Gastvrijheid is een open deur

OnderWeg verzamelde vier portretten van gastvrije mensen. Waarom zijn ze gastvrij en wat kost het hen?

‘Het begint met groeten’

Albert en Alie Dubois zijn al 27 jaar lid van de Goede Herderkerk in Emmen (GKv). Sinds een paar jaar hebben ze gezamenlijk de taak van koster op zich genomen; Albert als vrijwilliger, Alie als fulltime kracht. Voor die tijd waren ze werkzaam in een autobedrijf. ‘We probeerden onze klanten bij het binnenkomen en weggaan altijd een prettig gevoel te geven’, vertelt Alie. Als kosters beogen ze nu hetzelfde: ze willen dat de Goede Herderkerk een plek is waar mensen plezierig binnenkomen en weggaan.

Albert en Alie Dubois, kosters in Emmen.

Op zondag staat er altijd koffie klaar en iedereen wordt aangesproken. ‘We zijn zelf in kerken geweest waar we niet aangesproken werden. Dat is niet fijn’, zegt Albert. ‘Gastvrijheid begint met groeten, interesse tonen in de ander. En zorg ervoor dat je niet met een sikkeneurig gezicht door de kerk loopt.’

Koffie

Doordeweeks staan de deuren van de Goede Herderkerk wagenwijd open. Dat is iets waar Albert en Alie actief aan hebben gewerkt. ‘De drempel moest lager’, zegt Alie. De ruimtes van het gebouw worden op allerlei manieren benut. Het UWV geeft er bijvoorbeeld workshops aan werklozen. ‘Sommigen zijn nog nooit in een kerk geweest’, zegt Alie. ‘Ik heb hun de hele kerk laten zien. Dat vonden ze geweldig.’

Er wordt ook nauw samengewerkt met de basisschool tegenover de kerk. Alie: ‘De school en de kerk zijn als het ware één. We zetten bijvoorbeeld elke ochtend koffie voor ouders die hun kinderen naar school brengen. Daar komen dagelijks tien tot vijftien ouders op af.’

De kerkruimtes worden ook gebruikt voor feestjes van gemeenteleden. De Herbergier huurt regelmatig zalen en er wordt gekookt voor ouderen en eenzamen. Daarnaast zijn er natuurlijk de gebruikelijke kerkelijke activiteiten, zoals de catechisatie. Albert is dan altijd in het gebouw en hij kent alle jongeren. ‘Wij vinden het belangrijk dat de jeugd ons kent, en wij hen.’

Macaroni

Sleutel in hun werk is een luisterend oor bieden, vindt Alie. ‘Hoor, zie en zwijg’, is haar motto. ‘Want we krijgen door alle contacten veel verhalen over ons heen’, vult Albert aan.

Flexibiliteit is ook wat waard. ‘Bij kosters gaan de dingen vaak zo moeilijk’, zegt Albert. ‘Ik vind dat je je makkelijk moet opstellen. Wil iemand dat er ook eten verzorgd wordt? Dan koken we gewoon een pan macaroni. Het is allemaal mogelijk, vaak met hulp van onze vrijwilligers.’

Hun gastvrije kostersmentaliteit gaat weleens ten koste van hun privéleven, erkent Alie. ‘Het kost veel tijd. Ik ben normaal veertig uur aan het werk en Albert is vaak ’s avonds in de kerk te vinden.’ ‘Maar we zijn al veertig jaar getrouwd’, zegt Albert. ‘Het gaat ontzettend goed.’

‘Ik wil dat mensen zich thuis voelen’

Willemieke Kingma zet zich vanuit de Bazuinkerk in Kampen (GKv) al achttien jaar in voor asielzoekers. Ze knoopt contacten aan, nodigt mensen uit voor kerkdiensten, taallessen of gewoon een maaltijd bij haar thuis en biedt een helpende hand bij praktische zaken: vervoer van en naar het azc, een kinderwagen voor een gezin, een fiets voor een kind.

Willemieke Kingma met haar dochtertje op kraamvisite in het azc.

