Kerk voor de buurt

Thijs van de Kamp | 18 maart 2017
  • Opinie

Als je je geseculariseerde medemensen in contact wilt brengen met het goede nieuws, kun je je niet beperken tot de zondagse eredienst. Daar komen ze gewoon niet. Dus moet je als kerk naar de mensen toe. Steeds meer kerken lijken zich daar bewust van te worden. Ze krijgen meer oog voor hun plek in de buurt of stad.

Momenteel volg ik in Kampen de PEP-cursus ‘Missionair kerk-zijn in een postchristelijke omgeving’. Met een bont gezelschap aan voorgangers uit het hele land denken we na over hoe we als kerken in onze eigen omgeving het evangelie kunnen doorgeven. De contexten waarin wij werken als voorgangers zijn heel verschillend: van Biblebelt tot volstrekt geseculariseerde regio’s, van stad tot platteland, van Noord- tot Zuid-Nederland. We denken allemaal na over de vraag: hoe kunnen we kerk-zijn voor onze buurt, voor ons dorp, voor onze stad of onze streek?

Ik zie in mijn eigen denken een ontwikkeling, die ik om me heen ook signaleer: kerken worden zich steeds meer bewust van de buurt en/of stad waar ze in staan. En ze beseffen steeds meer dat een kerkdienst alleen niet genoeg is. Daarom worden er ook allerlei activiteiten ontplooid die op de buurt gericht zijn. Dit gebeurt op verschillende niveaus: individueel, met de kring, of gemeentebreed. Door de wijk in te gaan of juist door het kerkgebouw open te stellen voor allerlei activiteiten.

Kerken beseffen steeds meer dat een kerkdienst alleen niet genoeg is

In mijn eigen gemeente (GKv Nieuwegein/IJsselstein) organiseren enkele kringen met elkaar gastvrije samenkomsten in een basisschool in IJsselstein. De focus ligt op het bereiken van zoekers in de eigen stad. Een iets andere insteek kiest het project Umoja van Tear en Present. Umoja biedt materiaal dat kerken helpt om ‘met beide benen in de buurt te staan’. En als je erop gaat letten, zie je nog veel meer voorbeelden: koffie-ochtenden in het kerkgebouw, buurtmaaltijden, de missiegemeenschappen van Nederland Zoekt, inzamelingsacties voor de plaatselijke voedselbank; allemaal initiatieven om op de een of andere manier kerk te zijn voor de buurt.

Voortrekkersrol

Ik vind dit een mooie ontwikkeling. Bij mijzelf zijn de ogen meer opengegaan voor de taak die de kerk heeft: het dienen van de wereld. ‘De wereld’ was voor mij altijd redelijk abstract, maar ik heb leren zien dat ‘de wereld’ in de eerste plaats is: de buurt en de stad waar je woont.

Hoe heeft deze omslag plaatsgevonden? Ik heb hier geen onderzoek naar gedaan, maar ik heb het idee dat in de gereformeerde kerken de kerkplantende pioniers een voortrekkersrol hebben gespeeld. Het als kerk opnieuw beginnen dwingt je om te kijken naar je bestaansrecht en je relevantie. Je bent niet zomaar een ‘filiaal’ van de GKv, maar je bent een (kleine) gemeenschap midden in een dorp of stad.

Op theologisch gebied is er ook veel geschreven over kerk-zijn voor de buurt (zie kader). De gemene deler is: het gaat om een totale levenshouding. Vorm een gemeenschap, leg contacten, dien je stad. The medium is the message. Hoewel evangelisatie óók woorden nodig heeft! De herontdekking in de afgelopen jaren van het thema discipelschap heeft de omslag alleen nog maar versterkt. Mensen stappen niet zomaar een kerk binnen, maar als jij Jezus navolgt én dat leven deelt met anderen, dan komen ze via jou wél in aanraking met het evangelie. Daarom is verbinding leggen met mensen uit je woonplaats zo belangrijk.

Buurtvereniging

De hernieuwde aandacht voor de eigen buurt heeft natuurlijk ook te maken met het feit dat ons land steeds verder ontkerkelijkt. Nederlanders hebben steeds minder met het christelijk geloof. Het wordt steeds normaler om niet te geloven. In zo’n omgeving ben je als christen steeds meer een vreemdeling en moet je eerst maar eens in contact zien te komen met niet-gelovigen. Samen dingen doen, het gesprek aangaan. Kijken en luisteren. En het zou mooi zijn als je in die ontmoeting iets kunt delen van de hoop die in je is.

We moeten in de eerste plaats gewoon dienstbaar zijn

Secularisatie kan dus ook heilzaam werken. Je gaat weer anders naar je eigen geloof kijken en je wordt gedwongen om de boodschap anders te brengen dan alleen maar door middel van een kerkdienst of een evangelisatiegesprek. Het openstellen van je kerkgebouw voor een vergadering van de buurtvereniging heeft als impliciete boodschap: wij zijn gastvrij en willen meewerken aan het tot bloei brengen van de stad. Ik denk dat het daarom ook ‘leuk’ is om te doen. Je ziet het evangelie in actie. Als je bijvoorbeeld met je kring een maaltijd organiseert voor asielzoekers, zegt je dat waarschijnlijk meer dan honderd preken over gastvrijheid en verbinding. En het geeft ook een goed gevoel dat je als kerk méér betekent voor de wijk dan alleen parkeeroverlast op zondag.

Creatief

Kerk zijn voor de buurt gaat niet zomaar. Het kost tijd en vraagt een andere manier van denken. Kortgezegd begint het met gebed en visie. Voor elke kerk zal het ook weer anders uitpakken. Ben je een streekgemeente? Dan zul je wellicht moeten kiezen voor één plaats waar je je op richt. Of je maakt van de situatie gebruik door netwerken op te bouwen in elk dorp waar gemeenteleden (en andere christenen) wonen.

Als je geen eigen kerkgebouw hebt (zoals mijn gemeente) dan heb je voor veel mensen niet echt een ‘adres’. Maar je kunt dat creatief oplossen door bijvoorbeeld met enkele Bijbelkringen ‘kerk te zijn’ op andere locaties (schoolgebouw, buurthuis enzovoort).

Een laatste punt van aandacht is wat ik maar even noem de evangelisatiedrang, de neiging om over Jezus te praten. Als je dat doet, lijk je toch een soort verborgen agenda te hanteren (we doen iets met als uiteindelijke doel om mensen te bekeren). Ik denk dat we moeten proberen die neiging te onderdrukken en in de eerste plaats gewoon dienstbaar moeten zijn. Omdat het goed is. En er ook voor openstaan dat wij kunnen leren van de ander. Ik hoop dat we als kerken steeds meer leren om zó midden in de wereld te staan.

Leestips

Mark de Boer, Nooit meer evangeliseren, Amsterdam (Ark Media), 2011.

Tim Chester, Steve Timmis, Midden in het leven, Barneveld (Groei), 2012.

René van Loon, Kerk voor de buurt, Zoetermeer (Boekencentrum), 2010.

Over de auteur
Thijs van de Kamp

Thijs van de Kamp is predikant van de GKv Nieuwegein/IJsselstein.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief