Drie generaties ‘rust’ in je leven

‘Stilte is snel overweldigend’

De telefoon staat de kerkelijk jongerenwerker Janine Petersen-Hogendoorn flink in de weg naar echte rust. Dat geldt zowel voor jongeren als ook voor haarzelf. Soms verlangt ze terug naar vroeger, toen een dag eindeloos kon duren.

Ik schrik er telkens van als ik zie hoeveel ik op mijn telefoon zit. Ik doe hetzelfde als veel jongeren: je telefoon pakken om lege tijd te vullen. Zo kun je wat saai of pijnlijk is gemakkelijk omzeilen. Je hoeft je nooit meer te vervelen. Heel weinig mensen pakken bewust hun telefoon om het gevoel van ongemak te vermijden. Het is niet goed dat het zo onbewust gaat. Zelf maak ik daarin geen bewustere of betere keuzes. Ik wil het wel, want ik kom niet tot rust met mijn telefoon in de buurt.’

Ben je meer gebaat bij rust of onrust?

‘Bij onrust. Stilte is snel overweldigend. Dus ik zoek niet vaak de rust op. Soms wordt het te veel. Dan voel ik me gehaast en prikkelbaar en moet ik rust pakken, met de telefoon buiten bereik. Ik doe dat te weinig. Als kind kon ik nog het gevoel hebben dat een dag eindeloos duurde. Misschien omdat het saai was of ik me verveelde. Ik kan wel naar die tijd terugverlangen. Ik stop mijn dag helemaal vol, ook met tijdverdrijf dat niet per se vervulling brengt.’

Waarnaar verlang je wat dit betreft?

‘Rust in de vorm van mono-activiteiten: wat je doet, doe je met volledige aandacht. Dat kan een concert bezoeken of zelfs werken zijn. Er is een Joods verhaal dat Mozes niet de eerste was die langs de brandende braamstruik liep, maar wel de eerste die hem opmerkte. Dat verhaal gaat al een poos met me mee. Wat mis ik allemaal wanneer ik op mijn telefoon kijk of mijn koptelefoon met ‘noise cancelling’ op heb?’

Is het geloof een vindplaats van rust voor jou?

‘Ja en nee. Soms leg ik de lat hoog voor mezelf. Dan vergelijk ik mezelf met vriendinnen en denk ik: zou ik ook niet meer dit of dat moeten doen? De mogelijkheden zijn echt eindeloos tegenwoordig. Ik ben een twijfelaar, dus met al die keuzemogelijkheden worstel ik. Het geloof herinnert me aan mijn fundament. Ik ben geliefd door God, zonder ook maar iets daarvoor te hoeven doen – daarin ligt mijn waarde. Dat geeft rust. Tegelijkertijd kan het geloof mij onrust geven. Ik heb zelf ideeën over hoe ik mijn leven moet leiden, mijn omgeving heeft dat ook en ik geloof ook dat God wat over mijn leven te zeggen heeft. Alleen hoor ik zijn stem nooit actief. Dat vind ik lastig, omdat ik veel mensen ken die een duidelijke roeping ervaren. Maar is er maar één plan? Ik kijk naar de vruchten van wat ik heb gedaan. Als die goed zijn, bevestigt dat dat ik op de goede weg ben.’

‘Steeds de balans zoeken tussen vasthouden en loslaten’

Anita Zeldenrust is samen met haar man Tiemen gezinsouder van acht jongeren. Vier zijn onderdeel van hun gezinshuis en vier verblijven in ‘De Loods’ – een gebouw naast hun huis, waar jongeren toewerken naar zelfstandig wonen. Daarnaast hebben ze samen vier inmiddels volwassen biologische kinderen. Een leven waar rust vaak ver te zoeken is, maar tegelijkertijd de basis is.

De naam ‘Zeldenrust’, past die bij je?

‘Ooit wel, maar sinds ik actief rust inplan, is dat veranderd. Dat was een proces van vele jaren. Ik heb ontdekt dat rust een keuze is – zeker in het werk dat we samen nu al zes jaar doen. Als ik de dingen op zijn beloop laat, betekent dat dat ik 24/7 alert en beschikbaar moet zijn. Dat houd ik niet vol. Gaandeweg hebben we meerdere rustmomenten ingebouwd, zodat we er niet onderdoor gaan in dit werk dat zo samenvalt met ons persoonlijke leven. De belangrijkste beslissing die we hebben gemaakt, is dat we ons helemaal toewijden aan het beschikbaar zijn voor onze pleegkinderen en dat we geen verplichtingen daarbuiten aangaan. Afgelopen weekend was een pleegdochter van ons weggelopen. Slapeloze nachten. Dan kun je niet hebben dat je ook ergens anders wordt verwacht.’

Welke rustmomenten hebben jullie ingebouwd?

‘We hebben een keer in de maand een weekend met alleen ons basisgezin, dan verblijven de pleegkinderen bij andere gezinnen. Vier keer per jaar hebben we een of twee nachten met zijn tweeën. Elke maandag beginnen Tiemen en ik samen de week, met een lectio divina van Jos Douma, gebed, en een werkoverleg waarbij we de afgelopen week evalueren en vooruitblikken op de komende week. We bespreken praktische zaken, maar kijken ook naar het geheel; hoe het met iedereen en ons gaat. Daarnaast pakken we onze momenten los van elkaar, hebben we allebei per week een vrije middag die we alleen of met vrienden en familie besteden. Tiemen en ik werken dag en nacht samen en zijn partners, dus elkaar de ruimte geven is belangrijk. Structuur is onmisbaar voor mijn welzijn en rust. Hetzelfde geldt voor de kinderen. We hebben een groot bord bij de eettafel hangen waarop ieders afspraken staan, per naam en per dag. Een dagelijkse structuur biedt houvast en voorspelbaarheid. Dat voelt veilig, waardoor ze steviger komen te staan en ze kunnen gaan werken aan een toekomst en zelfstandigheid.’

Wat betekent rust voor jouzelf?

‘Dat ik tijd en aandacht heb om na te gaan hoe het met mijzelf gaat en wat ik nodig heb voor mijn ziel en lichaam. Ik ben tevreden over de manier waarop ik dat invul en dat is voor het eerst sinds dat we aan het gezinshuis zijn begonnen. Ik ga drie keer per week naar de sportschool, dan kan iedereen hier op zijn kop staan, maar ze weten dat ik dan een uur weg ben. Op de dagen dat ik niet naar de sportschool ga, sta ik eerder op dan de kinderen en begin ik de dag in ons kapelletje, met bijbelstudie, gebed, meditatie en muziek. De rust die ik daarin vind, heb ik nodig gedurende de dag. In de kapel kom ik even thuis bij mijn basis. Daar leg ik de hectiek van mijn leven bij God neer en kan ik zeggen: “Heer, het is allemaal van U.’’ Ik mag dit werk doen als mens, met mijn gebreken, en weet dat God dit werk en mij draagt. Het hangt niet van mij af. Zoals op een bordje bij het kapelletje staat: “It is well with my soul”. Ik heb graag de controle, zonder word ik paniekerig. Dus dat is wel een ding als je ouder bent in een gezinshuis met pleegkinderen die onberekenbaar gedrag vertonen. Het is steeds de balans zoeken tussen vasthouden en loslaten. Ik heb tijd met God nodig om in vertrouwen los te laten. In de ochtend, maar ook ’s avonds, als ik wakker lig met zorgen. Dan zet ik het avondgebed aan van de podcast ‘Eerst Dit’ en kom ik op adem.’

Ruimte om te mijmeren

Eisso van der Leest vindt het moeilijk stil te zitten. Wanneer de onrust hem te veel wordt, springt hij op zijn fiets. Op achtentwintigjarige leeftijd fietste hij vanuit Tunesië naar Nederland – onderhand zijn de tochtjes wat korter. Eisso werkte met veel plezier als corrector, maar een leven als portrettekenaar of acteur had hem ook mooi geleken. Een leven leven betekent ook veel levens níet leven. Onrust kent veel gezichten. Waar vind je dan rust?

‘Ik heb altijd een buitenstaander willen zijn. Als kind vond ik het leuk over straat te banjeren, rond te kijken en verhalen te horen van mensen. Als iemand me vroeg wat ik later wilde worden, antwoordde ik: “Ik hoef helemaal niks te worden, ik ben gewoon Eisso.” Als ik nadacht over mijn toekomst wilde ik mensen tegenkomen die leuke verhalen konden vertellen en dat is nooit veranderd. Ik ben veel bijzondere mensen tegengekomen, nog steeds gebeurt dat, en daarvan geniet ik volop. Maar naarmate ik ouder word, begin ik meer na te denken over mijn eigen verhaal. Mijn denk- en gevoelswereld is chaotisch. Daarmee neem ik geen genoegen. Ik heb zoveel gelezen en gehoord, maar het is fragmentarisch. Ik wil meer overzicht, omdat dan de creativiteit meer vrijkomt. Ik kan goed tekenen, ben een poos portrettekenaar geweest op Gran Canaria. Ik verlang ernaar dat die creativiteit weer vrij gaat stromen.’

Wat is uw diepste onrust?

Het gevoel dat ik niet meer samenval met mezelf. Vijf jaar geleden ben ik met een helikopter van Schiermonnikoog gehaald, omdat mijn blaas het niet meer deed. Ik kreeg de stellige overtuiging dat het leven niks voorstelde. De zin en betekenis waren weg. Ik concentreerde me op wat nodig was voor het doorkomen van de dag. Daarbij kon ik bepaalde mensen en contacten niet meer verdragen. Toen ik met een vriend wandelde, hielp dat. Met hem en een ander begon ik een soort leesclubje. Het is een depressie waar ik langzaamaan uitkom. Gesteund door mijn geliefden. Het voelt nog steeds alsof ik niet helemaal samenval met mijzelf. Zoals een walnoot los kan zitten in zijn schil, zo voel ik mij nog: alsof ik loszit in mijn existentie. Ik verlang ernaar echt in het leven te springen, mezelf erin onder te dompelen. In die onderdompeling zit de zin van het leven.’

In de onderdompeling in het leven zit de zin van het leven

En wat is uw diepste rust?

‘Dat God mij liefheeft. Het is op afstand, omdat ik het me niet kan voorstellen dat God of Jezus aan mij denkt. Evenmin dat er een mens is die aan mij denkt. Dat dit wel zo is, vind ik een wonderbaarlijk idee. Ook geeft het geloof mij rust, omdat ik dan ruimte krijg om te mijmeren. Rust is voor mij: piekeren loslaten en mijn gedachten laten gaan. Gezang 179 is mij op het lijf geschreven: “Rust mijn ziel, uw God is koning, heel de wereld zijn gebied; Alles wisselt op zijn wenken, maar Hijzelf verandert niet.” Ik wil het liefst altijd in beweging zijn. Ik fiets graag en veel. Tegelijkertijd kan ik in die actie rust vinden: zodra ik het zadel onder mij voel, ontspan ik. Het geloof doet hetzelfde: het ontspant te midden van alle onrust. In vertrouwen dat er handen zijn die mij opvangen. Zo maakt rust mijn bestaan lichter.’