Willemieke werd bepaald bij het belang van gastvrijheid toen ze voor een stage een tijd in Israël woonde. ‘Daar voelde ik zelf hoe het is om in een land te wonen waarvan je de taal niet spreekt, met alle misverstanden die daarbij horen’, vertelt ze. ‘Toen ik terug in Nederland was, ben ik getrouwd en heb ik een huis gekocht. Maar mijn passie voor andere culturen en talen bleef. Ik heb dat toen dicht bij huis gezocht. Je hoeft niet ver weg te reizen om mensen uit andere culturen te ontmoeten.’

Kinderen

Sinds twee jaar is Willemieke ook betrokken bij het evangelisatiewerk dat vanuit de Bazuinkerk in het azc gedaan wordt. Tot die tijd zag ze haar werk niet direct vanuit missionair perspectief. ‘Gastvrijheid is voor mij altijd een doel op zich geweest. Dat mensen zich thuis voelen is voor mij het belangrijkste. Ik hoor zulke heftige verhalen. De mensen die hier komen hebben zo veel meegemaakt. Het kan niet dat ze zich hier dan ook niet welkom voelen.’

Het werk is wel tijdrovend, erkent ze. ‘Bij Arabische mensen kun je niet even een halfuur koffiedrinken, daar moet je veel meer tijd voor uittrekken. Mijn vriendschappen met Nederlandse mensen lijden daar weleens onder. Ik steek zo veel tijd en energie in dit werk dat ik mijn Nederlandse vriendinnen soms tekortdoe.’

Willemieke werkt drie à vier dagen als freelance adviseur. Haar werk met asielzoekers doet ze ernaast. Vaak neemt ze haar drie kinderen mee. ‘Dan gaan we naar het azc in plaats van naar de speeltuin’, lacht ze. ‘Ze vermaken zich er prima. Ik heb het gevoel dat ze er alleen maar van leren. Ze ontmoeten niet alleen Nederlandse mensen en zien dat niet iedereen het zo goed heeft als wij.’

Welkom

Wat raadt Willemieke mensen aan die gastvrijer willen zijn? ‘Het begint met mensen uitnodigen. Vervolgens gaat het erom hoe je ze in de kerk opvangt. Zorg ervoor dat ze er niet verloren bij staan, maar stap op hen af. Vaak zeggen gemeenteleden: “Ja, maar ik kan geen Syrisch.” Geef dan alleen een hand, stel je voor en heet hen welkom. Of geef gewoon een kopje koffie. Je hoeft nauwelijks te praten om gastvrij te zijn.’

Meer genade maakt gastvrij

De GKv Hardinxveld-Giessendam heeft de afgelopen jaren een grote ontwikkeling doorgemaakt, vertelt predikant Jan Meijer. ‘We stonden bekend als een gesloten kerk, niet makkelijk om binnen te komen. “Dat zijn de artikel 31’ers”, zei men. “Zij doen alles anders en doen nergens aan mee.” Onze kerk was niet uitnodigend.’

Jan Meijer. (beeld Marileen Meijer)

In 2011 kreeg de gemeente een nieuw kerkgebouw. ‘Een verschil van donker en licht’, zegt Meijer. ‘Ons oude gebouw was een typische kerk, donker en zwaar. Het nieuwe gebouw heeft geen typische kerkuitstraling. Het is laagdrempelig en open. Het schept lucht en laat je ademhalen. Mensen kijken makkelijker door het raam of komen even binnen. Het gebouw heet “de bron” en inmiddels staan we in het dorp bekend als de gemeente van “de bron”.’

De open uitstraling van het gebouw heeft wat met de gemeente gedaan. ‘Het is tussen de oren gaan zitten’, zegt Meijer. De houding in de gemeente is opener geworden en er is meer gemeenschap. ‘We drinken bijvoorbeeld elke week koffie na de dienst. Dat was in het oude gebouw niet mogelijk. Mensen hollen nu niet gelijk weg. Er is ruimte voor gesprek.’

Meijer ziet de vrucht: de gemeente ontvangt sinds de opening van het nieuwe gebouw duidelijk meer gasten. ‘En we krijgen steeds meer leden; we groeien naar de achthonderd. Eens in de zes, zeven weken worden er op initiatief van een enthousiaste groep (veelal) gemeenteleden ook speciale missionaire bijeenkomsten gehouden, die aanhaken bij het gewone leven. Die bijeenkomsten lopen zo over dat er twee op één zondag worden georganiseerd.’

Vrijheid

Uiteindelijk is het niet het gebouw dat de gemeente heeft veranderd, denkt Meijer, ‘al heeft het bij ons mooi gewerkt’. In de gemeente was al langere tijd een bezinning gaande. ‘Er was een verlangen naar genade, meer genade. Wat is het en hoe verandert het je leven? Toen ik hier in 2008 kwam, heb ik daar sterk op ingezet. Er werd veel geoordeeld in de gemeente. Mensen hadden overal een mening over en er werd veel over elkaar gepraat. We moesten de vrijheid van Jezus’ genade vinden: dat we geliefde kinderen van Hem zijn. Tollenaars en hoeren werden door Hem aangetrokken. Dat wilden we uitdragen en dat heeft geleid tot een opener houding.’

Die openheid ontstond op een natuurlijke wijze, vertelt Meijer. ‘We hebben veel jaarthema’s gehad, maar gastvrijheid zat daar niet bij. Ook in mijn preken heb ik er geen groot thema van gemaakt. Het komt helemaal door die beweging naar meer genade.’

Samaritaanse vrouw

De nieuwe openheid in Hardinxveld-Giessendam kent ook uitdagingen. ‘Als je gastvrijer bent, komen er mensen binnen die anders in elkaar zitten. Mensen met achtergronden waarbij je je wel even achter de oren krabt. Stel je dan eerst voorwaarden? Of bied je eerst open armen? Je komt dan uit bij Johannes 4, het verhaal van de Samaritaanse vrouw. Die vrouw had vijf mannen gehad en leefde met de zesde samen. Niet bepaald het doorsnee GKv-lid. Jezus wist daarvan, maar hield geen afstand tot haar. Hij was uitnodigend.’

‘Gastvrijheid is niet voor iedereen’

Gastvrijheid hoort bij de Almelose Lidy Winters en haar man Johan. Ze waren nog maar vier weken getrouwd toen een vrouw met kindje acuut een logeerplek nodig had. De deur van huize Winters stond open. En de dag dat hun oudste kind geboren werd, klopte iemand bij hen aan voor onderdak. Uiteindelijk bleef die negen maanden bij hen wonen. ‘Toen we een keer alleen met onze kinderen aan tafel zaten, vroegen die verbaasd: is er niemand?’

Lidy Winters en haar man Johan.

Voor Lidy hoort het openstellen van haar huis bij het volgen van Christus. ‘We hebben niet bewust nagedacht: wat zullen we eens doen om christelijk te zijn? We hebben tijd en ruimte over en dat willen we delen. Matteüs 25 is voor ons leidend. Als iemand aan je deur klopt, kun je van alles van hem vinden, maar je kunt hem ook gewoon een stoel geven.’

Israël

Lidy en haar man zoeken niet actief naar mensen die onderdak nodig hebben. God brengt hen op hun pad. Sommigen logeren een tijdje, anderen schuiven regelmatig aan voor het avondeten, maar overnachten ergens anders.

Jongeren hebben de speciale aandacht van Lidy. ‘Soms gaat het thuis gewoon even niet en vinden ze bij ons een plek’, zegt ze. ‘Ik geloof in het idee van het oude Israël dat de volwassenen samen verantwoordelijk zijn voor het welzijn van de nieuwe generatie. Het is goed als jongeren andere volwassenen ontmoeten en van hen leren.’

Een periode lang zat de familie krap vanwege een faillissement, terwijl er wel regelmatig een hele groep jongeren over de vloer kwam. ‘We hebben toen 2 euro gevraagd voor het eten. Dat was geen probleem.’

Zakelijk

Zitten er schaduwzijden aan hun gastvrije levensstijl? ‘De kinderen gaven soms aan dat er wel heel veel mensen in huis waren. Maar ze wonen nu op zichzelf en ik zie hen hetzelfde doen. Ook zij stellen hun huis open.’

Wat zou Lidy anderen aanraden die gastvrijer willen zijn? ‘Kijk om je heen. Als God dit voor jou bedoeld heeft, komen er vanzelf mensen op je pad. Ik geloof niet dat het voor iedereen is. Kijk wat voor talenten je hebt en hoe je tijdsbesteding eruitziet. Misschien heb je een andere taak die al veel tijd en energie kost. Denk erover na wat je kunt bieden. Daarin mag je best zakelijk zijn. Ik geloof dat God uiteindelijk kiest wie Hij hiervoor wil gebruiken.’