Sekse, sekseverschillen en het ambt

Maarten en Nienke Verkerk | 17 september 2016
  • Opinie

Op 23 september wordt op een congres in Nijkerk het boek Zonen en dochters profeteren. Man, vrouw & kerk gepresenteerd. Hierin worden vanuit verschillende disciplines de vragen rond man, vrouw en kerk besproken. De 25 auteurs komen tot de conclusie dat de Bijbel alle ruimte biedt aan vrouwen om het ambt van diaken, ouderling en predikant te vervullen. Dit artikel is een voorpublicatie van een gedeelte van hoofdstuk 13.

Veel mensen ervaren een sterke seksuele identiteit: ze voelen zich man of vrouw. Veel mensen geloven ook dat er duidelijke verschillen zijn tussen mannen en vrouwen. Zij menen dat mannen in andere eigenschappen uitblinken dan vrouwen, en andersom. Biologisch gezien zijn mannen in ieder geval anders dan vrouwen. Maar welke betekenis moeten we daaraan toekennen? Leidt dit tot andere eigenschappen? Kunnen mannen bijvoorbeeld beter leidinggeven en vrouwen beter zorgen? Met deze vragen zitten we in het hart van de discussie over man, vrouw en ambt.

Geschapen

Veel christenen gaan bewust of onbewust uit van de volgende denklijn: God heeft mannen en vrouwen verschillend geschapen, daarom hebben ze verschillende gaven en capaciteiten en daarom worden ze geroepen voor verschillende taken en verantwoordelijkheden in de kerk. In deze benadering wordt een uitdrukkelijk beroep op de schepping gedaan: het gaat om door God geschapen verschillen.

Deze denklijn vinden we bijvoorbeeld in het besluit dat de synode van de GKv in 2014 nam over vrouw en ambt. Daarin wordt gesproken over de ‘reële verschillen tussen man en vrouw’ die om een ‘eigen afweging’ vragen. Deze denklijn vinden we ook expliciet terug in de bekende bundel Recovering Biblical Manhood & Womanhood. A Response to Evangelical Feminism, onder redactie van John Piper en Wayne Grudem, waarin de stelling wordt verdedigd dat de verschillende rollen die de Bijbel aan mannen en vrouwen geeft goed overeenkomen met de sekseverschillen die door de wetenschap gevonden worden.

In dit artikel stellen we twee vragen aan de orde. Wat zijn de verschillen in eigenschappen tussen mannen en vrouwen? En wat betekenen die verschillen voor de vervulling van de ambten in de kerk?

Vrouwen zijn geschikter

Allereerst moeten we ons realiseren dat de Bijbel nergens vertelt wat precies de verschillen tussen mannen en vrouwen zijn. Zo lezen we nergens dat mannen goed leiding kunnen geven en vrouwen goed kunnen zorgen. Sterker nog, de Bijbel geeft veel voorbeelden van vrouwen die leidinggeven en van mannen die zorgen. Het gevaar van de hiervoor genoemde denklijn is dan ook dat we de Bijbel overvragen.

In de laatste decennia is veel onderzoek gedaan naar man-vrouwverschillen. Het is een moeilijk onderzoeksgebied; de wetenschap heeft er veel uitspraken over gedaan die later herroepen moesten worden. Maar als we – met inachtneming van alle voetangels en klemmen – de stand van zaken in de wetenschap proberen samen te vatten, dan komen we tot drie conclusies.

Mannen en vrouwen blijken op één eigenschap nog steeds significant te verschillen: mannen zijn agressiever dan vrouwen

Ten eerste blijken beweringen als ‘jongens zijn rationeler’, ‘meisjes zijn socialer’, ‘jongens hebben meer ruimtelijk inzicht’ en ‘meisjes zijn verbaal vaardiger’ niet waar te zijn. Ten tweede blijkt de omgeving een grote invloed te hebben op de gemeten verschillen. In het verleden is bijvoorbeeld vaak gevonden dat jongens meer ruimtelijk inzicht hebben dan meisjes. Uit nader onderzoek blijkt dat dit verschil veroorzaakt wordt door de omgeving: de betreffende jongens hadden meer bewegingsvrijheid dan meisjes. Ten derde blijken mannen en vrouwen op één eigenschap nog steeds significant te verschillen: mannen zijn agressiever dan vrouwen. Niet alleen verbaal, maar ook fysiek.

Wat zou dit ‘reële’ verschil kunnen betekenen voor de vervulling van de ambten? Agressiviteit is – om het eufemistisch uit te drukken – niet de beste eigenschap voor een ambtsdrager. Als er dus inderdaad sprake is van door God geschapen verschillen, dan moeten we concluderen dat vrouwen geschikter zijn voor het ambt dan mannen.

Hersenen

Hier komt nog het volgende bij. Vroeger dachten we dat er sprake was van eenrichtingsverkeer: de hersenen bepalen ons gedrag. Recent onderzoek heeft laten zien dat er sprake is van tweerichtingsverkeer: het gedrag van mensen en de omgeving waarin ze opgroeien hebben invloed op de structuur van onze hersenen.

Elke gelovige (m/v) heeft unieke gaven van de Geest gekregen

Dit nieuwe gegeven is van groot belang voor de discussie over man, vrouw en ambt. Als vrouwen niet in de ambten mogen dienen en als we de boodschap blijven uitzenden dat vrouwen niet in de ambten behoren te dienen, dan zal dat een onmiskenbare invloed hebben op de hersenen, en daarmee op de capaciteiten die meisjes en vrouwen kunnen ontwikkelen. Met andere woorden: zelfs al zijn vrouwen geschikter voor het ambt, dan nog kunnen ze het niet, omdat ze niet opgroeien in een omgeving waarin die gaven zich kunnen ontwikkelen!

Gaven

Het debat over man-vrouwverschillen ontspoort vaak omdat mensen hun eigen ervaringen en de resultaten van de wetenschap verkeerd beoordelen. Het gaat namelijk niet over absolute verschillen, maar over gemiddelde verschillen. We mogen niet zeggen dat alle mannen agressief zijn en alle vrouwen vredelievend, maar wel dat de gemiddelde man agressiever is dan de gemiddelde vrouw. En we moeten zeggen dat sommige mannen agressief zijn en andere niet en dat hetzelfde voor vrouwen geldt. Daarom is het zo gevaarlijk als we in de discussie over het ambt de gedachte van man-vrouwverschillen naar voren brengen: de gaven van de man bestaan niet en de gaven van de vrouw ook niet. We kunnen alleen spreken over de gaven van individuele mannen of individuele vrouwen.

Met deze conclusie komen we dicht bij het spreken van Paulus over de opbouw van de gemeente. Hij schrijft dat alle gaven geschonken worden door de Geest ‘die ze aan iedereen afzonderlijk toebedeelt zoals hij wil’ (1 Korintiërs 12:11). Daarom is het belangrijk dat we in de kerk werken aan een klimaat waarin de gaven van de Geest zich ook daadwerkelijk kunnen ontplooien. Elke individuele gelovige (m/v) heeft immers unieke gaven van de Geest gekregen voor de opbouw van de gemeente (Romeinen 12, Efeziërs 4, 1 Korintiërs 12).

Webtip
Zie voor meer informatie over het congres in Nijkerk manvrouwkerk.wordpress.com.

Over de auteur
Maarten en Nienke Verkerk

Maarten en Nienke Verkerk zijn co-auteurs van Zonen en dochters profeteren.

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Het mysterie van Jezus’ wonderen

Rolf Robbe
  • Beschouwing
  • Thema-artikelen
Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Voor wie meer wil ontdekken over: Wonderen

Peter Hommes
  • Reisbagage
  • Thema-artikelen

Reageer op dit bericht

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief