Een mens is geen geval

Roel Venderbos | 22 juni 2019
  • Eyeopener

‘Heeft hij zelf gezondigd of zijn ouders?’ ‘Hij niet en zijn ouders ook niet,’ was het antwoord van Jezus, ‘maar Gods werk moet door hem zichtbaar worden.’
(Johannes 9:2-3)

Jaren geleden verscheen er een boekje met de titel Wil ze slagroom? Het ging over de ervaringen van mensen in een rolstoel. In negen van de tien gevallen wordt niet de rolstoeler zelf aangesproken, maar de begeleider. Alsof een rolstoel betekent dat er alleen nog maar over iemand gesproken kan worden. Daarmee wordt een mens gedegradeerd tot een geval en niet meer als mens bejegend.

Het benaderen van mensen met een beperking als een geval is iets van alle tijden, zo blijkt wel uit de geschiedenis van Johannes 9. Voor de discipelen is de blindgeboren man een geval, maar ook voor zijn buren en kennissen en voor de farizeeën. Alleen voor Jezus niet. Dat wordt meteen duidelijk in de openingszin van dit hoofdstuk: ‘In het voorbijgaan zag Jezus iemand die al vanaf zijn geboorte blind was.’ Jezus zag iemand, een mens.

Controle

(beeld Wavebreakmedia/iStock)

(beeld Wavebreakmedia/iStock)

Jezus’ discipelen zagen niet iemand, maar een geval, en een buitengewoon interessant geval: iemand die al vanaf zijn geboorte blind is. Boeiend om eens een boom over op te zetten: ‘Rabbi, hoe komt het dat hij blind was toen hij geboren werd? Heeft hij zelf gezondigd of zijn ouders?’

Met andere woorden: ze zijn er diep van overtuigd dat er een relatie ligt tussen lijden en schuld, tussen ziekte en zonde, maar hoe precies… Blind vanaf de geboorte, dat is lastig om theoretisch te kunnen plaatsen. Wie draagt de schuld van zijn blindheid: de man zelf of zijn ouders? Daar zal Jezus vast bij kunnen helpen.

Waarom willen ze dat weten? Om de raadselachtige vragen van het leven onder controle te krijgen? Willen ze het onbegrijpelijke in een systeem kunnen onderbrengen? Ook voor de farizeeën is er een duidelijk verband tussen ziekte en zonde, maar zij begrijpen evenmin hoe het in dit specifieke geval zit. En vooral hoe zich dat verhoudt tot de genezing van de man.

Even lijkt hun theologische systeem daardoor in de war gebracht. Het kost hun het nodige aan onderzoek en tijd, maar ze slagen erin het rond te krijgen. Na een aantal ondervragingen van de man is het voor hen duidelijk: deze man is niet alleen in zonde geboren, maar ook in zonde gebleven. Hij deugt gewoon van geen kant. Waarom? Omdat hij op sabbat (!) genezen is door een man die ook niet deugt: Jezus van Nazaret. Dat kan niet van God zijn. Een genezing op sabbat past helemaal in het leven van deze man, die al vanaf zijn geboorte zondig is. Daarom wordt hij uit het huis van God geschopt.

Interessant

Het is verbijsterend zoals deze dag verloopt. Probeer je voor te stellen dat je die blindgeboren man bent. De dag begint als alle andere dagen. Je zit weer op het plekje waar je altijd zit. Je houdt je hand omhoog in de hoop dat je aalmoezen ontvangt en wat kunt kopen om in leven te blijven. En dan staat er opeens een groep mensen die over je begint te praten en te discussiëren. Tot een zekere Jezus het woord neemt en je een bijzondere opdracht geeft. Je voert die uit en voor het eerst van je leven kun je zien. Zien! Jezelf, de mensen om je heen, het water van de vijver van Siloam, de straten van Jeruzalem. De man kan niet geloven wat hem overkomt. Maar het verbijsterende is dat de mensen om hem heen het ook niet geloven. Ze willen gewoon niet geloven wat ze zien. Hij blijft een geval, heel apart en interessant voor allerlei beschouwingen.

We zijn allemaal mensen in wie het werk van God
zichtbaar moet worden

Kijk maar naar zijn buren en kennissen. Als ze hem zien lopen, beginnen ze over hem te kletsen. Zeg, is dat niet die blinde bedelaar? Ja, ik geloof het wel. Nee joh, dat kan niet, hij lijkt er alleen maar op. De man doorbreekt het geklets en zegt dat hij het werkelijk is. Maar vervolgens feliciteren ze hem niet. Ze zeggen niet: kerel, wat moet dat geweldig voor je zijn! Geen verwondering of vreugde over wat er met de man gebeurd is. Nee, alleen: hoe zijn je ogen opengegaan? Ze willen het kunnen begrijpen, net als de farizeeën.

