Versterken celibaat en agape elkaar?

Waarom zou je voor het celibaat kiezen? ‘Als je een homo vertelt dat hij celibatair moet leven, kun je hem net zo goed vragen om in eenzaamheid te leven.’ Bridget Eileen schrijft indringende blogs over de prioriteit van Gods gezin. Dat raakt het hart van onze christelijke identiteit. Ze roept iedereen op om niet alleen je huwelijkspartner, maar ook je geestelijke broers en zussen met agape lief te hebben.

Bridget Eileen groeide op in Boston. Ze is dichter en schrijft logboeken, prentenboeken en indringende blogs. Ze denkt veel na over Bijbelse seksuele ethiek en schrijft over onderwerpen als single-zijn, celibatair leven, huwelijk en seksualiteit. Op internet is ze te vinden onder de naam Traveling Nun. Haar bijdrages zijn gekleurd door de Amerikaanse context, maar geven ook in onze context stof genoeg tot nadenken.

Bronnen:
meditationsofatravelingnun.com/christians-admit-gay-celibacy
equipyourcommunity.org/blog/2019/1/15/spiritual-family-a-bond-more-enduring-than-marriage
equipyourcommunity.org/blog/2018/4/9/taking-the-family-of-god-seriously

‘Ik ga het gewoon maar zeggen: het sociale leven in het moderne Amerika maakt een celibatair leven praktisch onmogelijk. Zo. Ik heb het gezegd. Celibaat is zo goed als onmogelijk. Dat weten homo’s natuurlijk al lang. Iedereen weet dat natuurlijk al lang. En het wordt tijd dat we het onder ogen gaan zien.’

Zo begint een van de blogs van Bridget Eileen, zelf lesbisch en vanuit haar geloofsovertuiging celibatair levend. In de nasleep van de Nashvilleverklaring kregen haar blogs met daarin diverse markante uitspraken ook in Nederland aandacht. In deze bijdrage probeer ik haar gedachtegang zo goed mogelijk te volgen, waarbij ik haar voornamelijk zelf aan het woord laat.

Romantiek

Eileen constateert dat de sociale betrokkenheid achteruitholt. Daarom concentreren mensen zich voor hun relationele behoeften steeds meer op ‘die ene persoon’: een betekenisvolle ander die een manusje-van-alles moet zijn in iemands relationele leven. Bovendien heeft de seksuele revolutie ervoor gezorgd ‘dat erotische liefde zo langzamerhand de enige soort liefde is waar we aan denken, terwijl die van oudsher juist als de laagste en platste soort liefde werd beschouwd’.

Dit heeft consequenties: ‘We moeten ons realiseren dat homo’s in dit opzicht niet anders zijn dan anderen. Als hetero’s worstelen met het verlies van gemeenschap, dan doen homo’s dat ook. Als hetero’s op zoek zijn naar liefde in een desintegrerende sociale omgeving en het alleen maar in de vorm van romantiek vinden, dan is dat niet anders voor homo’s. Er is namelijk helemaal niets mis mee dat een homo op zoek gaat naar liefde. Liefde hebben we allemaal nodig. Wat er wel mis is, is een cultuur die de weg kwijt is en zo’n schrale sociale omgeving biedt dat we alle soorten liefde opstapelen in het huwelijk. Dat is niet alleen verkeerd voor homo’s. Dat is voor iedereen verkeerd. Maar dat is wel de realiteit.’

‘De erotische liefde is zo langzamerhand
de enige soort liefde waar we aan denken’

Volgens Eileen zou het ‘voor de kerk dan ook niet het allerbelangrijkste punt moeten zijn dat homo’s willen trouwen’, maar dat gelovigen, homo en hetero, ‘geen relationele voldoening kunnen vinden los van huwelijk en/of romantiek. Als je een homo vertelt dat hij celibatair moet leven, kun je hem net zo goed vragen om in eenzaamheid te leven.’ En dat terwijl ‘het Bijbelse celibaat geen groter relationeel offer zou moeten vragen dan afzien van een seksuele relatie’.

We moeten inzien dat ‘steeds harder “één man, één vrouw” roepen, geen antwoord is’. Het probleem zit namelijk dieper: homo’s het recht ontzeggen om te trouwen ‘is synoniem geworden met: hun het recht ontzeggen om lief te hebben’. De kerk moet bereid zijn om dát probleem op te lossen. Hoe kunnen we anders verwachten ‘dat het celibaat een aantrekkelijk idee is voor de gelovige homo, als het ook in de verste verte niet aantrekkelijk is voor de gelovige hetero? Als je zelf het product dat je verkoopt niet wilt, waarom verkoop je het dan?’

Gods gezin

Eileen geeft grif toe dat veel kerken inzetten op het bouwen van gemeenschappen. De structuur is er wel, maar de mentaliteit moet nog volgen. Die mentaliteit ontbreekt volgens Eileen nog veel te veel. Terwijl Jezus juist heeft gezegd dat de mensen ons als christenen zullen erkennen vanwege onze liefde voor elkaar (Johannes 13:35). En, merkt Eileen hier fijntjes bij op, ‘ik geloof niet dat Hij het hier over romantische liefde had’.

Het gaat om Gods gezin en als je dat niet begrijpt, ‘dan begrijp je ook niet waar het om gaat in de kerk! … Dat kunnen we ons niet veroorloven. Voor alleenstaande en celibatair levende mensen staat er bijzonder veel op het spel, vooral voor celibatair levende homoseksuele christenen. Levenslang celibaat betekent dat je de mogelijkheid van een biologisch gezin opgeeft om het koninkrijk van God te winnen. In ruil daarvoor belooft de Bijbel een gezin in dit leven dat “veel meer” is (Lucas 18:28-30), een geestelijk gezin dat meer inhoudt dan alles wat een traditioneel gezin ook maar kan bieden. Helaas hebben celibataire, homoseksuele christenen er grote moeite mee om zo’n gezin te vinden.’

‘De Bijbel belooft een geestelijk gezin dat veel meer betekent dan alles wat een traditioneel gezin ook maar kan bieden.’ (beeld Prixel Creative/Lightstock)

Dit raakt volgens Eileen het hart van onze christelijke identiteit. ‘Het lichaam van Christus verenigt ons in een gemeenschap die belangrijker is dan welke aardse relatie dan ook. … Als Jezus moest kiezen tussen zijn aardse gezin en zijn geloofsgezin, was de keuze van Jezus altijd duidelijk. Gods gezin kwam op de eerste plaats.’ Maar ‘wij hebben het laten gebeuren dat de verafgoding van het gezin door de cultuur ook de sociale prioriteiten in de kerk is gaan bepalen’. Met als gevolg dat ‘de Bijbelse gemeenschap eronder lijdt als christenen hun kerngezin meer prioriteit geven dan het gezin van God’.

Bloei

In veel kerken worden de gelovigen aangemoedigd om hun huwelijkspartner en familie boven de bruid van Christus te plaatsen. Volgens Eileen is dit veelal het gevolg van een verkeerde exegese van Efeziërs 5, om niet te zeggen van inlegkunde. Paulus probeert in dat hoofdstuk geen hiërarchie van relaties te definiëren met het huwelijk aan de top. Het huwelijk is voor hem slechts een illustratie. Er wordt verwezen naar het huisgezin van God (Efeziërs 2:19).

‘Het lichaam van Christus is een gemeenschap
die belangrijker is dan welke aardse relatie ook’

‘Jouw vriendschap in dit leven met een broer of zus in Christus is een “al-wel-maar-nog-niet”-ervaring van de eenheid waar het huwelijk slechts een afbeelding van is. Je biologische gezin is bedoeld om Gods koninkrijk centraal te stellen, dat is waarschijnlijk de enige manier om echt tot bloei te komen als gezin.’ Hetzelfde geldt voor de huwelijksband: ‘als je erkent dat jullie huwelijk bedoeld is om het koninkrijk centraal te stellen, is dat waarschijnlijk de enige manier om als getrouwd stel echt tot bloei te komen’.

Uitdaging

We kunnen natuurlijk ‘niet iedereen die we tegenkomen met onze grootste liefde liefhebben’. Heb desalniettemin een heleboel mensen lief die God speciaal op jouw pad brengt. ‘Als jouw huwelijkspartner de enige ontvanger is van het beste van jouw liefde, wordt het misschien tijd om je prioriteiten weer eens onder de loep te nemen. … In een cultuur die ons leert om het beste van onze liefde op te potten voor één “speciaal iemand”, is deze waarheid moeilijk te verteren. … Ik zeg dit om jou uit te dagen je identiteit serieus te nemen als lid van het gezin van God, door Christus opgeroepen om lief te hebben. We moeten in ons leven mensen hebben die we op allerlei manieren net zo diep liefhebben als onze eigen huwelijkspartner.’

Voor alle duidelijkheid: ‘het beste van je liefde is nauwelijks seksueel’. Het gaat om de agape, omdat die – in de woorden van C.S. Lewis – ‘de liefde is die God voor ons heeft en die in alle omstandigheden goed is’. Daarom roept Eileen iedereen op om ‘niet alleen je huwelijkspartner, maar ook je geestelijke broers en zussen met agape lief te hebben. … Ik zeg dat ware Bijbelse liefde van je vraagt dat veel mensen zich in het “eersteklasgedeelte” van jouw leven bevinden.’

Uitnodiging

‘Het wordt tijd dat christenen hun leven gaan inrichten rond de mensen van God. Als we een omgeving willen creëren waarin de liefde van Christus kan bloeien, zullen we met elkaar moeten leven. Mensen welkom heten in ons huis en in ons leven.’ Eileen vervolgt: ‘We kunnen geen echte geestelijke gemeenschap vormen als niemand zich verplicht voelt om anderen te helpen, behalve zijn naaste familieleden. Wanneer we verplichtingen delen, wordt het leven eigenlijk voor iedereen gemakkelijker.’

Je huwelijkspartner en je kinderen mogen niet
de enigen in je binnenste kring zijn

‘Veel celibatair levende christenen begrijpen dit intuïtief. Want velen van ons zouden anders niet celibatair zijn geweest! Onze keuze om een celibataire roeping te volgen, wordt mogelijk gemaakt door de belofte van een geestelijk gezin dat betekenisvoller is dan welke aardse relatie dan ook. Maar als celibataire christenen de enigen zijn die het belang van het lichaam van Christus onderkennen, dan wordt de Bijbelse gemeenschap in het slechtste geval vrijwel onmogelijk, en in het beste geval iets marginaals. … Ik nodig je daarom uit om de mensen, plaatsen en dingen die de wereld als idolen aanbiedt, los te laten – inclusief het huwelijk en het gezin. Ik nodig je uit om een beter leven te omarmen, een leven dat het huwelijk verankert in een grootser geheel en het daarmee ondersteunt. Een leven in Christus. Een leven verenigd in één lichaam met de mensen die Hij heeft gered door voor hen te sterven.’

Prioriteiten

‘De Schrift roept ons op om duidelijk prioriteiten te stellen. … Als het moet, zijn geestelijke kinderen zo belangrijk dat ze het waard zijn om je biologische kinderen ervoor achter te laten, en geestelijke broers en zussen zijn zo belangrijk dat ze het waard zijn dat je je eigen familie verwaarloost. … Toewijding aan het lichaam van Christus is zo veeleisend dat die het waard is dat je je huwelijkspartner verwaarloost. … Het is onderdeel van het christen-zijn dat je het lichaam van Christus als je eerste gezin beschouwt en dat je je leven daarop inricht. … Als we onze verplichtingen tegenover onze aardse gezinnen al zo serieus opvatten, hoeveel te meer zullen we dan onze verplichtingen jegens ons geloofsgezin serieus nemen?’

Eileen roept uiteraard niet op om je biologische gezin echt te verzaken, maar ze benadrukt dat het biologische gezin op hetzelfde niveau staat als de leden van Gods gezin. Dat betekent dat je huwelijkspartner en je kinderen niet de enigen mogen zijn in je binnenste kring. Een essentiële manier om bij te dragen aan de christelijke gemeenschap is ‘het hebben van enkele mensen in je binnenste kring die niet biologisch met jou zijn verbonden’. En om het nog even op scherp te zetten, voegt Eileen toe: ‘Uiteindelijk is de keuze tussen je huwelijkspartner en je beste vriend(in) een keuze tussen twee geestelijke broers of zussen. Die keuze zou een echt moreel dilemma voor een christen moeten zijn.’

Ideaal

Ondertussen is er een hemelsbreed verschil tussen ideaal en werkelijkheid. ‘Celibataire christenen zijn gefrustreerd, omdat ze de relationele offers brengen waar de Bijbel om vraagt, maar ze zien niet veel anderen die dat ook doen.’ Het gezin van God zou het soort relaties moeten weerspiegelen ‘dat we in het paradijs zouden kunnen vinden – geestelijke relaties waarbij niemand getrouwd is (Matteüs 22:30)’. ‘Als je denkt dat zo’n wereld onmogelijk is, dan heb je misschien nog nooit een christelijke gemeenschap ervaren.’ ‘Als onze diepste relaties dezelfde zijn als die van de wereld, hoe onderscheiden we ons dan van de wereld? De christelijke gemeenschap is uniek, omdat haar liefde uniek is. En celibataire christelijke homo’s kunnen niet alleen blijven in hun zoektocht naar die liefde. We hebben onze heterobroers en -zussen nodig om samen met ons op te trekken.’

Maarten van Loon (tekst) is predikant van de GKv Wezep. Marga van Gent (vertaling) is vertaler en bestuurslid van Persvereniging Onderweg.