Drie gemeenten over gebed en genezing

Gebedsgenezing. Een beladen woord, waar veel mensen de kriebels van krijgen. De gedachten gaan al gauw naar excessen en teleurstellingen, in de hand gewerkt door massale genezingsconferenties. Voordat ik aan dit verhaal begon, kende ik diezelfde kriebels en weerstand. Met een zevental vragen ging ik langs gemeenten uit de GKv, de NGK of dicht daarbij, in Amersfoort, Houten en Rotterdam. Gaandeweg ontdekte ik dat er naast foute verhalen over genezing ook mooie verhalen te vertellen zijn. Kwetsbare en liefdevolle verhalen uit de gemeente, het lichaam van Christus, waar het gebed om genezing ingebed is in iets veel groters.

Deelnemende kerken

Ik sprak voor dit artikel met mensen uit drie gemeenten.

• Crossroads Rotterdam: Ron Becker (voorganger). Zie www.crossroadsrotterdam.nl.
• NGK Houten De Lichtboog: Agnes Huizenga (coach en contextueel therapeut), Diederik van Oord (huisarts) en Cary Lenstra (kinder- en jeugdpsycholoog). Alle drie zijn betrokken bij het gebedspastoraat binnen de gemeente, dat in 1995 is opgestart. Cary is ook ervaringsdeskundige; tien jaar geleden stierf haar man aan de gevolgen van een hersentumor, tien jaar nadat de diagnose was gesteld. Zie www.delichtboog.nl.
• GKv Amersfoort-Centrum De Kandelaar: René Barkema (voorganger). Zie www.kandelaar-amersfoort.nl.

Waarom is het belangrijk dat het gebed om genezing binnen de gemeente plaatsvindt?

De drie gemeenten zijn het erover eens dat genezing thuishoort in de gemeente. René Barkema (GKv Amersfoort-Centrum): ‘Gebedsgenezing is in de Bijbel echt ingebed in het beeld van het lichaam van Christus. Door zulke krachtige tekenen worden mensen getriggerd om te kijken wat er in zo’n plaatselijke gemeente gebeurt: er klinken niet alleen woorden van eeuwig leven, maar je vangt er ook zichtbare glimpen op van Gods nieuwe wereld. Iets waar je bij wilt horen.’

Die inbedding in de gemeente zorgt ook voor veiligheid, vindt Ron Becker van Crossroads Rotterdam: ‘Het voorkomt excessen, juist omdat het in een rijke traditie staat, die de boel theologisch kan corrigeren.’

Als je er een aparte bediening van maakt, is er geen vangnet, hoor ik in de gesprekken. Een gemeente is van zichzelf een vangnet. Zeker als genezing uitblijft, is er nog wel die bedding van liefde, geloof en gedragen worden, ‘naast elkaar als broers en zusters’.

Hoe geven jullie het gebed om genezing vorm?

Bij Crossroads is er altijd gelegenheid om gebed te ontvangen. Er is een gebedsteam waar je een beroep op kunt doen, maar in de praktijk is ieder gemeentelid daarvoor aan te spreken. Het komt regelmatig voor dat je tijdens het koffiedrinken na de dienst mensen voor elkaar ziet bidden. Het wordt gezien als onderdeel van gemeente zijn: in gebed samen naar God toe gaan. Het is normaal dat er, als iemand aangeeft ergens mee te zitten, direct, ter plekke, voor gebeden wordt. Bij uitzondering gebeurt dit met de hele gemeente samen, vaker gebeurt het in kleine kring. Daarbij wordt ook handoplegging en ziekenzalving toegepast.

Ron Becker: ‘In de beeldvorming wordt gebedsgenezing vaak gelinkt aan spectaculaire genezingsdiensten vol showelementen, waar iedereen het podium op gesleurd wordt. Zo doen wij dat niet. Ik ben ook zeker niet de enige hier die bidt om genezing of de enige die het “kan”.’

Vanuit alle drie de gemeenten klinkt
de waarschuwing: verwacht niet te weinig

In NGK De Lichtboog wordt tijdens gebedspastoraat, ministry en in kerngroepen gebeden om genezing, vaak door twee bidders. Soms wordt daarbij een hand op de schouder gelegd en soms een hand op de plek waar het pijn doet. Ziekenzalving gebeurt ook, maar dan door de predikant met ouderlingen erbij.

In GKv De Kandelaar wordt ook gebeden om genezing. Dit gebeurt persoonlijk, in gezinnen, kleine groepen, door ouderlingen in het pastoraat en ook in voorbede tijdens de zondagse samenkomsten. Eén keer heeft René Barkema gebeden middels handoplegging, waarna genezing volgde.

Voor alle drie de gemeenten geldt dat handoplegging en ziekenzalving niet gezien worden als maniertjes om toegang te krijgen tot gebedsgenezing. Er worden vooral twee redenen genoemd om het toe te passen. Allereerst is het navolging: ook Jezus en zijn discipelen legden handen op. Als tweede heeft het een symbolische waarde: je maakt daarmee de aanwezigheid van God voelbaar voor iemand. Handoplegging is een teken van zegen en intimiteit en bij ziekenzalving staat de olie symbool voor de heilige Geest. Het zijn vormen die de inhoud onderstrepen: God is erbij. Ze staan daarmee in dienst van het gebed, maar zijn absoluut geen vereiste. Zonder dat is het gebed niet minder krachtig.

Waar bidden jullie precies voor en wat is het uiteindelijke doel van het gebed?

Mijn gesprekspartners benadrukken allemaal dat het doel niet genezing is, maar groeien in geloof, in relatie tot God. Daarbinnen is ruimte voor (het bidden om) genezing. Niet de genezing staat centraal, maar God. Er wordt voor alles gebeden om bevrijd te worden van dat wat in de weg staat tussen jou en God. Het doel is steeds: God groot maken en Hem betrekken bij je pijn. Dan gebeurt er altijd wel iets: in Amersfoort, in Houten en in Rotterdam. Ron Becker: ‘God doet altijd iets. Is het niet de storm buiten jezelf tot bedaren brengen, dan wel de storm binnen jezelf.’

Wat mogen we in gebed van God verwachten?

Je mag verwachten dat God erbij is, hoor ik in alle drie de gemeenten. Cary Lenstra uit Houten: ‘Verwachting zou ik breed willen zien. Doordat we als gezin veel van God verwachtten, zijn we zo gezegend. In al die tijd dat mijn man ziek was, hebben we Gods aanwezigheid bijna voelbaar mogen ervaren. In Matteüs staat dat als een kind zijn vader vraagt om een brood, de vader het geen steen zal geven. Er staat niet dat het kind een brood krijgt. We krijgen niet altijd wat we willen, maar we mogen wel verwachten dat God het goede zal geven. Verbondenheid met Hem staat daarin centraal, niet gezondheid. Het goede is dus dat wat God het goede vindt voor ons. Dat kan van alles zijn: innerlijke of lichamelijke genezing, maar ook een vrede die alle verstand te boven gaat. Dat laatste mochten wij ervaren.’

Met een handoplegging maak je de aanwezigheid van God voelbaar voor iemand. Het is een teken van zegen en intimiteit. (beeld Nikki Zalewski/Shutterstock)

Diederik van Oord, ook uit Houten, voegt daaraan toe: ‘In de eerste verzen van de Bijbel staat dat de Geest zweeft over de wateren. Het woord dat er staat betekent “broeden”. Daar waar de Geest is, wordt gebroed. Hij kan daar niet zijn zonder dat er kracht is, zonder dat er liefde en vergeving is. Hij is erbij. Laat Hem maar. Weet ik veel wat er gebeurt. “Er zijn” is in het geval van de heilige Geest altijd iets actiefs: daar waar Hij is, is Hij scheppend en handelend aanwezig.’

Vanuit alle drie de gemeenten klinkt de waarschuwing: verwacht niet te weinig. We leven in een gebroken wereld en er zijn dus mensen die niet genezen. Uiteindelijk gaat iedereen dood. Veel gemeenten vinden het moeilijk om die spanning te verdragen en dat minimaliseert de verwachting. Maar in Amersfoort, Houten en Rotterdam weten ze vanuit eigen ervaring dat je zowel vol overgave kunt bidden om genezing als vol overgave kunt aanvaarden dat iemand niet geneest.

Wat als genezing uitblijft?

Diederik van Oord: ‘We kijken uit naar een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. We moeten niet onderschatten wat er in de zondeval allemaal verkeerd is gegaan. Dus laten we ook niet zeggen dat het Gods wil is als iemand niet geneest. Daar geloof ik geen bal van. De Heer wenst iedereen het goede toe. Maar het is daar nu de tijd nog niet voor. We leven in die gebrokenheid. Ik zeg bijna dagelijks tegen mijn patiënten: “Het leven is oneerlijk.” De Heer is bezig, dat weet ik. Soms mogen we er al iets van zien en soms zit dat er niet in. Dat mogen we Hem niet verwijten.’

Van Oord vertelt over een recent pastoraal contact met een meisje dat al jaren een sterke doodswens heeft. ‘Ze heeft de moed gehad om haar pijn tegen God uit te spreken. Degene die met haar was meegekomen en die al haar hele leven met haar oploopt, zei dat ze haar nog nooit zo ontspannen en erkend had gezien. Je hoort mij niks zeggen over genezing of wat dan ook. Zij heeft haar pijn bij God kunnen brengen en dat was voor haar iets heel bijzonders. Weet ik veel waar dit uitkomt. Ik heb nooit beweerd dat we haar gaan genezen. Ik heb alleen gezegd: wij willen jou voor Gods troon brengen en vragen of Hij zijn licht over jou wil laten schijnen. Dat is het.’

‘Je bent één van de vier vrienden die iemand bij Jezus brengt en de brancard laat zakken, meer doe je niet’

Zowel Ron Becker als Agnes Huizenga hebben seizoenen gekend waarin er regelmatig mensen onder hun handen genazen. Daartegenover staan seizoenen waarin er niets gebeurde. Waarom de ene keer wel en de andere keer niet? Wie het weet, mag het zeggen, klinkt het vanuit de drie gemeenten.

Hoe voorkom je teleurstellingen en excessen?

De inbedding in de gemeente zorgt voor toezicht en correctie. En de methodes waarmee in de drie gemeenten wordt gewerkt, zoals ministry, zijn erop gericht op een goede manier om te gaan met de kwetsbaarheid van mensen. De persoon waarvoor wordt gebeden, staat centraal: er is oog voor het proces waarin iemand zit, maar ook voor zijn of haar wensen. Zo wordt bij de handoplegging bijvoorbeeld eerst gevraagd of de persoon zich daar goed bij voelt. De NGK Houten kent op dat punt duidelijke regels en een follow-up. Zes weken na het pastoraat bellen ze de mensen op voor een evaluatie.

Diederik van Oord: ‘Excessen ontstaan op het moment dat je denkt dat je iets voorstelt in het koninkrijk van God. Je moet altijd naar God wijzen. Niet ik, maar Hij. Ik geef pastoraat, maar ieder jaar krijg ikzelf ook pastoraat. Ik ben net zo’n prutser als ieder ander. Het is de Heer die het doet! Je bent één van de vier vrienden die iemand bij Jezus brengt, meer doe je niet. Je bent degene die die brancard laat zakken. Op het moment dat je denkt dat jij het doet, ga je helemaal onderuit.’

Hoe belangrijk is geloof in het bidden om genezing?

Al mijn gesprekspartners stellen eensgezind: het gaat scheef op het moment dat je genezing verbindt aan de mate van je geloof. Agnes Huizenga draait het om: ‘We mogen geloven dat Gods vangnet van liefde altijd sterker is dan onze teleurstelling. Hij is een goede God, die echt van ons houdt, en Hij heeft het goede met ons voor. Of dat nou genezing is of iets anders.’

Ook Ron Becker heeft niets op met het idee dat God geneest als je maar genoeg gelooft. ‘Ik heb vaak genoeg gebeden om genezing, terwijl ik er zelf nogal ambivalent en onzeker in stond. Toch zie ik God dan dingen doen. Ik heb daar geen verklaring voor.’

René Barkema haalt de Bijbel aan: ‘De vader van die zieke jongen aan de voet van de berg waarop Jezus verheerlijkt werd, zei: “Ik geloof, kom mijn ongeloof te hulp”, en dat vond Jezus genoeg. Het gaat bij genezing veel meer om Gods almachtige liefde dan om ons zwakke geloof.’

Leestips

Mart-Jan Paul, Vergeving en genezing. Ziekenzalving in de christelijke gemeente, Zoetermeer (Boekencentrum), 1997.

Mart-Jan Paul, Handoplegging & ziekenzalving. Bijbelstudies over omgaan met ziekte, Amersfoort (Ark Media/IZB), 2011.

H. ten Brinke, J.W. Maris e.a., Meer dan genoeg. Het verlangen naar meer van de Geest, Barneveld (De Vuurbaak), 2004.

H. ten Brinke, J.W. Maris e.a., Geestrijk leven, Barneveld (De Vuurbaak), 2006.

Harmen U. de Vries, Bid tot de Heer, geef plaats aan de arts, Kampen (Kok), 2006.

Gary Best, Natuurlijk bovennatuurlijk. De woorden horen, de werken doen, Amersfoort (Johannes Multimedia), 2007.

E.A. de Boer e.a., Levend water. Gereformeerd debat over charismatische vernieuwing, Barneveld (De Vuurbaak), 2007.

Ken Blue, Gezag om te genezen, Amersfoort (Inside Out), 2009.

Pieter en Nelly van Kampen, Ruimte voor het wonder. Over wonderen hier en ver weg, Boekencentrum (Zoetermeer), 2010.

Wilkin van de Kamp, Waarom grijpt God niet in?, Aalten (Stichting Vrij Zijn), 2016.

Webtips

• bit.ly/2gy8nio
  Prekenserie Samen genezen uit Via Nova (CGK Amsterdam), over genezing en de kerk als genezende gemeenschap, met preken van Stefan Paas, Laurens van Lavieren, Herman Bouma, Gert-Jan Roest en Nienke Hofsink.
• www.onderwegonline.nl/app/uploads/2016/12/Opbouw-dossier-Gebed-en-genezing.pdf
  Opbouw-dossier over gebed en genezing, met artikelen en discussies uit de periode 1993-2009.
• ernstleeftink.wordpress.com
  Ds. Ernst Leeftink schreef in augustus/september 2016 diverse blogs over het thema.
• www.onderwegonline.nl/app/uploads/2016/12/Preek-ds-Luite-Harm-Kooij.pdf
  Een preek van ds. Luiten Harm Kooij over het thema, inclusief liturgie. Download de powerpointpresentatie van de preek via www.onderwegonline.nl/app/uploads/2016/12/PPT-bij-preek-ds-Luite-Harm-Kooij.pptm.
• bit.ly/2gy64fx
  Verklaring van de Nederlandse Lucasorde en Charismatische Werkgemeenschap Nederland over gebed en genezing.
• www.resource-arm.net/pdf/inhisnameflyer.pdf
  In his name. Cursushandleiding van de Anglicaanse Kerk.
• www.royalmission.nl/activiteiten/wonderlijke-zondag
  Diverse getuigenissen van genezingswonderen.
• www.youtube.com
  Op YouTube zijn talloze video’s te vinden over genezingen, onder meer van Janneke Vlot.