Jeugdtrend voor 2019: meer dan labels zijn
- Jeugdwerk
Eén van de Jeugdtrends 2019 (zie kader) is dat jongeren meer willen zijn dan de uitkomst van een algoritme, meer dan de verzamelde cookies van mediakanalen, de registratie door school of door de overheid. Jongeren zijn unieke personen. ‘Ik weet wie ik ben en daarvan is er maar één.’ Die uniciteit willen ze uitdragen: ik ben meer dan een verzameling labels.
De wereld van jongeren wordt op allerlei manieren ingedeeld: naar gender, afkomst, opleidingsniveau, levensovertuiging, woonplaats en zo meer. Het zijn labels die jongeren deels als prettig ervaren, om zo hun identiteit te laten zien, maar die ze ook beperkend vinden, omdat een label vaak maar een deel van hun eigen opvattingen en voorkeuren weergeeft. Labels zijn korte omschrijvingen of woorden die vooral door de mainstream media, bedrijven en de politiek gebruikt worden om groepen mensen mee aan te duiden. Via zo’n label wordt geprobeerd het gedrag en de opvattingen van een bepaalde groep te pakken te krijgen en te beïnvloeden. En ook om groepen tegenover elkaar neer te zetten. Neem de recente rel rond de Nashvilleverklaring, waarbij het label christen tegen het label homoseksueel werd uitgespeeld.
Vloeibaar
In de levensfase van tieners en jongeren zijn labels belangrijk voor het vormen van een eigen identiteit. Een label verbindt een groep mensen die zich aangesproken voelen door dat label. In zo’n groep zijn sommige keuzes al gemaakt: hoe je eruit ziet, wat je eet, zegt of doet. Het moeilijke voor jongeren is dat zij mede dankzij de digitale wereld kunnen kiezen uit een veelheid aan labels, verbonden met talloze groepen. Er is zo’n enorm aanbod aan labels met bijbehorende groepen, en de scheidslijnen ertussen zijn zo dun geworden, dat ze nauwelijks meer iets zeggen. Dat maakt de identiteitsontwikkeling ingewikkeld. De identiteit van de jongere beweegt zich voortdurend van het ene naar het andere label; identiteit is vloeibaar geworden.
Tegelijk
Ook voor christelijke jongeren is die vloeibare identiteit gemeengoed. Ook de jongeren die naar onze kerken komen, hebben van maandag tot vrijdag het label scholier of student, en op zaterdag en zondag het label sporter of weekendkracht. Een jongen van 17 kan dus rondlopen met de labels: scholier, in relatie, voetballer, vakkenvuller, gamer, rocker, christen, en ga zo maar door.
Scholier, in relatie, voetballer, vakkenvuller,
gamer, rocker, christen, en ga zo maar door
Bij elk label hoort een eigen groep, maar een combinatie van labels is ook mogelijk. Deze 17-jarige jongen ziet zijn klasgenoten dus los van zijn voetbalteam, los van zijn collega’s in de supermarkt, los van zijn online gamevrienden, en los van de mensen uit zijn kerk. Jongeren leven tegenwoordig in allerlei verschillende werelden tegelijk. En elke wereld kent zijn eigen omgangsvormen, taal en gebruiken.
Kiezen
Dat geldt ook voor de kerk waar een 17-jarige jongen naartoe gaat. In de kerk gaat het om het navolgen van Jezus en op basis daarvan wordt verwacht dat deze 17-jarige jongen zich op een bepaalde manier gedraagt. Hij hoort catechese te volgen, naar de jeugdvereniging te gaan, mee te doen met activiteiten, op zondagochtend in de kerk te zijn, christelijke muziek te luisteren en een christelijke seksuele moraal aan te houden. Maar of dat ook allemaal past en aansluit bij het opgesplitste leven van deze 17-jarige jongen, dat vraag ik me af.
Hij kan namelijk helemaal niet op maandagavond naar catechese, omdat hij ook verantwoordelijkheid draagt in zijn bijbaantje. Hij moet dus kiezen tussen maandagavond of woensdagavond vrij plannen voor andere dingen. Hij wil wel, want hij gelooft in God, maar hij kan niet voldoen aan alle claims die aan het label christen verbonden worden.
Rust
Wat deze 17-jarige jongen uit de kerk kan jagen, is de claim dat hij, om Jezus echt te kunnen volgen, in alles prioriteit aan de kerk moet geven. Tegelijk ziet hij volwassenen in de kerk die geen tijd voor hem hebben en hem niet zien staan in zijn strijd om zijn best te doen. Dat is geen denkbeeldige situatie, ik ken jongeren die precies om deze reden afhaken van de kerk. Ze horen wat er van hen verwacht wordt, maar zien volwassenen die het zelf niet doen.
Tieners en jongeren hebben volwassenen nodig die eerlijk zijn over de moeite die de huidige tijdsgeest met zich meebrengt. Volwassenen die eerlijk zijn over hun eigen strijd om daarin keuzes te maken en die openlijk vertellen hoe moeilijk het is om Jezus te volgen. Maar ook hoe bevrijdend het is om rust te kunnen vinden bij Jezus. Want het is Jezus zelf die zegt: ‘Kom naar Mij, jullie die vermoeid zijn en onder lasten gebukt gaan, dan zal Ik jullie rust geven. Neem mijn juk op je en leer van Mij, want Ik ben zachtmoedig en nederig van hart. Dan zullen jullie werkelijk rust vinden, want mijn juk is zacht en mijn last is licht.’
Zijn deze woorden van Jezus een omschrijving van jouw kerk, voor volwassenen én voor jonge mensen?
Agenda
20-27 januari: PrayerNight & Week van Gebed. Meer info: www.missienederland.nl/organiserenbijeenkomsten-weekvangebed.
30 januari: Geloof in het gezin organiseert met de CHE voor ambtsdragers het symposium ‘Heilige Huizen’. Met lezingen van Jos de Kock over geloofsopvoeding en prediking en van Laurens Snoek over opvoeding en pastoraat, en veel workshops. Meer info: www.geloofinhetgezin.nl/symposium.
Voorjaar 2019: To get there young, trainingstour over het jeugdwerk voor de 3G-kerken. 31 januari in Assen, 7 februari in Haarlem, 7 maart in Ede en 21 maart in Goes. Meer info: www.praktijkcentrum.org/3g-trainingstour.
8-9 februari: Winterconferentie New Wine. Meer info: www.new-wine.nl.
Jeugdtrends 2019
De jaarlijkse Jeugdtrends komen tot stand in samenwerking tussen diverse organisaties van het MissieNederland INNOV8-netwerk. Ze schetsen een beeld van de samenleving waarin jongeren leven en opgroeien. Tegelijk willen ze een antwoord geven op vragen als: hoe reageert de jeugd op die samenleving? Wat betekent dit voor geloven en voor kerk-zijn voor jongeren? En hoe kunnen wij als kerk op de ontwikkelingen reageren? De Jeugdtrends 2019 worden gepubliceerd op de site van OnderWeg: www.onderwegonline.nl/13536-jeugdtrends-2019.
Met bijdragen van Martine Versteeg (jeugdwerkadviseur bij het NGK Jeugdwerk) en Anko Oussoren (adviseur bij het Praktijkcentrum).
Paul Smit (NGK) is jeugdwerker en werkzaam bij het Nederlands Gereformeerd Jeugdwerk (NGJ).