De witte duif onder de zwarte zwanen

Bob Wielenga | 29 mei 2020
  • Blog

Mensen hebben altijd geleefd met tekens aan de hemel, meestal sterrenconstellaties met dierennamen. Astrologen legden hun betekenis voor het leven op aarde uit. De zwarte zwaan is geen hemelteken, maar een wetenschappelijk symbool dat een volstrekt onvoorspelbare samenloop van omstandigheden aanduidt, met grote gevolgen voor het leven op aarde, waarbij de gebeurtenissen achteraf voor geleerden verklaarbaar lijken te zijn.

(beeld Sunyu/Unsplash)

(beeld Sunyu/Unsplash)

De zwarte zwaan werd als symbool door de Amerikaan Nassim Taleb geïntroduceerd om wereldwijde crises te duiden, zoals de bankencrisis van 2008 of de coronacrisis van 2020. Het lijkt erop dat ze uit de lucht zijn komen vallen. Niemand had hen ooit kunnen voorspellen, al lijken ze achteraf, met ‘de kennis van nu’, best verklaarbaar, zelfs voor een breder publiek.

Het gebruik van de zwarte zwaan als symbool gaat terug naar de tijd dat hij in Europa als dier nog onbekend was. Pas in de zeventiende eeuw werd hij, in andere werelddelen, ontdekt. Daarvoor waren zwanen wit. Zwarte zwanen bestonden niet. Zo kon de zwarte zwaan het symbool worden van iets wat niet kan. ‘Ja, als zwarte zwanen vliegen, dan zou het wellicht kunnen.’ Dus nooit! Voor vandaag denk ik aan een Engelse uitdrukking als flying pigs: ‘Ja, als varkens vliegen, wordt Boris Johnson president van een verenigd Europa.’

Coronacrisis

Is de coronacrisis nu een zwarte zwaan of toch eigenlijk niet? Daar verschillen de geleerden over. De één zegt: al in januari 2020 werd in het land waar Trump president is gewaarschuwd voor de kans op een wereldwijde pandemie. De voortekenen waren echt niet zo onduidelijk. De ander verwijst naar andere pandemieën die in vorige eeuwen de wereld, en zeker ons werelddeel, in hun doodsgreep hielden. We hadden het kunnen weten, als we onze ogen ervoor open hadden gehad. Was deze crisis wel zo onvoorspelbaar? Waren we niet ziende blind en horende doof?

Ik laat deze discussie aan de geleerden over. Vaststaat dat voor de gewone man zoals ik deze crisis inderdaad op een zwarte zwaan lijkt, die de hele wereld overvliegt met het coronavirus in zijn spoor: onverwacht en nauwelijks te vatten in alle gevolgen ervan. Maar het is wel belangrijk dat de discussie nu op gang komt over het ontstaan, het verloop en het perspectief van deze wereldwijde crisis. Is het in Nederland al een ramp, laat staan in Afrika!

De witte duif

Geleerden en beleidsmakers zullen ons overspoelen met overwegingen, voorstellen en besluiten over hoe het nu verder moet in het ‘nieuwe normaal’, zelfs na de anderhalvemetersamenleving. De tv-praattafels zullen bol staan van de discussies en de kranten komen met extra dikke uitgaven, zo veel informatie zal er, denk ik, beschikbaar komen.

Wat nu vooral vaststaat, is de onzekerheid over de toekomst van de post-coronawereld. De zwarte zwaan is geland, maar niemand die precies weet waar we nu aan toe zijn. Hoe gaan wij als christenen hiermee om?

Ineens moest ik aan de duif denken als symbool voor de tijd waarin we leven. Misschien kwam ik erop omdat het pinkstertijd is, het feest van de uitstorting van de heilige Geest. Daalde de Geest niet op Jezus neer als een duif na zijn doop in de Jordaan?

We leven sinds Pinksteren in de tijd van de Geest, van de duif. In tegenstelling tot de zwarte zwaan stel ik hem juist als wit voor. Wit is de kleur van de hoop. Door het werk van de Geest in ons is het lam onze hoop (Openbaring 6:1-8), juist ook in tijden als vandaag. Kunnen we in dit coronatijdperk nog sporen van hoop zien?

Eindtijd

Het tijdperk van de Geest wordt in de Bijbel niet als een glorie-halleluja-tijd beschreven. In Matteüs 24 waarschuwt Jezus ons dat het een tijd zal zijn vol van oorlogen en oorlogsdreigingen, van aardbevingen en hongersnoden. En van klimaatcrises en pandemieën, voeg ik eraan toe. Is dan de zwarte zwaan niet het beste symbool voor deze tijd? Na deze zullen er nog vele vermeende zwarte zwanen in onze wereld landen.

Toch is Jezus in zijn afscheidsrede niet pessimistisch, hoe realistisch hij ook deze tijd beschrijft. Zolang de witte duif boven onze wereld zweeft (Genesis 1:2), is er hoop. Want mensen vervuld door de Geest (Handelingen 1:8) zijn, juist in deze crisis, aan het werk met het evangelie van het koninkrijk (Matteüs 24:14), dat eens de hele wereld zal omvatten (Openbaring 21:1-5). De tekenen daarvan maken ze al zichtbaar, samen ook met alle mensen die deugen trouwens.

Zien we niet juist in dit coronatijdperk hoe Gods kinderen bezig zijn waar nood gelenigd moet worden? Wordt Hij in deze lockdowntijd niet intenser dan ooit aangeroepen in lof- en klaagzangen? Dit is de andere kant van de eindtijd waarin we leven: het lijden van de tegenwoordige tijd weegt niet op tegen de toekomst die zal aanbreken. Let op het spoor dat de Geest door onze tijd trekt. Zolang de witte duif vliegt, zullen zwarte zwanen mijn hoop niet kunnen breken.

Over de auteur
Bob Wielenga

Ds. Bob Wielenga is emeritus predikant van de NGK Kampen en woonachtig in Zuid-Afrika.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief