Het avondmaal met kinderen: hoe doe je dat?

Jordi Kooiman | 10 december 2016
  • Reportage
  • Thema-artikelen

Als een gemeente kinderen wil toelaten aan het avondmaal, rijzen vele vragen. Kies je voor een leeftijdsgrens? Geef je de kinderen aparte aandacht tijdens de viering? En hoe breng je de vreugde én de ernst van de viering goed op hen over? OnderWeg vroeg vijf gemeenten naar hun ervaringen.

NGK Rijsbergen

(beeld Jaco Klamer)

(beeld Jaco Klamer)

In Rijsbergen zijn kinderen al sinds 1962 welkom aan het avondmaal. Het onderwerp kwam op de agenda te staan toen een katholieke vrouw haar kind van 9 jaar mee aan het avondmaal nam. Dat bracht een bezinning op gang, met als conclusie dat kinderen welkom zijn. ‘Ze zijn onderdeel van het verbond en namen vroeger ook deel aan de pesachmaaltijd. Daarom is er niets op tegen om kinderen nu ook te laten deelnemen’, zegt predikant Reinier Drop.

In de gemeente wordt een leeftijdsgrens van 4 jaar gehanteerd. Dat is vooral een pragmatische keuze; op die leeftijd gaan de kinderen niet meer naar de crèche en nemen ze deel aan de dienst en de kindernevendienst. ‘En ze kunnen de beginselen begrijpen’, zegt Drop. ‘Het idee dat wat je aan het doen bent bijzonder is en dat het met Jezus en zijn dood te maken heeft.’
De NGK-gemeente viert iedere zondag avondmaal. Vier keer per jaar is er een viering met een speciale tafel voor kinderen. Drop gaat dan in gesprek met de kinderen en legt op hun niveau iets uit rond het avondmaal.

Aan de kinderen wordt geen voorwaarde voor deelname gesteld. ‘Net als bij de doop: door hun verbondenheid met hun gelovige ouder(s) zijn ze volwaardig deel van de geloofsgemeenschap en mogen ze in het avondmaal de gemeenschap met Christus ontvangen.’


NGK Wageningen

(beeld Jaco Klamer)

(beeld Jaco Klamer)

Sinds 2000 mogen kinderen in de NGK Wageningen aan het avondmaal deelnemen. Er geldt geen leeftijdsgrens, de regel is dat het kind het zelf heeft aangevraagd en de aanvraag heeft doorgesproken met zijn ouders. Ook vindt er vooraf een gesprek met de jeugdouderling plaats over de vraag waarom het kind wil aangaan.

Twee keer per jaar stemt voorganger Karel Smouter de avondmaalsviering speciaal op kinderen af. ‘De andere keren zijn ze welkom, maar krijgen ze geen gerichte aandacht.’ Tijdens de twee speciale vieringen worden alle kinderen uitgenodigd om deelname te overwegen. ‘Wie mee wil vieren, mag dat met zijn ouders en ouderling bespreken.’

De gemeente wil met de openstelling van het avondmaal kinderen de gelegenheid geven om er in gezinsverband vertrouwd mee te raken, in parallel met de viering van het Pesach in het Oude Testament. ‘Ook willen we ermee aansluiten bij het geloof van de kinderen zelf’, zegt Smouter.


NGK Oegstgeest

In de NGK Oegstgeest zijn kinderen sinds 1997 welkom aan het avondmaal. Het uitgangspunt van de gemeente is dat ‘allen die van harte in de Heer Jezus Christus geloven’ welkom zijn aan de tafel van de Heer, vertelt gemeentelid Aly Boogaard.

Alle kinderen die afscheid nemen van het kinderwerk (aan het einde van groep 7) krijgen een ‘praatpapier’, dat ze met hun ouders kunnen doornemen. Daarin wordt uitgelegd hoe en waarom het avondmaal is ingesteld en worden de kinderen uitgedaagd om na te denken wie de Heer Jezus voor hen is. ‘De reden dat kinderen vanaf dan kunnen meedoen is zowel principieel als praktisch’, zegt Boogaard. ‘We willen graag dat ze een bewuste keuze maken én vanaf groep 8 maken ze de diensten mee waarin het avondmaal wordt gevierd.’

(beeld Jaco Klamer)

(beeld Jaco Klamer)

Kinderen die willen deelnemen worden aangemoedigd om dat zelf aan te geven. Daarop volgt een gesprekje met de jeugdouderling. ‘Na dat gesprek wordt in onze Kerkbrief vermeld dat het kind heeft aangegeven mee te willen doen aan het avondmaal, als een klein getuigenis voor onze gemeente. Deelname aan het avondmaal wordt niet beschouwd als een vervanging van het doen van openbare belijdenis, maar we vinden het wel mooi om van de kinderen zélf te horen.’

NGK Doetinchem

In Doetinchem wordt het avondmaal op vergelijkbare wijze als in Oegstgeest gevierd: het brood wordt in de rijen gegeten, de wijn of het druivensap krijgt men voor in de kerk. In Doetinchem begint de gemeente echter met de wijn, naar Lucas 22:14-19.
Sinds september 2015 mogen ook kinderen in Doetinchem aangaan. Vanaf groep 7 van de basisschool zijn kinderen welkom. Kinderen uit lagere groepen gaan naar de Bijbelklas en zijn dus niet aanwezig tijdens de viering.

Minstens twee keer per jaar is er een doordeweekse bijeenkomst voor kinderen die overwegen om aan het avondmaal te gaan. Daar wordt uitgelegd wat het avondmaal inhoudt en waarom zij welkom zijn om deel te nemen, vertelt predikant Maikel de Kreek. ‘Verder hebben we een boekje over de avondmaalsviering gemaakt waaruit je als gezin de week voor een viering elke dag een stukje kunt lezen.’

De Kreek noemt ‘de gedachte van de verbondstheologie’ de reden voor het besluit om het avondmaal open te stellen voor kinderen. ‘Kinderen horen er helemaal bij. Wie zijn wij om te zeggen dat zij niet aan mogen gaan? Voorafgaand aan elke viering wordt wel een oproep gedaan om je te bezinnen op wat je doet en wordt verteld waarom je wel of niet kunt aangaan. Ouders zijn hierin verantwoordelijk voor de keuze van hun kinderen.’


GKv Assen-Peelo

(beeld Jaco Klamer)

(beeld Jaco Klamer)

In de GKv worden kinderen niet toegelaten tot het avondmaal, maar dat betekent niet dat gemeenten geen oog voor hen hebben. Predikant Ernst Leeftink van de GKv Assen-Peelo nodigt kinderen uit om met hun ouders mee naar voren te komen. Hij legt hun dan de hand op en spreekt een zegen over hen uit. ‘Meestal zeg ik: “Ik zegen je in Jezus’ naam.” Of ook wel: “De Heer Jezus houdt ook van jou.”’

Kinderen van alle leeftijden kunnen mee naar voren komen. ‘In de praktijk gaat het van peuters op de arm tot kinderen van een jaar of 8’, zegt Leeftink. ‘Soms ook nog ouder. Maar tieners komen niet meer.’

De achtergrond van de avondmaalszegen is het feit dat Jezus de kinderen ook zegende. Leeftink: ‘Ze horen er dus echt bij, ook al beseffen ze de consequenties van geloven nog niet en kunnen ze de verantwoordelijkheid die bij het doen van belijdenis hoort nog niet dragen.’

Over de auteur
Jordi Kooiman

Jordi Kooiman is freelance journalist en webredacteur van OnderWeg.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief