Een verwachtingsvolle 100-plusser

Ze was altijd in de tempel, waar ze God dag en nacht diende met vasten en bidden.
(Lucas 2:37)

Over een paar weken is het weer kerstfeest. Op scholen en verenigingen, in huizen en last but not least in kerken wordt het gevierd. Vooral door veel liederen te zingen. Dat is niet van vandaag of gisteren. Zo is het ook begonnen. Jong en oud zong dat het een lieve lust was: Maria, Zacharias, de engelen, de herders en Simeon. Er was ook een 100-plusser bij, ze heette Hanna.

Hanna betekent ‘begenadig­de’. Deze Hanna leek op haar naamgenoot uit het Oude Testament, de moeder van Samuël. Die kwam veel in het huis van God, om haar hart uit te storten voor de HEER. Ze was kinderloos en bleef verlangen naar het moederschap. Ook de nieuwtestamentische Hanna komt veel in het huis van God, de tem­pel, om haar hart voor God uit te storten.

De evangelist Lucas vertelt nog twee dingen over haar. Het eerste is dat haar vader Fanuël heette, dat is de Griekse naam voor Pniël: ik heb Gods aange­zicht gezien. Je vraagt je af waarom Hanna’s opa aan haar vader die naam gegeven heeft. Had hij misschien zo intens geworsteld met God dat het hem deed denken aan wat Jakob vroeger had meegemaakt bij de rivier Jabbok? Jakob noemde toen die plaats Pniël, want, zei hij, ik heb God van aangezicht tot aangezicht gezien.

(beeld EllenaZ/iStock)

Lucas vertelt verder dat Hanna afkomstig is uit de stam Aser. Ook dat zegt hij natuurlijk niet zomaar. Aser was de zoon van Zilpa, de slavin van Lea. Hij was de zesde zoon van Lea, geboren in de verschrikkelijke concurrentiestrijd met Rachel. Zijn naam betekende ‘geluk, succes’. Jakob zegt later op zijn sterfbed dat Aser rijk zal zijn aan de fijnste spijzen en voedsel voor koningen zal voortbrengen (Genesis 49:20). Aser wordt hofleverancier en zal een goed belegde boterham krijgen.

Zo is het ook uitgekomen. Aser kreeg bij de verdeling van het beloofde land het beste deel toegewezen: de vruchtbare vlakte van Saron. Een gebied in het noorden, buitengewoon geschikt voor landbouw en veeteelt, voorzien van zeehavens voor de uitvoer van producten en door de bergen beschut tegen de hete, droge woes­tijn­wind. Mozes zegt dat Aser gezegend is onder de zonen van Jakob (Deuteronomium 33:24-25). In oudtestamentische termen: hij hoeft zijn voeten niet met ordinair water te wassen, maar met zachte, geurende olie.

En Aser genoot ervan toen ze eenmaal in het beloofde land waren. Dat land was voor hem niet het wonderland van God, maar het luilekkerland van de mens. Hij vindt het prima dat de heidense bewoners er blijven leven (Rechters 1:31). Aser laat Debora praten wanneer ze hem oproept om mee te doen in de strijd tegen de vijan­den. Hij blijft liever aan het strand en bij zijn havens (Rechters 5:17). Lekker in de zon, vissen of handel drijven. Dat bevalt hem veel meer dan zich in te zetten voor het koninkrijk van God. Aser heeft wel iets van onze westerse samenleving. Een samenleving met meer liefde voor genot dan voor God (2 Timoteüs 3:4). Voor Aser telt alleen economische groei en genieten.

84 = 7 x 12

Drie namen: Hanna (begenadig­de), Fanuël (ik heb Gods aangezicht gezien) en Aser (geluksvogel). Alle drie lijken ze te vloeken met het leven van deze vrouw. Hanna leek het tegendeel van begenadigd, het zat haar niet mee en God leek afwezig. Haar man was na zeven jaar huwelijk gestorven en nu was ze al 84 jaar weduwe.

Daar zit veel symboliek in, want 84 = 7 x 12. Zeven is het getal van de volheid en van Gods verbond. Het staat ook voor de volken die de aarde bewonen. Twaalf is het getal van de stammen van Israël. Met andere woorden: Hanna is door en door betrokken op de wereld en op Gods beloften voor Israël ten bate van die wereld. Daarom bidt ze onophoudelijk in de tempel. Ze gelooft dat het dankzij God goed gaat komen met deze wereld.

‘Zo’n eenzaam leven en dan toch God loven’

Een heel bijzondere 100-plusser! Hanna gaat niet zwaar teleurgesteld door het leven, maar is vitaal tot en met. Ze straalt uit dat ze ondanks alles een vrouw met toekomst is op een aarde met toekomst. Door God bleef ze perspectief zien. Daarom had ze ervoor gekozen om haar leven anders dan Aser in te richten. Ze ging voortdurend naar de tempel om haar God te eren en Hem te herinneren aan zijn beloften.

Zo was ze tot op haar oude dag nog een bemoediging voor de mensen in haar omge­ving. Nee, niet voor iedereen natuurlijk. Er zullen vast mensen geweest zijn die haar naar de tempel zagen gaan en zeiden: ‘Daar heb je haar ook weer. Dat mens slaat ook nooit eens over.’ Maar anderen beleefden er veel steun aan. ‘Ze is er toch maar weer. Wat een liefde voor God! Zo’n eenzaam leven en dan toch God loven en iedereen vertellen over haar toekomstverwach­ting. Geweldig, jammer dat er niet meer van zijn.’

Trouw

Zo is het ook vandaag. Ouderen kunnen veel betekenen. Niet in de laatste plaats door te doen wat Hanna deed: bidden tot God. Kinderen hebben soms geen biddende ouders, maar wel biddende grootouders. En juist voor een jongere generatie kan het van veel beteke­nis zijn dat er ouderen zijn die trouw zijn in de kerkgang. Die er ook zijn wanneer ‘hun’ vertrouwde liederen minder gezongen worden…

In Hanna neemt Aser revanche
op het verleden

Voor jongeren is het zo belangrijk dat er mensen zijn die vol enthousiasme spreken over hun toekomstverwachting. Juist ook ouderen, die veel meege­maakt hebben in het leven en toch God niet hebben losgelaten. En die getuigen dat God hen niet losgelaten heeft. Ouderen bij wie je merkt dat ze de ontwikkelin­gen van vandaag volgen, niet slechts om ze kritisch af te kraken of om te zuchten dat het allemaal zo anders is dan vroeger, maar om op te merken dat God gelukkig ook in onze tijd bezig is en bezig zal blijven.

Het is altijd weer een mooie ervaring om mee te maken: oude mensen die spreken met God over zijn zaken en die met de mensen spreken over Gods zaken. Die te midden van hun eigen volle agenda daar de tijd voor nemen. Mensen aan wie je merkt dat ze uitzien naar de komst van de Heer.

Revanche

Van de stam Aser was niet veel meer overgebleven na de wegvoering in ballingschap. Maar Hanna was er nog en in haar neemt de stam Aser als het ware revanche op het verleden. Door Hanna beseft Aser weer dat het geluk in deze wereld niet te koop is. Het zit ‘m niet in groeien en geld verdienen. Geluk en genade zijn niet te koop, ze worden je geschonken. Als je met lege handen staat en het helemaal van God verwacht, dan zul je het krijgen en word je de gelukkig­ste mens van de wereld.

Dat overkwam Hanna. Ze wist niet hoe ze het had toen ze Simeon zag staan met Jezus in zijn armen. Dit is Hem en door Hem gaat het helemaal goed komen! Er was maar één ding wat ze nu kon doen: juichen tot en over God. Wat zou je anders kunnen doen met Kerst?

Om over na te denken of door te praten

In het kerstevangelie kom je voortdurend mensen tegen die God gaan loven. Sindsdien is er door allerlei componisten prachtige muziek gemaakt over het wonder van Jezus’ geboorte. Welke muziek raakt jou? Kun je ook aangeven waarom?

Grijze hoofden in de kerk kunnen symbool staan voor een kerk die op sterven na dood is. Maar ze kunnen ook iets zeggen over de trouw van God, die niet loslaat wat zijn hand begonnen is. Hoe kijk jij naar oude mensen, misschien naar jezelf of anderen?

In het kerstevangelie zie je steeds hoe God mensen van alle leeftijden aan elkaar verbindt om elkaar te steunen in hun verwachting. Letterlijk: Maria en Elisabeth in hun onmogelijke situatie van een zwangerschap. Maar ook de herders, en Hanna en Simeon. Advent vandaag is leven in een wereld in barensnood en tegelijk in blijde verwachting zijn van Christus’ terugkomst. Welke mogelijkheden zijn er om elkaar te steunen in die verwachting?