Verrassend

Wat is onze Heer dan verrassend anders! Jezus zag hem niet als een interessant geval, maar als een mens door wie Gods werk zichtbaar moest worden. Zo spoort Hij ons ook aan om naar elkaar te kijken. Om elkaar niet te zien als bijzondere gevallen die we samen bespreken, maar om elkaar te zien als mensen door wie Gods werk zichtbaar gaat worden. Dat geldt voor zieken en terminale patiënten, maar ook voor mensen met Down, dementerenden, lijders aan aids en ogenschijnlijk gezonde mensen. Ogenschijnlijk, want we hebben allemaal onze beperkingen en onze zonden. We hebben allemaal een redder nodig. We zijn allemaal mensen in wie het werk van God zichtbaar moet worden.

En wat is dan Gods werk? Kijk maar hoe Hij begonnen is. Hij sprak en het was er. Hij formeerde de mens uit aarde. Hij nam een stukje klei uit de door Hem geschapen wereld en boetseerde dat tot mens. Hij blies er de adem in en maakte hem tot een levende ziel om met vreugde in deze wereld bezig te zijn. Zo is onze hemelse Vader de geschiedenis van hemel en aarde begonnen.

En nu zien we zijn Zoon aan het werk. Hij laat zien waar God op uit is in zijn verlossende werk. Hij herstelt bij de man wat stukgegaan is. Zijn ogen moeten weer doen waarvoor ze bedoeld zijn. Ze moeten de man zicht geven op Gods schepping, zodat hij zijn Vader gaat loven en danken.

Wedergeboren

Jezus lijkt op zijn Vader, ook hier. Ook de Zoon pakt klei en maakt met speeksel wat modderdeeg dat hij op de ogen van de blinde man strijkt. En dan stuurt Hij hem naar het water van Siloam, dat ‘gezondene’ betekent. Het is alsof Jezus zeggen wil: als je doet wat Ik zeg, zullen de schellen van je ogen vallen. Je gaat zien wie dit tegen je zegt: de door God gezondene. Met andere woorden: als je luistert naar Hem die door God in deze wereld gezonden is, zal Gods verlossende werk in jou zichtbaar worden.

De blindgeboren man is wedergeboren
tot een man met inzicht

De man doet het, en hij kan zien! Vervolgens wordt hem ook duidelijk wie hem genezen heeft. Eerst heeft hij het nog over ‘iemand die Jezus heet’ (vers 10), later over ‘een profeet’ (vers 17) en helemaal aan het eind van het verhaal komt hij tot geloof in Jezus als ‘de Mensenzoon’ (vers 38). Het licht van de wereld heeft hem gaandeweg de ogen geopend. De blindgeboren man is wedergeboren tot een man met zicht en inzicht.

En de farizeeën? Ze zijn en blijven blind. Als je denkt geen verlossing nodig te hebben, sluit je je ogen voor je eigen gebrek en word je onbarmhartig voor anderen. Alleen wie zijn ogen laat openen door de gezondene gaat het werk van God zien en krijgt oog voor een ander.

Om over na te denken of door te praten

1. Kijk naar elkaar en naar jezelf niet als een geval, maar als een mens in wie de werken van God zichtbaar worden. Ga zo naar een ziekenhuis of verpleeghuis, of naar iemand die psychisch in de kreukels zit. Dan kijk je heel anders.

2. Het is niet aan jou om een direct verband aan te wijzen tussen wat iemand overkomt en persoonlijke schuld. Laat dat maar aan God over.

3. Kijk hoe Jezus hiermee omgaat. Hij is niet gekomen om de raadsels van het leven op te lossen, maar om je te verlossen. Hij beantwoordt de schuldvraag niet met systematisch onderzoek, maar Hij draagt de schuld van ons allemaal door zijn leven te geven.

4. Wil jij je ogen laten openen door Hem? Wil je het vuil van je leven door Hem laten wegwassen, zodat je met andere ogen gaat kijken naar de ander en naar jezelf?

5. Wil je in Jezus’ voetspoor je ogen openen voor je naaste? Wil je het isolement van de ander opheffen, gewoon door er te zijn en je naaste te laten delen in het licht?

Over de auteur
Roel Venderbos

Roel Venderbos is deeltijd predikant van de NGK Kampen en deeltijd geestelijk verzorger in een verpleeghuis.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief