‘Dit werk pakt je aan, het vreet aan je’  

De plek is oké: een restaurant in een stad in midden-Nederland. Het is lunchtijd, er wordt gegeten, gepraat, gewerkt. De ‘wereld’, met al zijn gedoe, lijkt ver weg. Maar niet voor de persoon tegenover mij: voor Jan van Benthem is de wereld elke dag dichtbij. Dat doet wat met hem: ‘Het heeft invloed op hoe je gelooft, het raakt aan je als persoon’.

Van Benthem is buitenlandcommentator bij het Nederlands Dagblad. En zoals gebruikelijk bij journalisten: de mens achter geschreven of gesproken woorden blijft vaak op afstand. Daarom eerst de vraag: wie is Jan van Benthem? ‘Een lastige vraag. Mijn vrouw stelt die ook weleens: ”wie ben je?”, en vooral: “waar ben je?” Waarom ik deze vraag lastig vind? Omdat ik dit werk al zo lang doe. Ik begon in 1990 bij EO Tijdsein, later was ik eindredacteur buitenland van 2Vandaag en daarna coördinator buitenland bij Netwerk. In 2005 begon ik bij het Nederlands Dagblad. Als je dit werk zo lang doet, dan heeft dat invloed op hoe je bent, hoe je kijkt, hoe je gelooft. Het raakt aan je als persoon. Dat hoeft niet negatief te zijn, maar toch beïnvloedt het wat je doet, je prioriteiten, je denken.’

Dan opnieuw de vraag: wie is Jan van Benthem?

‘Haha! Ik ben een buitenmens, uit de kop van Overijssel. Ik banjer daar rond, ik kijk graag naar de natuur. Onze achtertuin en ons haventje grenzen aan het nationaal park Weerribben Wieden. Regelmatig zitten we daar en kijken uit over die grootse natuur. Ook leven in en kijken naar de natuur bepalen wie je bent, waar je staat. Want in die enorm veelzijdige schepping van God besef ik dat ik een klein mens ben en dat ik ook zo God leer kennen.’

Ben je daar opgegroeid?

‘Ik ben opgegroeid op de boerderij die daar stond, iets buiten een dorp in de kop van Overijssel. Ik reed er op de trekker, liep tussen de koeien en werkte mee. Het was keihard werken, maar ik genoot ervan. Later ging ik naar het voortgezet onderwijs: mavo, havo, vwo, daarna de universiteit. Dit was een breuk met de traditie: voor mijn ouders en grootouders was de mavo al heel wat. Op de universiteit studeerde ik geschiedenis, met als bijvakken internationale betrekkingen, polemologie en sociologie.’

Wanneer dacht jij: ik wil die kant op?

‘Ik denk dat dit op de havo was. Hier moet ik wel iets bij vertellen. In 1983, ik was drieëntwintig jaar, heb ik een zwaar auto-ongeluk gehad. Ik was al verloofd, maar studeerde nog en was bijna klaar voor het kandidaatsexamen. Ik liep een verbrijzeld onderbeen op, naast andere breuken en kneuzingen. Maar bovendien: ik was veel herinneringen kwijt. Aanvankelijk herkende ik zelfs mijn aanstaande schoonouders niet. Ook later zijn veel dingen uit mijn jeugd niet meer teruggekomen. Vandaar ook mijn voorzichtige antwoord op je vraag: dat weet ik niet precies.’

Hoe ging dit verder?

‘Ik heb een tijdje in het ziekenhuis gelegen. Eerst had ik geen idee dat wij, mijn huidige vrouw en ik, al verloofd waren. Ik herkende haar wel, ook de talen kende ik nog, maar delen van mijn studie was ik ‘kwijt’. Vooral mijn herinnering aan mensen, aan gebeurtenissen met mensen, was zwaar aangetast. Ik merkte dat vooral toen ik later, na in Zwolle te hebben gewoond, terugkwam in het dorp waar ik opgroeide. Iedereen kende mij, ook jeugdvrienden, maar ik kende vrijwel niemand. Omdat ik de oudste van het gezin was en mijn ouders vrij jong zijn overleden, evenals mijn oudste zus, konden zij mij niet helpen bij het terughalen van gebeurtenissen van vroeger.’

Kun je nog iets over dat gezin vertellen?

‘Mijn moeder was gereformeerd vrijgemaakt, mijn vader was lid van de synodaal gereformeerde kerk. Toen ze trouwden werd hij vrijgemaakt. Dat lag heel gevoelig, bij zijn ouders, in de families en in het dorp: de eerdere kerkbreuk zorgde jarenlang voor veel verdeeldheid en pijn. Later is dat gelukkig bijgetrokken; inmiddels zijn er bij ons regelmatig gezamenlijke kerkdiensten van de NGK, de gereformeerde kerk en de hervormde kerk binnen de PKN. Zelf weet ik niet veel meer van die nare breuk en verdeeldheid binnen families en het dorp. Misschien gek gezegd: in zekere zin heeft het ongeluk daar in positieve zin aan bijgedragen.‘

Wat drijft jou, waar ga jij in het leven voor?

U moet u inloggen om dit artikel te bekijken. Inloggen om toegang te krijgen.

 

Over de auteur

Leendert de Jong

Leendert de Jong werkt in de media en is oud-hoofdredacteur van
OnderWeg.

Delen