‘Dit is mijn lichaam’
- Beschouwing
- Special 2022
- Thema-artikelen
Als het christelijke geloofsverhaal tot een ontknoping komt, vlak voor de overlevering van Jezus aan de Romeinen, is er een maaltijd. Er wordt gegeten en gedronken. Tijdens die maaltijd beeldt Jezus de kern van zijn missie uit: ‘Dit is mijn lichaam voor jullie.’ Volgens onderzoeker André Mulder leert deze ‘uitbeelding’ door Jezus veel over wat geloven ten diepste is en over onze waardering van het lichaam.
Het Johannesevangelie begint ermee: het Woord is ‘vlees geworden’ (Johannes 1:14 NBG), ‘het spreken’ is ‘vlees-en-bloed’ geworden (Naardense Bijbel), het Woord is ‘mens’ geworden (NBV). En die mens, Jezus, vat de kern van het evangelie en van mens-zijn samen in een beeld: het breken van brood, het schenken van wijn. Dit symboliseert een zichzelf wegschenkend lichaam. Mens-zijn is lichaam-zijn, evangelisch mens-zijn is een lichaam zijn dat zich schenkt aan en inzet voor anderen, als een levend, heilig en Gode welgevallig offer (Romeinen 12:1, NBG). Geloven is je lichaam delen; het lijkt meer op doen dan op instemmen met overtuigingen of belijdenissen. God kennen gaat niet allereerst om inzichten, om denken, maar om liefhebben (1 Johannes 4:8).
Ik ben want ik denk
Het voorgaande betekent nogal wat. In onze westerse samenleving is over het mens-zijn namelijk eeuwenlang nagedacht vanuit één bepaalde functie: het denken. De oude Grieken maakten al onderscheid tussen lichaam en geest. Later herontdekte Descartes dit: het denken werd belangrijker geacht dan het lichaam.
Dit onderscheid werd zo zwaar aangezet dat mens-zijn werd gedefinieerd vanuit het vermogen te kunnen nadenken en te reflecteren. Dat betekende tegelijk dat mensen die geen of een verminderde cognitieve competentie hadden als minder mens of niet als mens werden bekeken en behandeld. Denk aan mensen met een verstandelijke beperking, met zware psychiatrische aandoeningen of mensen met dementie.
André Mulder is senior onderzoeker Sociale Inclusie en Levensbeschouwing van Mensen met een Verstandelijke Beperking