‘Je hebt de hele wereld nodig om de hele Christus te begrijpen’

Maarten Boersema | 30 januari 2021
  • Reportage
  • Thema-artikelen

De Morgensterkerk in Den Haag is een veelzijdige en kleurrijke gemeenschap met 350 leden. Met vijftien verschillende nationaliteiten, onder wie heel wat mensen wiens wieg in Afrika of het Midden-Oosten stond. Hoe is het om samen kerk te zijn? Kerkelijk werker Sanneke van Rij: ‘Het is de moeite waard, maar het kost ook moeite.’

Wie zitten er rondom de tafel?

Sanneke van Rij – Waagmeester (39) Sinds twee jaar werkzaam als kerkelijk werker in de gemeente. Ze werkt daarin samen met haar collega, kerkelijk werker en evangelist Masoud, afkomstig uit Iran.

Afsane (37). Geboren in Iran en woont sinds zes jaar in Nederland. Ze is via de Voedselbank in aanraking gekomen met leden van de Morgensterkerk, kwam tot geloof en is sinds enkele jaren lid van de gemeente. Ze moet nog enkele examens afleggen en kan dan als zelfstandig tandarts aan het werk.

Gerwin (38). Geboren en getogen in Drachten en sinds twaalf jaar lid van deze Haagse geloofsgemeenschap. In het dagelijks leven is hij universitair docent werktuigbouwkunde in Delft.

‘De Morgensterkerk is een heel ander soort kerk dan die waarvan ik in mijn jeugd lid van was. Met een beetje geluk worden hier in een jaar evenveel volwassenen gedoopt als ik tijdens heel mijn jeugd in de GKv in Drachten heb meegemaakt.’ Gerwin straalt als hij hierover spreekt. ‘Toen wij hier twaalf jaar geleden lid werden, sprak de diversiteit in de gemeente ons erg aan. Het heeft mijn geloof verdiept door samen met gelovigen uit andere culturen op te trekken.’

Sanneke van Rij knikt instemmend. ‘Er wordt weleens gezegd dat je de hele wereld nodig hebt om de hele Christus te begrijpen. Het is een uitspraak die aansluit bij wat in de brief aan de Efeziërs wordt geschreven: we zullen met alle heiligen samen de breedte, hoogte, lengte en diepte van de liefde van Christus ontdekken. Juist als je met andere gelovigen uit andere culturen optrekt, verrijken we onze kennis van die liefde.’ Van Rij zet daarom ook met nadruk in op het creëren van situaties waarin je van elkaar kunt leren en samen ‘Efezische’ momenten kunt beleven. ‘Bijbelstudiegroepen met grote diversiteit zijn een goede manier om zulke wederzijdse ontmoetingen tot stand te brengen. Zo goed en zo kwaad als dat gaat.’

Het is namelijk nog niet zo eenvoudig om wederzijdse ontmoetingen te hebben. In contacten van ambtsdragers met nieuwkomers uit andere culturen is bijvoorbeeld geregeld sprake van ongelijkwaardig contact. ‘Vaak speelt dan een hulpvraag op de achtergrond mee en dat kan een gelijkwaardige ontmoeting in de weg staan. Het is soms onvermijdelijk, maar wel goed om je ervan bewust te zijn.’ In het voorjaar had Van Rij met haar collega een workshop-programma opgezet voor bewustwording bij gemeenteleden. ‘We wilden samen spreken over aandachtspunten als je in contact treedt met mensen uit andere culturen. Soms willen wij als Nederlanders weleens te direct zijn en het naadje van de kous weten, terwijl dat kan afschrikken, helemaal als je kampt met traumatische ervaringen.’ Van deze bewustwordingscursus is het helaas nog niet gekomen, want de wereldwijde pandemie gooide roet in het eten.

Liefde delen

Op een muur in de Morgensterkerk staan de contouren van de skyline van Den Haag met een duidelijke morgenster daarin verwerkt. ‘Gods liefde delen in Den Haag’ staat ernaast. Het is juist die liefde die Afsane naar de Morgensterkerk heeft geleid en die haar in de afgelopen jaren heeft veranderd. ‘Via contacten bij de Voedselbank kwam ik in contact met christenen en dat heeft mijn leven veranderd.’ Niet dat het proces vanzelf is gegaan, want ze moest leren omgaan met een nieuwe wereld. ‘In het begin wist ik me geen raad met de terughoudendheid en soms wat afstandelijke houding van mensen in de kerk.’ Ze vroeg zich daarom af: ben ik wel geliefd? Willen ze me wel?

‘Ik leerde de liefde van God beter kennen en ook hoe die in de kerk werd doorgegeven. Misschien op een andere manier dan ik zou verwachten in mijn eigen cultuur, maar ik heb het op waarde leren schatten.’

Ze lacht bescheiden en voegt eraan toe. ‘Vroeger voelde ik me buiten Iran tot een minderheid behoren. Sinds ik gegroeid ben in mijn geloof, is dat steeds meer mijn houvast geworden en behoor ik als christen niet tot een minderheid. Ik hoor bij de familie van christenen.’ Alhoewel er soms ook diepe teleurstelling bij nieuwe leden is. ‘Ze verwachten dat de kerk een nieuwe familie voor ze zal zijn, maar ontdekken na verloop van tijd dat het begrip familie in Nederland een andere invulling krijgt dan ze zelf gewend zijn. Door verschillende verwachtingen ontstaat er soms teleurstelling.’

(beeld Maarten Boersema)

(beeld Maarten Boersema)

Tijdens ons gesprek wordt duidelijk dat een wederzijdse openhartige houding essentieel is om samen een levende gemeenschap te zijn. Van Rij: ‘We willen niet dat er sprake is van assimilatie, maar van integratie. Van iedereen wordt dus inzet gevraagd.’ Een sleutelwoord blijkt hierin ‘moeite’. Gerwin legt het helder uit. ‘Het kost moeite om openhartig naar elkaar te zijn, maar het is ook de moeite waard. Het is niet altijd gemakkelijk om elkaar te begrijpen. Dat geldt al voor mensen met dezelfde culturele achtergrond, laat staan voor mensen met verschillende achtergronden bij wie de taal een drempel kan zijn. Dan hebben we het nog niet eens over trauma’s gehad.’ Afsane kan hierover uit eigen ervaring meepraten. ‘Vaak ben je op een of andere manier verminkt als je als vluchteling in een ander land komt. Soms gaat het goed met je, soms niet. Dan ben je boos of verdrietig. Bovendien heeft niet iedereen de fijngevoeligheid om die ups en downs aan te voelen. Dat is niemand aan te rekenen, maar maakt het soms wel moeilijk. Het is balanceren op een dun koord.’

Gerwin laat het woord comfortzone vallen, omdat samen kerk-zijn vraagt om af en toe uit je comfortzone te stappen. De ruimte om daaruit te stappen is er echter niet altijd. Voor welbevinden is het allereerst nodig om een stabiele thuissituatie te hebben met een dak boven je hoofd. Bovendien zijn sociale contacten belangrijk en ten derde een goede invulling van je dagen in de vorm van bijvoorbeeld werk of studie. ‘Het heeft bij veel nieuwe leden prioriteit om deze drie zaken op orde te krijgen. Ik heb geleerd om daarmee rekening te houden en mensen de ruimte te geven.’ Van Rij stemt daarmee in. ‘Ik kan me voorstellen dat nieuwkomers alle energie nodig hebben om hun verleden te verwerken en een nieuwe toekomst op te bouwen. Er kan daardoor geen ruimte zijn voor al te nabij contact of actieve deelname aan de gemeenschap. Dat geldt soms ook voor leden die allang lid zijn van de kerk en in een drukke levensfase zitten. Ik denk bijvoorbeeld aan jonge gezinnen. Al maken we ons er soms misschien ook wel te gemakkelijk vanaf.’

Blanke kerkenraad

Hoewel bij de meeste leden van de Morgensterkerk het verlangen leeft om te komen tot een nog meer inclusieve kerk, blijkt dat niet zonder slag of stoot te gaan. De kerkenraad bestaat bijvoorbeeld uit alleen maar blanke Nederlanders. ‘Het is geen onwil, maar het is tot op heden niet gelukt om mensen met een andere culturele achtergrond zitting te laten nemen in de kerkenraad. Een belangrijke belemmering waar we tegenaan lopen, is de persoonlijke situatie van de nieuwe leden. Ze hebben vaak hun energie en tijd nodig om een nieuw leven op te bouwen. Wel ben ik hoopvol dat we binnen een paar jaar meer mensen met een andere culturele achtergrond in de kerkenraad hebben. Ze zijn ook al actief in diverse andere rollen, zoals in het muziekteam, pastoraal team en bij allerlei evangelisatie-activiteiten.’

Afsane beaamt dat het vaak te maken heeft met de persoonlijke situatie van veel nieuwkomers. Bovendien heeft ze niet het gevoel dat er sprake is van racisme of discriminatie in de kerk. ‘Ik heb me nooit achtergesteld gevoeld in deze kerk.’ Volgens de drie gesprekspartners is het belangrijk dat je geen tegenstelling maakt tussen Nederlanders en niet-Nederlanders in de gemeente. Van Rij: ‘De leden met een andere culturele achtergrond vormen geen homogene groep, maar kennen een grote diversiteit met alle gevolgen vandien.’

De moeite waard

Een kleurrijke gemeente is de moeite waard, maar kost ook moeite. Als je een reguliere zondagse eredienst in de Morgensterkerk zou bekijken, lijkt de gemeenschap niet altijd kleurrijk te zijn. Van Rij: ‘Voor corona was er vaak wel een anderstalig lied, werd een bijbeltekst in bijvoorbeeld het Farsi en Arabisch gelezen of werd er in een andere taal gebeden. Sinds de beperkingen vanwege corona en ook het vertrek van onze eigen predikant, ontdekken we dat de multiculturaliteit in de liturgie niet zomaar is gewaarborgd. Dat vraagt onze aandacht in de toekomst.’ Ook de grote groep mensen die nog niet met Gods liefde in aanraking is gekomen, vraagt aandacht. Gerwin: ‘Onze droom is om nog meer mensen in Den Haag met het evangelie in contact te brengen. Mocht iemand dit lezen en graag willen meewerken in Gods koninkrijk in Den Haag? Weet je welkom, want we kunnen nog wel wat medewerkers gebruiken.’

Over de auteur
Maarten Boersema

Maarten Boersema is fotograaf, tekstschrijver en predikant.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief