Schepper van de regenworm

Als christenen belijden we God als schepper van hemel en aarde. Maar we laten de radicaliteit van dat statement niet altijd genoeg tot ons doordringen. In de praktijk vernauwen we dat vaak tot de gedachte dat God onze schepper is, dat wij met een bedoeling zijn geschapen en God een plan met ons heeft. We reduceren God daarmee tot een God van de mens. Maar het geloofsstatement is nu juist dat God de schepper is van alles. Dat heeft grote gevolgen voor ons godsbeeld, onze spiritualiteit en hoe we ons tot de wereld om ons heen verhouden.

Want God is niet alleen onze God. Hij is ook de God van regenwormen en schimmels, van korstmos, fruitvliegjes en kikkervisjes, van het gentiaanblauwtje en de hazelworm. Hij is de God van Abraham, Isaak en Jakob, maar Hij is ook de God van de Serengeti, het Amazonewoud en van het gebied dat wij de Hoge Veluwe noemen – ook toen het nog bedekt was met ijs en eindeloos ver daarvoor. Van alle sterren die onze nachthemel opluisteren is Hij de God, Hij kent al hun planeten en manen die op onbevattelijke afstand van ons hun rondes maken. De schepping is één grote lofzang op de creativiteit en de rijkheid van de schepper.

God van engerlingen en parasieten

Als we het in christelijke context over de schepping hebben, wordt er vaak een zoetsappig plaatje geschetst. Maar God is niet alleen de schepper van fluitende vogeltjes, poezen, bloemen, bomen en koeien. Hij is ook God van de engerlingen die jaren met hun weke lijfjes onder de grond wroeten voor ze zich als kever eventjes in ons perspectief begeven. Hij is ook de schepper van spinnen en slangen en androgyne (geslachtloze red.) naaktslakken. Hij is de schepper van kokerwormen die hun leven leiden ver bij ons vandaan, in blinde duisternis gehecht aan de grond rondom vulkanische bronnen op de bodem van de diepzee. Het vraagt oefening om daarvan de schoonheid in te zien en je daardoor te laten lostrekken uit je menselijke perspectief op de werkelijkheid.

De schepping is bij een nadere blik soms haast aanstootgevend. Elk fluitend vogeltje heeft mijten, vaak van haar eigen gespecialiseerde parasitaire soort. Sterker nog, zo’n tien procent van de levensvormen is parasiet. De gedachte aan al dat leven, vastgebeten of ingegraven in ander leven, roept weerstand op. De nabije schepping is voor ons een toneel van Gods grootheid, maar het spel wat daar gespeeld wordt, is in veel opzichten onnavolgbaar met onze menselijke ideeën over wat goed en mooi is. Kijk goed om je heen als je buiten rondloopt. Werkelijk alles is gehavend en geschonden, aangevreten of geïnfiltreerd. Niets is heel, alles is gerafeld. Ook die dingen horen bij de schepping.

In dat opzicht heeft het geloof in één schepper iets genadeloos, omdat je als gelovige je ogen voor geen enkel aspect van de werkelijkheid kunt sluiten. Je kunt niets toeschrijven aan een andere macht, want ten diepste is er maar één uit wie alles voortkomt. Het christelijk geloof lost de vragen die dat oplevert niet op, maar geeft ze ruimte. Want hoewel we bij veel van wat we zien in de schepping niet begrijpen hoe zich dat verhoudt tot de God die we hebben leren kennen, is die schepping niet God. De waterscheiding tussen schepper en schepsel geeft de ruimte voor onbegrip en walging en open vragen om die in alle nederigheid bij de schepper neer te leggen.

Dat is in spiritueel opzicht essentieel. Want durven leven met open vragen is de enige manier om je te verhouden tot een God die werkelijk groter is dan je kunt begrijpen, in plaats van slechts tot een kleingeschaafd beeld van Hem dat wel in je menselijke kader past.

Durf te kijken

U moet u inloggen om dit artikel te bekijken. Inloggen om toegang te krijgen.

Over de auteur

Jeroen Bakker

Jeroen Bakker is theoloog.

Delen