Column: Kuddegedrag

Koert van Bekkum | 5 januari 2019
  • Column

‘De vrijgemaakte kerk heeft volstrekt haar bestaansrecht verloren.’ ‘Wat je vroeger toch allemaal moest vinden en doen – het was verschrikkelijk! Ik snap soms wel dat m’n kinderen niet meer naar de kerk gaan.’ Zomaar twee uitspraken, van een collega-predikant en een oudere zus in de Heer, een paar dagen na elkaar. Toch opvallend.

Natuurlijk, zo moeilijk is het niet. Ooit vormde de GKv een bolwerk met een nogal verkerkelijkte manier van denken, praten en doen. En wee degene die dat bedreigde. Dat is geen mythe, maar inmiddels goed gedocumenteerde geschiedschrijving en aangrijpende literatuur. En kijk dan nu eens! Zijn die kerken niet onherkenbaar veranderd? Waarom gaan ze niet op in de PKN? Waar was het allemaal voor nodig?

Je kon best een zak zout zetten
naast wat de dominante groep vond

De één voelt zich ontredderd, een tweede bevrijd, en een derde doet het verder weinig. Maar het gevoel lijkt inmiddels zo collectief dat het eenvoudigweg niet kán kloppen. Het is eerder een zoveelste voorbeeld van vrijgemaakt kuddegedrag. Na de strijdlust, het kerkisme, de hang naar geloofsgroei, benevelt nu de donkere terugblik de vrijgemaakte geest.

Ga maar na. Is het niet raar om in het gesprek over vroeger voorbij te zien aan het gewone geleefde geloof, waar het nog altijd om draait? Mensen probeerden en proberen samen God te volgen. Ook duurde de periode van koekoek één zang nog geen twintig jaar: van eind jaren zestig tot aan het openbreken van de minizuil halverwege de jaren tachtig. Maar de eigen gemeenschapszin, de interesse in de Bijbel, de maatschappelijke betrokkenheid, en de bereidheid om in geloof drastische stappen te zetten – het gaat allemaal verder terug en is tot op vandaag voelbaar. Vraag het een PKN’er. De (voormalige) vrijgemaakten haalt hij er zo uit.

Velen hebben iets onaangenaams in de kerk meegemaakt. Maar echt slachtoffer van kerkisme en sociale controle waren lang niet zo veel mensen als het nu lijkt. Je kon best een zak zout zetten naast wat de dominante groep vond. Maar ja, dat gebeurde niet. Kuddegedrag. Net als nu. Het zit er diep in.

Over de auteur
Koert van Bekkum

Koert van Bekkum is hoogleraar Oude Testament aan de ETF Leuven; hij doceert ook aan de TU Kampen.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief