Hem te verwachten.’

Over de auteur
Jan Kas

Jan Kas is freelance journalist.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief